Bài 40: Lê-nin và phong trào công nhân Nga đầu thế kỉ XX – Lịch sử 10

Lê- nin và lãn tụ vĩ đại của đất nước Nga, đồng thời ông cũng là người hoàn chỉnh lí luận Mác- Ăng ghen về cách mạng vô sản. Bài học ngày hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về Lê-nin và phong trào công nhân Nga đầu thế kỉ XX.

A. Lý thuyết

I. HOẠT ĐỘNG BƯỚC ĐẦU CỦA  V.I.LÊNIN TRONG PHONG TRÀO CÔNG NHÂN NGA.

* Tiểu sử

–       Vla-đi-mia Ilích U-ki-a-nốp tức Lênin sinh ngày 22 – 4 – 1870 trong gia đình nhà giáo tiến bộ.

–       Mùa thu năm 1895, Lênin thống nhất các nhóm Mác-xít ở Pê-téc-bua lấy tên là Liên hiệp đấu tranh giải phóng giai cấp công nhân – mầm mống của Đảng Mác-xit; Năm 1898 tại Minxcơ, Đảng công nhân xã hội dân chủ Nga tuyên bố thành lập nhưng không hoạt động vì các Đảng viên bị bắt.

–       Năm 1900, Lênin cùng với các đồng chí của mình xuất bản báo “Tia lửa” nhằm truyền bá chủ nghĩa Mác vào phong trào công nhân Nga.

–       Năm 1903, đại hội Đảng công nhân xã hội Nga được triệu tập ở Luân Đôn dưới sự chủ trì của Lênin để bàn về cương lĩnh điều lệ Đảng. Tại Đại hội đa số đại biểu (Phái Bôn-sê-vich) tán thành đường lối Cách mạng của Lênin, còn thiểu số (phái Men-se-vích) theo khuynh hướng cơ hội chống lại Lênin.

–       Lênin viết hàng loạt tác phẩm của mình phê phán những quan điểm của chủ nghĩa cơ hội, khẳng định vai trò của giai cấp công nhân và Đảng tiên phong.

V.ILê-nin

* Cuộc đấu tranh chống lại phái cơ hội đầu kiểm tra XIX ở Nga:

–       Đầu thế kỷ XX khi các nước đế quốc chạy đua vũ trang chuẩn bị chiến tranh thì phái cơ hội trong Quốc tế 2 kêu gọi công nhân ủng hộ chính phủ tư sản với mình, ủng hộ chiến tranh.

–      Duy nhất có Đảng Bôn-sê-vich do Lênin lãnh đạo là đấu tranh chống lại chiến tranh đế quốc với khẩu  hiệu “Biến chiến tranh đế quốc thành nội chiến Cách mạng”.

–       Lênin có những đóng góp quan trọng về mặt lý luận thông qua những tác phẩm của mình.

II. CÁCH MẠNG 1905 – 1907 Ở NGA

1. Tình hình nước Nga trước Cách mạng

–       Về kinh tế: Công thương nghiệp phát triển, các công ty độc quyền ra đời, đội ngũ công nhân đông đảo.

–       Về chính trị: duy trì bộ máy cai trị của chính quyền phong kiến, chế độ Nga hoàng kìm hãm sự phát triển sản xuất, bóp nghẹt quyền tự do dân chủ, hầu hết các giai cấp bất mãn…

–       Đời sống nhân dân, nhân dân lao động cực khổ.

–       Sự thất bại trong cuộc chiến tranh Nga – Nhật 1904 – 1905 làm mâu thuẫn xã hội càng sâu sắc dẫn đến bùng nổ Cách mạng.

Bản đồ Chiến tranh Nga – Nhật 1905

2. Cách mạng bùng nổ

–       Ngày 09/01/1905, 14 vạn công nhân Pê-tec-bua và gia đình không vũ khí đến “Cung điện mùa đông” để thỉnh cầu Nga hoàng cải thiện đời sống nhưng họ bị đàn áp bằng súng làm hàng nghìn người chết và bị thương “Ngày chủ nhật đẫm máu” 09 – 01 – 1905, công nhân dựng chiến lũy chuẩn bị chiến đấu.

–       Mùa thu năm 1905 phong trào Cách mạng vẫn tiếp tục dâng cao với những cuộc bãi công chính trị của quần chúng làm ngừng trệ mọi hoạt động kinh tế và giao thông trong cả nước.

–       Tại Mat-xcơ-va , tháng 12 – 1905 cuộc tổng bãi công  chuyển sang khởi nghĩa vũ trang , cuối cùng thất bại.

Thảm sát Chủ nhật đẫm máu tại thủ đô Sankt Peterburg

* Tính chất: Đây là cuộc Cách mạng tư sản kiểu mới vì: Do giai cấp vô sản lãnh đạo với sự tham gia của đông đảo nhân dân lao động, giải quyết những nhiệm vụ của cuộc Cách mạng dân chủ tư sản và đặt cơ sở cho việc chuyển sang Cách mạng XHCN.

* Ý nghĩa

+         Giáng một đòn mạnh mẽ vào chế độ Nga hoàng, có ảnh hưởng đến phong trào đấu tranh đòi dân chủ ở các nước đế quốc.

+         Thức tỉnh nhân dân các nước phương Đông đấu tranh.

Hình: thủy thủ tàu Pô tem kin

B. Bài tập

Câu 1: Trình bày hoạt động bước đầu của Lê-nin trong phong trào công nhân Nga

Trả lời:

Mùa thu 1895. Lê-nin thống nhất các nhóm mácxít ở Xanh Pê-téc-bua thành một tổ chức chính trị, lấy tên là Liên hiệp đấu tranh giải phóng giai cấp công nhân. Đó là mầm mống của Đảng mácxít cách mạng.
Năm 1898, tại Min-xcơ, Đảng Công nhân xã hội dân chủ Nga tuyên bố thành lập nhưng không hoạt động được vì ngay sau đó các thành viên đều bị bắt.
Do tham gia hoạt động cách mạng chống chế độ Nga hoàng, Lê-nin bị bắt và bị đày đi Xi-bia. Năm 1900, hết hạn đày, ông cùng các đồng chí của mình xuất bản báo Tia lửa nhằm truyền bá chủ nghĩa Mác trong phong trào công nhân Nga. Năm 1903, Đại hội Đảng Công nhân xã hội dân chủ Nga được triệu tập ở Luân Đôn dưới sự chủ trì của Lê-nin để bàn về cương lĩnh và điều lệ của Đảng.
Tại Đại hội, đa số đại biểu tán thành đường lối cách mạng của Lê-nin nên gọi là phái Bônsêvích, còn thiểu số theo khuynh hướng cơ hội, chống lại Lê-nin nên gọi là phái Mensêvích.
Trong thời gian này, Lê-nin viết nhiều tác phẩm quan trọng nhằm phê phán sâu sắc những quan điểm của chủ nghĩa cơ hội, đồng thời khẳng định vai trò của giai cấp công nhân và Đảng tiên phong của lực lượng này ; nhấn mạnh tầm quan trọng của cuộc đấu tranh chính trị trong sự nghiệp giải phóng người lao động.

Câu 2: Nêu tính chất và ý nghĩa lịch sử của cách mạng 1905 – 1907 ở Nga

Trả lời:

Cách mạng 1905 – 1907 là cuộc cách mạng dân chủ tư sản đầu tiên do giai cấp vô sản lãnh đạo trong thời kì đế quốc chủ nghĩa. Tuy thất bại những ý nghĩa của cách mạng thật lớn lao. Cách mạng đã phát động các giai cấp bị bóc lột và các đàn tộc bị áp bức trong đế quốc Nga đứng lên đấu tranh, làm lung lay chế độ Nga hoàng. Cuộc cách mạng Nga đã dấy lên một cao trào đấu tranh của giai cấp vô sản trong các nước đế quốc và thúc đẩy sự phát triển của phong trào giải phóng dân tộc ở các nước phương Đông vào đầu thế kỉ XX.

Câu 3: Vai trò của Lê-nin đối với phong trào công nhân Nga cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX

Trả lời:

– Tham gia phong trào công nhân và thành lập chính đảng vô sản :
+ Lê-nin sinh ra trong một gia đình nhà giáo tiến bộ, giác ngộ cách mạng sớm và tham gia hoạt động từ khi còn ở trường trung học. Năm 1893, Lê-nin tới Xanh Pê-téc-bua và trở thành người đứng đầu một nhóm mácxít ở đây.
+ Năm 1895, Lê-nin thống nhất các nhóm mácxít ở Xanh Pê-téc-bua thành một tổ chức chính trị, lấy tên là Liên hiệp đấu tranh giải phóng giai cấp công nhân. Đó là mầm mống của Đảng mácxít cách mạng.
+ Năm 1898, Đảng công nhân xã hội dân chủ Nga tuyên bố thành lập.
+ Năm 1903, Đại hội đảng công nhân xã hội dân chủ Nga được triệu tập ở Luân Đôn dưới sự chủ trì của Lê-nin để bàn về cương lĩnh và điều lệ Đảng.
– Đấu tranh bảo vệ học thuyết Mác :
+ Năm 1900, Lê-nin cùng các đồng chí của mình xuất bản báo “Tia lửa” nhằm truyền bá chủ nghĩa Mác trong phong trào công nhân Nga.
+ Lê-nin viết nhiều tác phẩm quan trọng nhằm phê phán sâu sắc những quan điểm của chủ nghĩa cơ hội, đồng thời khẳng định vai trò của giai cấp công nhân và Đảng tiên phong của lực lượng này ; nhấn mạnh tầm quan trọng của đấu tranh chính trị trong sự nghiệp giải phóng người lao động.

Những chuyên mục hay của Lịch sử lớp 10:

• Giải bài tập Sách giáo khoa môn Lịch sử lớp 10
• Câu hỏi ôn tập môn Lịch sử lớp 10
• Đáp án môn Lịch sử lớp 10
• Đề thi học sinh giỏi môn Lịch sử lớp 10

Trên đây chúng tôi đã trình bày hoạt động của Lê- nin trong phong trào công nhân Nga và cách mạng Nga (1905- 1907). Chúc các bạn học tập đạt kết quả cao!