Các bước thao tác trong khâu chọn trống mái gia cầm

Các bước thao tác trong khâu chọn trống mái ở gà

Dùng những ngón tay của bàn tay phải cầm nhẹ trên lưng gà, lòng bàn tay đặt nhẹ trên sống lưng gà cần chọn.

Đẩy tháo phân

Đây là một khâu quan trọng, trước khi tiến hành chọn gà con trống mái bằng phương pháp Nhật Bản (chọn quan sát nốt sinh dục) cần thiết phải đẩy tháo phân vì trong quá trình chọn sẽ kích thích nhu động của ruột đẩy chất thải ra và các chất thải trong ruột sẽ dính vào hậu môn gây cản trở trong quá trình chọn.

Đặt đầu gà vào giữa ngón út và ngón nhẫn của bàn tay trái, hướng đầu gà về phía lòng bàn tay.

Ngón tay cái và ngón tay giữa của tay trái đặt nhẹ lên hai bên thành bụng rồi đẩy nhẹ phân trong bụng gà ra ngoài (động tác phải nhẹ nhàng tránh làm tổn thương bên trong) sau lúc đẩy tháo phân lấy ngón tay trỏ của bàn tay phải gạt nhẹ lỗ hậu môn và đổi vị trí của gà để chọn (quay một góc 90° đầu gà chúc xuống thẳng đứng, lỗ huyệt quay về phía người chọn).

Chuyển gà theo tư thế để chọn

Đặt gà thẳng đứng hoàn toàn, đầu chúc xuống, chân quay về phía người chọn dưới ánh đèn noi tập trung nhiều ánh sáng nhất. Đây chưa phải là khâu quan trọng nhất, nhưng nếu đặt không đúng vị trí người chọn sẽ xác định sai nốt sinh dục.

Ngón tay giữa và ngón nhẫn của bàn tay trái đặt nhẹ lên hai bên thành bụng. Đặt ngón tay trỏ của bàn tay phải xuống phần dưới lổ hậu môn, ngón tay trỏ của bàn tay trái luôn thẳng. Từ đây ta đã bắt đầu thao tác mở lỗ hậu môn để chọn trống mái.

Sau khi đặt gia cầm con trong bàn tay trái, đầu gia cầm con kẹp giữa ngón út và ngón nhẫn của bàn tay trái thì tay phải cầm một con khác. Mục đích để cho hai bàn tay cân đối giúp cho người chọn trong quá trình thao tác không ép bàn tay trái quá mức khi xác định nốt sinh dục làm chết hoặc hại gà.

Nặn lỗ hậu môn (lỗ huyệt)

Đây được xác định là khâu quan trọng vì nếu nặn không đúng kỹ thuật sẽ không bao giờ chọn chính xác được trống mái của gà. Rất nhiều kỹ thuật viên mắc sai lầm trong thao tác này vì khi nặn lỗ hậu môn không đúng kỹ thuật rất dễ nhầm lẫn một số nếp gấp không điển hình hoặc nốt sinh dục bị biến dạng nên nhận dạng sai nốt sinh dục từ gà mái sang gà trống và ngược lại.

Dùng ngón tay giữa của bàn tay phải và ngón tay cái của bàn tay trái đặt lên lỗ hậu môn và đẩy nhẹ, ngón tay trỏ của bàn tay phải vẫn giữ nguyên vị trí cũ. Ngón tay trỏ của bàn tay trái luôn thẳng.

Kiểm tra nốt sinh dục

Đối với người chọn điều cần quan tâm nhất là quan sát cơ quan sinh dục. Nói cách khác chính xác hơn đó là phần nằm trong lỗ hậu môn nên khi giải phẫu lỗ huyệt của một gà con 01 ngày tuổi ta quan sát thấy phần bao quanh lỗ huyệt có một nếp gấp dọc, phần hai bên rộng hơn một chút so với nếp gấp ngang, điểm gấp giữa hai phần nếp gấp có một diện tích nhỏ đủ chỗ tạo ra nốt sinh dục mái hoặc trống (cần lưu ý thêm: các trường hợp con mái quan sát thấy được một mấu nhỏ dài, một nếp gấp hoặc một nếp gấp giả).

Những trường hợp cơ bản được giải thích như sau:

Trường hợp là con trống có nốt sinh dục hình tròn, còn ở con mái không có biểu hiện này.

Trước yêu cầu phải xác định đúng được giới tính của gia cầm trong khi kiểm tra nốt sinh dục chúng ta cần ghi nhớ: Khi thao tác người chọn không cần thiết phải dùng lực để mở lỗ hậu môn sang hai bên bởi vì như vậy sẽ làm nốt sinh dục bị lệch, biến dạng hoặc biến mất nốt sinh dục.

Vị trí cân bằng của 3 ngón tay: ngón tay cái của bàn tay trái, ngón tay trỏ và ngón giữa của bàn tay phải luôn tạo thành hình tam giác. Một trong những yếu tố cơ bản cần hiểu là độ bền của nốt sinh dục sẽ giúp ta xác định chính xác giới tính của gia cầm. Đây là một thao tác quan trọng trong kỹ thuật chọn trống mái.

Nhưng nếu nói chi tiết không có nghĩa là con mái không có nốt sinh dục, thực ra ban đầu nốt sinh dục luôn có hình dạng dẹt và kích thước ở cả hai phía. Kiểm tra gà 10 ngày tuổi ở con trống nốt sinh dục không mất đi, trong khi đó ở gà mái nốt sinh dục biến mất hoàn toàn, chỉ còn lại một hình không cụ thể.

Những đặc điểm cơ bản để phán biệt giới tính ở gà 1 ngày tuổi

a) Vị trí: Bình thường nốt sinh dục có vị trí nằm ở giữa nếp gấp ngang được giới hạn bởi vành cơ bên ngoài, dưới và phần cuối của ruột già lồi ra. Tuy nhiên đặc điểm này cũng chỉ là thứ yếu trong việc so sánh giữa nốt sinh dục trống và mái, thường thì nốt sinh dục nằm gần thành ruột, nằm sâu bên trong nếp gấp ngang.

b) Hình dạng: Đặc điểm này được coi là chính để phân biệt giới tính của gà con 01 ngày tuổi. Điều đầu tiên cần quan sát là hình dạng nốt sinh dục và trong rất nhiều trường hợp chỉ cần dựa vào đặc điểm này thôi ta cũng đã có thể phân biệt được giới tính của gà con.

Hình dạng nốt sinh dục trống thường có hình tròn được giới hạn phần trên, phần dưới rõ ràng, trong khi con mái không có hình tròn điển hình mà có hình dẹt.

c) Kích thước: Kích thước của nốt sinh dục là đặc điểm quan trọng để người chọn khẳng định giới tính của gà 01 ngày tuổi.

d) Độ bền: Nhờ vào thao tác của 3 ngón tay chúng ta có thể xác định độ bền của nốt sinh dục, đây là thao tác tương đối quan trọng để xác định nốt sinh dục. Nếu ta kéo dài hoặc khép chặt lỗ hậu môn, nốt sinh dục không mất đi hình dạng ban đầu đó là nốt sinh dục trống, ngược lại nốt này khi bị kéo dài ra tạo thành hình dẹt hoặc đường thẳng thì đó chính là nốt sính dục mái.

e) Màu sắc: Người ta cho rằng màu sắc của nốt sinh học có tầm quan trọng nhưng thực ra không có sự khác nhau hoặc sự khác nhau này không xác định được rõ ràng trong khi chọn thực tế. Tuy vậy, trong quá trình tìm hiểu học hỏi ta có thể phân biệt nốt sinh dục trống có màu đỏ sẫm hơn con mái.

f) Độ bóng: Đây là đặc điểm thứ yếu và cũng là đặc điểm cuối cùng được xác định là nốt sinh dục của con trống có độ bóng hơn nốt sinh dục của con mái.

Khi phân biệt giới tính ở gà nếu thiếu một trong 06 đặc điểm trên thì các kỹ thuật viên chọn trống mái phải cân nhắc và kiểm tra lại.

Thí dụ: Nếu nốt sinh dục có độ bền nhất định nhưng thiếu đặc điểm hình dạng hoặc kích thước…v.v. rất có thể lại là nốt sinh dục mái.

Các trường hợp quan sát để xác định nốt sinh dục

Con trống

Trường hợp nốt sinh dục có hình tròn rất dễ xác định, nốt tròn này nằm giữa nếp gấp ngang (chiếm tới 65 – 67%).

Nốt sinh dục tròn nhỏ nằm trên nếp gấp ngang rất khó xác định nếu thao tác không đúng kỹ thuật, nặn nhanh, mạnh dễ nhầm với con mái. Có thể nói tổng quát : nốt sinh dục trốn nằm giữa có hình tròn

Nốt sinh dục có hình chẻ dọc tạo thành một rãnh giữa chia thành hai nửa đều nhau có đáy sâu hơn rất khó xác định (xuất hiện 2 – 3%)

Nốt sinh dục có hình quả tim nằm ở vị trí giữa hai nếp gấp ngang (xuất hiện 2 – 3%)

Nốt sinh dục chia thành 3 khía ta quan sát thấy có các ranh giới rõ ràng

Con mái

Nốt sinh dục dễ xác định có hình dài nằm ở trên, giữa nếp gấp ngang (xuất hiện 24 – 25%).

Trong quá trình xác định nốt sinh dục nếu gặp khó khăn do vạch lỗ huyệt không đúng cách, thiết bị chiếu sáng kém hoặc do lỗ huyệt lồi ra ít hay bất kỳ yếu tố nào khác như: gà để quá lâu, quá yếu thì nên áp dụng theo cách sau đây:

Trường hợp là con trống, các cơ quan có xu hướng dựng lên, bề mặt giống dạng sáp, sẹp xuống khi kéo dãn ra.

Nếu là con mái thì cơ quan sinh dục rất nhỏ, nhìn không rõ, mềm hoặc biến mất khi kẻo căng ra.

Các thao tác trong khâu chọn trống mái ở thuỷ cầm

Phương pháp chọn bằng cảm giác

Một tay cầm vịt, ngan hoặc ngỗng con 01 ngày tuổi và tay kia dùng ngón tay cái và ngón tay trỏ bóp day nhẹ vào vị trí lỗ huyệt. Khi cảm giác thấy giữa hai ngón tay cái và ngón trỏ củã bàn tay phải gợn lên như hạt tấm nhỏ đó chính là con trống, không thấy có hiện tượng gì ta xác định ngay đó là con mái (đôi khi do sợ hãi hoặc có những stress bất thường gai giao cấu của con đực bị sai lệch vị trí cũng bị cảm nhận nhầm thành con mái)

Cách chọn này độ chính xác đạt được 95 – 98%. Cách chọn này đòi hỏi người chọn phải có kinh nghiệm và có cảm giác chính xác. Sau khi chọn xong, cho vào hộp giấy dưới đáy có lót phoi bào hoặc giấy vụn để tránh vịt, ngan, ngỗng con 01 ngày tuổi bị bẩn hoặc bị xoạc chân.

Phương pháp chọn thông qua lỗ hậu môn

Chọn phân biệt trống mái ở thuỷ cầm con 01 ngày tuổi các bước tiến hành cũng tương tư tự như ở gà cụ thể:

Đẩy tháo phân

Đây là một khâu quan trọng, trước khi tiến hẩnh chọn thuỷ cầm con trống mái bằng phương pháp Nhật Bản cần thiết phải đẩy tháo phân vì trong quá trình chọn sẽ kích thích nhu động củâ ruột đẩy chất thải ra và các chất thải trong một sẽ dính vào hậu môn gây cản trở trong quá trình chọn.

Dùng những ngón tay của bàn tay phải cầm nhẹ trên lưng thuỷ cầm con, lòng bàn tay đặt nhẹ trên sống lưng, sau đó đặt đầu vào giữa ngón út và ngón nhẫn của bàn tay trái, đầu thuỷ cầm con quay về phía ngón út và ngón nhẫn.

Ngón tay cái và ngón tay giữa của tay trái đặt nhẹ lên hai bên thành bụng rồi đẩy nhẹ phân trong bụng ra ngoài (động tác phải nhẹ nhàng tránh làm tổn thương bên trong) sau lúc đẩy tháo phân lấy ngón tay trỏ bàn tay phải chùi nhẹ lỗ hậu môn và đổi vị trí của thuỷ cầm để chọn (quay một góc 90° đầu gà chúc xuống thẳng đứng, lỗ huyệt quay về phía người chọn).

Chuyển thuỷ cầm con theo tư thế để chọn

Đặt thẳng đứng hoàn toàn, đầu chúc xuống chân hướng về phía người chọn và đưa về dưới ánh đèn noi tập trung nhiều ánh sáng nhất.

Nặn lỗ hậu môn

Đây được xác định là khâu quan trọng vì nếu nặn không đúng kỹ thuật sẽ khó chọn chọn chính khác sẽ làm thương tổn lỗ hậu môn.

Kiểm tra gai giao cấu

Đối với người chọn điều cần quan tâm nhất là quan sát nhanh cơ quan sinh sản. Chính xác hơn đó là phần nằm trong lỗ hậu môn khi ta nặn lỗ hậu môn bật ra gai giao cấu nhỏ hơn hạt tấm của thuỷ cầm con 01 ngày tuổi (con trống), con mái không có gai giao cấu mà chỉ có các lớp gấp ngang, dọc và màu hồng ở lỗ huyệt.

Phương pháp chọn trống mái này đối với thuỷ cầm đơn giản hơn rất nhiều so với chọn trên gà con. Tuy nhiên, nó cũng đòi hỏi kỹ thuật viên phải có sự kiên trì, bàn tay mềm, mắt sáng, nhạy cảm. Những kỹ thuật viên thiếu kinh cũng thường xuyên để xẩy ra sự thiếu chính xác dẫn đến tỷ lệ thành công thấp.

Phương pháp chọn này đối với thuỷ cầm con thường có độ chính xác cao, không đòi hỏi tiêu chuẩn cao đối với kỹ thuật viên chọn trống mái mà tỷ lệ chọn chính xác đối với con trống đạt tới 100%, con mái đạt độ chính xác 98 – 99%.