Các nguyên tắc chung về sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (bvtv) cho cây lúa

Trong ruộng lúa có nhiều loài sinh vật gây hại mà chúng ta thường gọi chung là dịch hại. Về phương diện sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, có thể chia các loài dịch hại này ra làm hai nhóm. Nhóm thứ nhất gồm các loài côn trùng, nhện gây hại mà chúng ta tạm gọi chung là sâu rầy như : rầy nâu, sâu đục thân, sâu cuốn lá, nhện đỏ. v.v. Nhóm thứ hai là các loại bệnh gây ra bởi các loài nấm, vi khuẩn như bệnh đạo ôn, khô vằn, cháy bìa lá, v.v. mà chúng ta gọi chung là bệnh hại. Cách sử dụng thuốc BVTV cho hai nhóm dịch hại trên có một số điểm khác nhau. Sau đây là những nguyên tắc chung trong viêc sử dụng thuốc BVTV đối với hai nhóm dịch hại nói trên.

Đối với sâu rầy

Các loài này gần như luôn luôn có trong ruộng lúa. Chúng chỉ gây hại ở mức đáng kể khi mật số của chúng tăng cao đến một mức nhất định. Còn nếu chỉ hiện diện với mật số thấp thì không gây hại, có ý nghĩa. Ngoài ra chúng ta cũng đã biết là trong ruộng lúa ngoài các loài sâu rầy gây hại ra còn có nhiều sinh vật có lợi vì chúng có tác dụng hạn chế sự phát triển của sâu rầy mà chúng ta thường gọi là thiên địch như : nhện ăn thịt, bọ rùa, chuồn chuồn, ong ký sinh,… Trong điều kiện bình thường, hai nhóm sinh vật này ở mức cân bằng nên các loài sâu rầy không thể phát triển mạnh đến mức gây hại được. Hơn nữa, vì các loài thiên địch lấy sâu rầy làm thức ăn hoặc là nơi ký sinh nên sự hiện diện có mứt độ của sâu rầy cũng là điều có lợi, vì chúng làm nguồn thức ăn và ký chủ để các loài thiên địch tồn tại và duy trì được thế cân bằng khi có sự di chuyển của sâu rầy từ nơi khác đến. Chỉ trong những điều kiện đặc biệt bất lợi cho thiên địch, mà lại thuận lợi cho sâu rầy thì sâu rầy mới phát triển đến mức gây hại có nghĩa kinh tế. Trong trường hợp này thì chúng ta phải áp dụng các biện pháp để tiêu diệt sâu rầy mà trong đó biện pháp dùng thuốc trừ sáu cùng là một biện pháp quan trọng. Tuy nhiên, để phòng trừ sâu rầy thì cần phải coi biện pháp dùng thuốc như là biện pháp cuối cùng khi không có biện pháp hữu hiệu nào khác vì khi dùng thuốc là phải chịu những tác dụng xấu đến sức khỏe, hệ sinh thái, môi trường sống. Từ những cơ sở nêu trên, có thể đưa ra một số nguyên tắc chính trong việc sử dụng thuốc RVTV để trừ sâu rầy như sau ;

Cần áp dụng những biện pháp tổng hợp dể phòng là chính, nghĩa là không cho sâu rầy có điều kiện phát triển mạnh như : sử dụng giống kháng sâu rầy, bố trí thời vụ không gối lên nhau, vệ sinh đồng ruộng, tưới nước bón phân hợp lý… Khi sâu rầy phát triển đến mức gây hại thì nên áp dụng các biện pháp tổng hợp khác để tiêu diệt sâu rầy. Chỉ sử dụng thuốc BVTV khi các biện pháp khác không thể áp dụng được.

Không phun thuốc khi sâu rầy chưa tới mức gây hại có ý nghĩa kinh tế như cách phun phòng, phun định kỳ mà một số bà con thường thực hiện.

Hạn chế sử dụng các loại thuốc có phổ rộng, nghĩa là các loại thuốc giết nhiều loài côn trùng, vì như thế sẽ giết luôn các loài thiên địch, từ đó dễ gây bộc phát các dịch sâu rầy.

Không nên sử dụng các thuốc quá độc đến thủ sản.

Khi phải sử dụng thuốc thì phải áp dụng nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng lúc, đúng cách), và chú ý phòng tránh nhiễm độc.

Đối với các bệnh hại

Không kể các bệnh dịch virút gây ra như bệnh lùn xoắn lá, bệnh vàng lùn (bệnh lúc cỏ) không thể phòng trị bằng cách dùng thuốc. Phần lớn các bệnh trên lúa do nấm, vi khuẩn gây ra đều có thể ngăn chặn bằng thuốc BVTV. Các bệnh hại chỉ phát triển trong những điều kiện thuận lợi như khi gieo cấy giống lúa dễ nhiễm, mật số gieo cấy quá cao, bón phân không cân đối, thời tiết thuận lợi cho bệnh phát triển… Khác với sâu rầy, cho đến nay chưa thấy rõ vai trò thiên dịch của bệnh đối với việc hạn chế sự phát triển của bệnh hại. Vì vậy để phòng trừ bệnh hại cần phải áp dụng các biện pháp phòng trừ tổng hợp để ngăn ngừa bệnh không xảy ra, và khi bệnh đã xuất hiện thì phải ngăn chăn từ khi chớm phát bằng biện pháp tổng hợp, trong đó biện pháp sử dụng thuốc trừ bệnh có vị trí quan trọng, Do đó có thể đưa ra một số nguyên tắc chính trong việc sử dụng thuốc BVTV đối với bệnh trên cây lúa như sau :

1/ Nên vận dụng các biện pháp tổng hợp để phòng bệnh từ xa. Khi bệnh xuất hiện thì áp dụng các biện pháp tổng hợp để ngăn chặn bệnh. Sử dụng thuốc trừ bệnh là cần thiết nhưng không coi thuốc trừ bệnh là biện pháp duy nhất, bởi vì việc dùng thuốc trừ bệnh ít nhiều cũng có tác dụng xấu đến sức khỏe, môi trường.

2/ Nếu thấy bệnh chớm xuất hiện mà dự đoán các yếu tố để bệnh phát triển như thời tiết, giống lúa, đất, nước… thuận lợi cho sự phát triển của bệnh thì phải áp dụng các biện pháp phù hợp dể ngăn chặn ngay sự phát triển của bệnh trong dó có việc sử dụng thuốc trừ bệnh, không dể bệnh phát triển mạnh rất khó ngăn chặn.

3/ Đối với một số bệnh mà qui luật phát sinh đã nắm rõ thì có thể sử dụng thuốc phòng ở những thời điểm dự đoán bệnh sẽ xảy ra. Ví dụ giống lúa dễ bị nhiễm bệnh đạo ôn cổ bông gặp thời tiết lạnh, ít nắng, ẩm độ không khí cao, lúa quá xanh tốt… thì có thể phun thuốc phòng khi bệnh chưa thấy xuất hiện, vì để đến khi thấy bệnh xuất hiện mới phun thuốc thì hiệu lực trừ bệnh sẽ không cao.

4/ Khi phun thuốc trừ bệnh thì phải điều chính béc phun thật nhuyễn hạt để thuốc có thể trải đều trên phần bị bệnh. Có thể pha thêm chất bám dính để tăng hiệu quả của thuốc.