Xác định thời điểm thu hoạch quả bơ

Xác định được quả Bơ chín để thu hoạch phù hợp với mục đích sử dụng và đạt chất lượng cao nhất; chọn được phương thức thu hoạch quả Bơ phù hợp với điều kiện thực tế.

Đặc điểm chín của quả

Bơ ra hoa rải rác trong năm nên tại một thời điểm trên cây Bơ có nhiều cỡ quả với độ già khác nhau. Thời gian mang quả trên cây tùy theo chủng và giống. Trong điều kiện nhiệt đới thời gian mang quả có thể kéo dài từ 5 đến 8 tháng. Quả già sinh lý vẫn còn có thể tiếp tục đeo trên cây 2 – 4 tháng rồi mới chín.

Quả Bơ khi chín chúng có hình dạng và kích thước thước giống với quả già. Đặc điểm nhận dạng quả chín ta căn cứ vào màu sắc vỏ quả và độ mềm của quả.

Màu sắc vỏ quả

Một số giống khi chín, vỏ quả chuyển sang màu đỏ hoặc màu tím.

Căn cứ vào sự biến đổi màu sắc trên quả ta có thể biết được mức độ chín của quả. Khi vừa mới chín, quả chuyển màu ở đầu quả trước sau đó chuyển dần lên phần cuống quả.

Khi đã chuyển màu toàn bộ quả là quả đã chín đều.

Nhưng tuỳ theo màu sắc trên quả ta có thể biết được thời gian và mức độ chín của quả.

Quả chín hoàn toàn, vỏ quả săn chắc lại, màu sậm hơn.

Độ mềm quả

Hầu hết các giống Bơ khi chín thịt quả đều mềm nên ta bóp nhẹ vào quả để nhận biết quả chín. Đây là cách duy nhất để nhận biết cho các giống Bơ có quả chín màu xanh.

Các căn cứ xác định quả chín

Quả chín cách gọi này được hiểu là quả đã già có thể chín hay còn gọi là chín sinh lý.

Căn cứ biểu hiện chín của quả trên cây

Quả Bơ chín sinh lý có những biểu hiện sau đây:

– Chuyển đổi màu sắc vỏ quả: một số giống khi già vỏ quả chuyển dần sang màu tím.

– Vỏ quả giảm độ bóng: quả càng già vỏ quả càng giảm độ bóng và nổi rõ u cám. Quả chín vừa

– Kích thước và trọng lượng quả: quả già đạt kích thước tối đa,  cỡ quả tương đương khi cùng độ già.

– Màu cuống quả:  quả già cuống quả chuyển sang màu nâu.

– Màu thịt quả: Quả già thịt quả chuyển sang màu vàng.

– Hạt: Hạt không đóng khít vào thịt quả, lắc quả nghe tiếng kêu của hạt.

– Vỏ trong thịt quả: Quả già có vỏ trong thịt quả và vỏ hạt màu nâu cánh dán.

– Cắt thử quả: cắt thử một vài quả mẫu, nếu thấy thịt quả màu vàng, vỏ hạt và vỏ trong thịt quả ngả sang màu nâu nhạt. Hạt gắn chặt thịt quả nhưng dễ tách khỏi thịt quả thì quả đạt độ già tối thiểu.

– Bắt đầu có quả già rụng. Người trồng bơ thường chờ đến khi có vài ba quả tự rụng thì biết có thể thu quả.

– Đo hàm lượng chất khô: ở các trung tâm thí nghiệm, xác định độ chín bằng cách phân tích tỷ lệ dầu, rồi đối chiếu với tỷ lệ dầu quả khi chín để thu hoạch. Cũng có thể xác định tỷ lệ chất khô (105^oC trong 3 giờ).

Căn cứ từ thời gian ra hoa, đậu quả đến quả chín

Tùy từng giống và điều kiện chăm sóc, thời gian từ ra hoa, đậu quả đến khi quả già cho thu hoạch khoảng 105 – 180 ngày

Do vậy, sau khi Bơ ra hoa, đậu quả khoảng 3,5 tháng, phải quan sát sự biến đổi của quả trên cây để nhận biết sự chín của quả, để xác định thời gian thu hoạch cho phù hợp. Muốn biết được số ngày từ sau khi ra hoa, có thể lập bảng theo dõi sau đây: Theo dõi thời gian từ khi Bơ ra hoa đến khi quả chín

Cách điền vào bảng như sau, ngày cây Bơ ra hoa ta bắt đầu tính là ngày số 1, sau đó điền tiếp ngày thứ 2, 3… vào bảng.

Nhìn vào bảng mẫu ở bất kỳ thời gian nào ta cũng đều có thể biết được Bơ đã ra hoa, đậu quả được bao nhiêu ngày.

Ví dụ: vào ngày 20 tháng 3 năm 2013 Bơ đã ra hoa, đậu quả được 96 ngày. Vào ngày 1 tháng 4 năm 2013 Bơ ra hoa, đậu quả được 108 ngày.

Ở khoảng thời gian từ sau khi ra hoa, đậu quả được 105 ngày là có thể bắt đầu quan sát sự chín của quả trên cây để xác định ngày thu hái.

Xác định thời điểm thu hái Bơ

Việc xác định thời điểm thu hoạch sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến phẩm chất cũng như điều kiện bảo quản, vận chuyển. Trong thực tế, người ta không thu hoạch khi quả Bơ đã chín mà thu hoạch khi quả Bơ còn già.

Nếu thu hoạch khi quả bơ còn non xanh, dù để lâu quả cũng không chín, vỏ chỉ răn lại, thịt không mềm, mà cứng như cao su, ăn thấy đắng.

Thu hoạch đúng độ già là yêu cầu đặc biệt quan trọng để bảo đảm chất lượng vốn có của giống Bơ chất lượng cao.

Căn cứ vào những biểu hiện chín của quả và thời gian ra hoa, đậu quả ta chọn thời điểm thu hoạch quả.

Sau khi đã xác định được thời điểm thu hoạch quả, ta nên hái quả vào buổi sáng lúc đã khô sương, nước đọng hoặc vào buổi xế chiều.

Chú ý:

– Không thu hoạch vào giờ trưa quá nắng nóng.

– Không thu hoạch vào lúc có mưa.

Chọn phương thức thu hái Bơ

Bơ có thể thu hoạch làm nhiều đợt nhưng cũng có thể thu hoạch 1 lần tuỳ vào điều kiện cụ thể của địa phương.

Thu hoạch nhiều đợt: quả nào già hái trước. Các quả non được chừa lại hái vào các đợt sau. Cách thu hoạch này cho quả đồng đều, chất lượng quả cao. Hái nhiều đợt, số lượng quả ít tránh được hiện tượng giảm giá bán do nguồn cung vượt quá nhu cầu  sử dụng  nhưng cách thu hoạch này tốn nhiều công thu hoạch.

Thu hoạch 1 đợt: do cây Bơ ra hoa rải rác, quả già có thể đeo tiếp trên cây 1-3 tháng nên có thể thu hoạch Bơ 1 đợt. Nếu muốn thu hoạch 1 đợt, ta phải đợt cho các quả trên cây đều già thi hái hết 1 lần. Cách này đỡ tốn công thu hoạch hơn nhưng chất lượng quả ít nhiều cũng không được đồng đều. Lượng quả thu được lớn nên giá bán thường không cao. Tuy nhiên trong những thời điểm Bơ có giá cao thì bán 1 lần lại có hiệu quả kinh tế cao.

Tùy theo cây cao hay thấp, lâu năm hay mới cho thu hoạch, phương tiện của cơ sở mà lựa chọn phương thức thu hoạch cho phù hợp như:

– Cắt quả bằng dao hay kéo chuyên dụng

– Dùng vợt để hái quả.

* Đối với những cành Bơ cho quả thấp:

Ta chỉ cần đứng dưới đất dùng kéo để cắt quả.

* Đối với cành Bơ cho quả trên cao:

– Trèo lên cây và đứng ở các cành cây dùng kéo cắt quả. Trường hợp này chỉ dùng cho những người biết leo trèo cây. Cách thu hoạch này ít an toàn cho người lao động, năng suất lao động lại thấp, tốn nhiều sức lực để di chuyển các vị trí trên cây và đưa quả xuống đất. Tuy vậy, một số quả ở ngoài rìa tán cũng không thể hái được.

– Dùng vợt hái quả: ta đứng ở dưới đất không cần leo trèo lên cây. Đưa  vợt đến trị trí quả sao cho quả lọt vào trong vợt rồi giật xuống, lưỡi dao trong vợt sẽ cắt cuống quả. Cách này có thể hái được quả ở bất kể vị trí nào trên cây mà lại rất an toàn trong lao động.

– Dùng thang leo thủ công đến gần vị trí quả, rồi dùng kéo cắt quả. Cách này cũng có nhược điểm như leo trèo lên cây.