Cây dưa hấu

là cây thân cỏ, sống hàng năm, mọc bò. Lá xẻ sâu thành thuỳ lông chim. Tua cuốn phân 2 – 3 nhánh.

Hoa đơn tính cùng gốc, màu vàng lục; hoa đực mọc đơn độc. Quả to hình trứng tròn hoặc dài, vỏ quả màu lục đen, màu xanh, nhiều khi có vằn sẫm tuỳ giống; thịt quả lúc chín màu đỏ tươi hoặc vàng, chứa nhiều nước ngọt và mát; hạt bóng, đen hay đỏ tuỳ giống, có chứa dầu.

Dưa hấu gốc ở vùng nhiệt đới châu Phi, ngày nay được trồng rộng rãi ở các vùng nhiệt đới và á nhiệt đới trên thế giới.

Ở nước ta, dưa hấu được trồng ở cả hai miền Nam và Bắc để lấy quả.

Dưa hấu sinh trưởng tốt nhất ở nhiệt độ bình quân tháng từ 25 – 30°C, ưa đất cao nhẹ, tơi xốp, cát pha, đất bãi, chịu hạn khá nhưng nếu khô hạn quá thì cũng không tốt và không chịu được ngập úng.

Ở miền Bắc nước ta, thời vụ chính gieo trồng dưa hấu từ cuối tháng hai đến đầu tháng tư. Vùng đất bãi chú ý gieo sớm từ đầu vụ để tránh nước lũ về sau. Hiện nay, Viện cây lương thực và cây thực phẩm đã thuần hoá được giống dưa hấu trái vụ, cho thu hoạch quả vào mùa đông. Thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng của quả dưa hấu

Để đảm bảo dưa hấu thu hoạch đạt năng suất cao, mà quả lại có phẩm chất tốt, bà con ở Nam bộ, Quảng Nam, Đà Nẵng, Hà Nam, Bắc Ninh có kinh nghiệm khi chọn quả để lấy hạt làm giống, không nên để quả gần gốc (quả ngọt nhưng bé) hay gần ngọn (quả nhạt); tốt nhất là để giống quả ở giữa cây.

Các giống dưa hấu hiện được trồng ở các tỉnh phía Nam cho những quả rất to và có phẩm chất tốt.

Dưa hấu được trồng lấy quả ăn giải khát về mùa nóng. Sau khi người ta dùng phần thịt đỏ để ăn, còn lại phần cùi xanh làm thức ăn cho lợn rất tốt.

Ở Trung Quốc và một số nước châu Á khác, dưa hấu được coi là một loại thức ăn chứa nhiều nước quan trọng dùng cho động ăn vào mùa hè, nhất là ở những vùng khô hanh. Người ta bổ quả từng miếng to đem cho trâu, bò, ngựa ăn sống. Tỷ lệ nước và đường trong quả rất cao, do đó dưa hấu ăn mát và dễ tiêu rất thích hợp cho trâu bò cày kéo ăn sau những giờ làm việc năng nhọc.

Ở nhiều nước châu Phi, đặc biệt là ở Tây Phi, hạt dưa hấu được dùng để chế biến lấy dầu ăn.

Khô bã còn lại có hàm lượng protein cao, hàm lượng lipit còn lại cũng nhiều, nên được trộn lẫn với các loại thức ăn tinh bột để cho động ăn Thành phần hoá học của khô bã dưa hấu trồng ở Xênêgen

Người ta còn thường lấy hạt dưa hấu đem phơi khô để rang ăn trong các dịp hội hè, cưới xin.