Cây Sứ (Sứ thái): Adenum obesum

Họ Trúc đào: Apocynaceae

Cây Sứ là cây có nhựa mủ, thân cành mập, vỏ màu xanh. Lá thường xanh bóng và tập trung ở đầu cành, cụm hoa ở đầu cành xếp sát với lá, có khi lá rụng còn lại cành và hoa. Hoa màu đỏ tươi, cánh hoa hợp gốc thành hình phếu và thường xẻ 5 thùy. Hoa nở dần từng cái, từng cụm cho nên ở miền Nam mùa hoa rất dài, thường cả mùa khô.

Sứ là cây ưa sáng mạnh, yếu chịu rét, cho nên Sứ trồng ở miền Bác cần chú ý chống rét vào mùa đông, tránh gió mùa đông bắc thổi trực tiếp vào cây (phải đặt nơi kín gió). Sứ cần đất tơi xốp, thoát nước và nhiều mùn.

Nếu trồng trong chậu thì thường phải trộn đất với phân chuồng hoai và xi than để dễ thoát nước. Phần lớn Sứ được trồng trong chậu vì người thưởng ngoạn thường chú ý đến bộ rễ, gốc thân. Người ta chỉ trồng Sứ ngoài vườn để nuôi cây lớn khoẻ mạnh rồi đưa vào chậu. Cây càng già gốc càng phình to, dễ tạo ra các hình thù khác nhau, hoặc có thể tạo rễ nổi, tạo các u bướu rất cổ kính và có nhiều mỹ cảm. Sứ rất dễ nhân giống bằng cách chiết hoặc giâm hom.

Chiết cành

Nên chọn cành bánh tẻ, cành có đường kính 2-3 cm, dài 20-25 cm, khỏe mạnh làm cành chiết. Chọn cành chiết xong, dùng que làm cọc cắm bên cạnh gốc chiết, buộc cành định chiết vào cọc rồi dùng dao sắc khía một đường từ dưới cành ngược lên dài 3-4cm, độ sâu bằng nửa đường kính của cành; nếu cành to thì cắt phần dưới của đường cắt một mảnh rời ra, tạo khoảng cách giữa 2 phần cát để bó bầu được dễ dàng, để vết cắt khô nhựa rồi bổ bầu. Theo kinh nghiệm của những người làm vườn thì dùng rễ bèo tây đã phơi khô, trộn với bùn để bó bầu là tốt nhất. Sau khi bó bầu khoảng 25-30 ngày, khi rễ chính mọc ra rễ nhánh thì cắt cành chiết đem trồng trong chậu hoặc ngoài vườn.

Giâm hom

Sứ cũng có thể nhân giống dễ dàng bằng giâm hom. Chọn cành mập, có thể lấy cả những cành đã rụng hết hoặc còn một vài lá, cắt cành dài 10-20 cm, cành cắt xong để vào chỗ mát (không được phơi nắng) từ 4-5 ngày cho vết cắt khô nhựa rồi đem giâm. Cũng có khi cắt xong, đầu cắt chấm vào tro bếp rồi hong khô, khi cành đã héo được đem giâm vào luống đất đã chuẩn bị.

Đất để giâm hom tốt nhất là đất cát pha, tơi xốp, đủ ẩm, bên trên cần làm dàn che. Hàng ngày tưới nước, giữ ẩm, khoảng 30-40 ngày sau thì cành ra rễ, nảy chồi. Sau khi cây ra rễ cần bón, tưới thúc bằng phân chuồng hoai.

Bộ rề Sứ rất được quan tâm. Hàng năm khi thay đất hoặc thay chậu người ta nhấc cây Sứ ra khỏi chậu cũ, rũ bỏ đất, để vào chỗ râm mát cho cây thoái bớt nước, khi nào thấy rễ mềm thì có thể uốn sửa theo ý muốn, cắt bỏ những rễ không cần thiết sau đó trồng vào chậu mới. Phần trên bộ rễ phủ lớp cát hoặc xỉ than, khi ổn định thì bỏ lớp cát, xỉ đi, ta được bộ rễ lộ một phần ra ngoài.

Cùng họ với Sứ còn có các cây: Đại trắng (Plumeria obtugiiolia), Đại đỏ (Plumeria rubra), Đại vàng (Plumeria hypoleuca)…. là những cây có hoa đẹp, song hoa ít hơn cây Sứ. Đại trắng có hoa thơm, thường được trồng ở đình chùa. Các cây Đại cũng rất dễ trồng, dễ sống.