Ánh sáng, không khí và nước cho bonsai

Tất cả các loài cây đều cần được cung cấp đầy đủ ánh sáng, nước, và không khí, nhưng bạn phải lưu ý rằng có sự khác biệt rất lớn giữa ánh sáng mặt trời và ánh nắng của nó, giữa đất ẩm và đất úng nước, và giữa không khí trong lành và gió lùa lạnh lẽo.

Cũng cấp đầy đủ ánh sáng, không khí và nước cho là một điều bạn đọc cần hết sức lưu ý

Ánh sáng cho bonsai

Lá bonsai cần một lượng ánh sáng đế thực hiện tiến trình quang hợp và để tạo ra các loại đường nuôi dưỡng cây. Trong một môi trường quá râm mát, lá sẽ phát triên lớn thêm nham hấp thu được nhiều ánh sáng, và các lóng (khoảng cách nằm giừa hai tầng lá) sẽ tăng chiều dài vì cây cố vươn các cành con ra khỏi vòm che bên trên nó để đến được với ánh nắng, ơ môi trường có đầy đủ ánh sáng, lá của cây sẽ nhỏ hơn và các lóng sẽ ngắn hơn. Tuy nhiên, nếu phải ở trong môi trường có nắng quá gay gắt, cây sẽ mọc ra các cành từ phần nằm gần thân của nó, nơi được che mát bởi tán lá bị nắng đốt nằm ở ngoài. Nhiều loại cây còn sử dụng chiều đài của ngày thay vì nhiệt độ để kích hoạt các thời kỳ thay đổi theo mùa như là ra hoa hoặc rụng lá vào mùa thu.

Dĩ nhiên là bạn cũng phải nhớ rằng các loài khác nhau ưa thích lượng ánh sáng khác nhau, nên cũng phải tìm hiểu thêm về thói quen của những cây phát triển trọn vẹn ngoài thiên nhiên cùng loài với cây bonsai mà bạn có.

Theo quy luật tự nhiên, thông và bách xù tìm thấy ớ những vách núi trơ trụi sẽ chịu đựng được môi trường ngập nắng. Quả thật chúng phát triển kém ở môi trường râm mát. Khi được đặt gần một bức tường, cây bonsai thông hoặc bách xù sẽ phát triển mạnh mẽ ở hướng ngược lại và thậm chí phần được che mát của cây có thể bị chết. Tình trạng không đủ ánh sáng cho bonsai làm cho các cành con trỏ nên khẳng khiu và các lóng (khoảng cách giữa hai tầng lá) phát triển quá dài không cân xứng với cây.

Ngược lại, nếu trồng thích hoặc thạch nam azalea (cây khô), hai loài sống ở bìa rừng và thung lũng, trong một môi trường không che chắn, mặt nằm xa hướng mặt trời sẽ tạo ra nhừng cành khỏe mạnh hơn. Lá của những cây thích đỏ sẽ giữ được màu đỏ của chúng lâu hơn nếu được trồng trong môi trường được che mát một phần, dẫu rằng việc đem chúng đến những nơi ngập nắng vào mùa thu sẽ làm màu đỏ của chúng rực rỡ hơn. Những chiếc lá mảnh khánh như lá ở cây thích Nhật Bán này rất dễ bị khô héo nếu bị phơi bày trước những cơn gió hanh khô.

Đối với bonsai, chúng ta hãy cố gắng đem lại cho chúng một môi trường phù hợp. Có một số ít người có thế cung cấp các điều kiện hoàn hảo cho mọi loài, nhưng phần đông chỉ có thể tìm cho chúng một góc có nắng hoặc dựng rèm để che mát. Bonsai của bạn sẽ không chết vì quá nhiều hoặc quá ít ánh nắng, nhưng nó sẽ biểu lộ cho bạn thấy sự bất hạnh cùa nó.

Còn một điếm quan trọng nừa là cứ mỗi vài ngày, ban phái nhớ xoay bonsai cua bạn một góc 90 độ để cho các vung tán lá đều nhận được lượng ánh sáng như nhau.

Nước cho bonsai

Điều đáng ngạc nhiên là bonsai, cũng như những loài chậu khác, thường chết vì úng nước hơn là vì thiếu nước. Rất ít loài bonsai có thể chịu được tình trạng đất thường xuyên bị sủng nước, và một số có rễ cần được khô ráo một khoảng thời gian trong năm (Xem thêm một số loại cây). Nhưng có một số loài mà đối với chúng bạn không được để đất bị khô hoàn toàn trong khoảng thời gian giữa hai lần tưới. Nếu không biết chắc là cây bonsai của bạn đã tới lúc cần tưới nước hay chưa, hãy cào nhẹ mặt đất để xem đất còn ẩm đến mức nào. Nếu nó chỉ hơi ẩm, bạn có thể tưới thêm nước, còn nếu nó ướt thì đừng tưới thêm. Nếu đất quá khô, bạn phải ngay lập tức sử dụng kỹ thuật ngâm nước, một hồi lâu sau, bạn có thể dễ dàng đánh giá mức độ ẩm của đất qua trọng lượng của chậu.

Chất lượng nước

Dĩ nhiên nước mưa là nguồn nước tốt nhất đối với mọi loại cây, thậm chí ngay cả khi nước mưa bị nhiễm axít như hiện nay. Tuy nhiên, cây không thể nhận được lượng nước mưa thỏa đáng trong khoảng thời gian dài hơn một tuần vào giữa mùa hạ. Tồn trữ một lượng lớn nước trong một thời gian dài cũng là điều nguy hiểm, vì các loại bào tử nấm của giống nấm Phytophthora (giống nấm gây thối cây) lơ lửng trong không khí có thể đi vào bồn chứa, và khi dùng nước đã bị nhiễm nấm tưới cho cây, rễ cây sẽ bị nấm gây hại. Luôn luôn phải đậy kín các thùng chứa nước và thường xuyên sử dụng thuốc diệt trùng để diệt nấm và rửa vòi nước.

Có một số loài bonsai ưa đất chua và không chịu được đất chứa vôi, chúng sẽ bị gây hại nếu được tưới loại nước “cứng” hoặc có nhiều vôi. Việc sử dụng đất hữu cơ có chứa axit và thường xuyên dùng một chất axit hóa đất (acidifier) riêng biệt sẽ hóa giải được nước cứng (nước có nhiều muối vô cơ). Trong trường hợp cây nhiễm vôi quá nặng, các rễ bị lộ ra có thể có một lớp vôi dày kết thành một lớp vỏ bên ngoài, điều này không gây hại gì nhưng làm cho cây trông không đẹp. Có thể loại bỏ lớp vỏ này bằng một bàn chải đánh răng cứng. Đừng bao giờ tưới cây bằng loại nước được “làm mềm” nhân tạo, vì các loại nước này sẽ thay thế canxi bằng natri, là chất thậm chí còn tệ hơn nữa.

Nước máy thường có thêm các hóa chất đế khử trùng, hoặc để làm cho răng của chúng ta cứng cáp hơn v.v…

Không có chất nào trong số chúng gây hại một cách đặc biệt cho cây khi chúng có nồng độ thấp. Tuy nhiên, đôi khi lượng clo trong nước lại có nồng độ cao, nhất là khi nguồn nước cung cấp hạ thấp hoặc nguồn nước của nhà máy cấp nước được lấy từ những con sông và trong điều kiện thời tiết ấm áp. Nếu nước được để lắng trong một thùng chứa không đậy nắp một vài giờ trước khi sử dụng, chất clo sẽ bay hơi.

Việc để cho nước lắng cũng làm cho nó có nhiệt độ bằng với nhiệt độ của môi trường chung quanh. Việc dùng nước lạnh như đá tưới vào các chậu bị mặt trời nung nóng cũng làm cho hệ thống rễ bị sốc và gây hư hại tạm thời cho các chỏm tăng trưởng dễ bị hư của rễ. Đất thoát nước không tốt sẽ nhanh chóng bị kết đặc lại và trở nên úng nước. Trong loại đất này, rễ cây không thở được và nhanh chóng bị thối rửa.

Trái lại, nước có nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ của hệ thống rễ một vài độ sẽ làm cho rễ sảng khoái và mát trong những ngày nắng nóng. Bí quyết ở đây là nên tưới cây vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối, khi mà rễ không quá nóng. Nếu bạn có một bộ sưu tập bonsai lớn, bạn nên lắp đặt hệ thống ống vòi có những lỗ phun sương nhỏ để tưới chúng. Nhưng bạn phải nhớ là nếu các ống vòi bị để phơi ngoài nắng, nước trong ống sẽ trở nên rất nóng, thế nên phải để cho nước chảy một lúc rồi mới dùng để tưới cây.