Bài 37: Mác và Ăng-ghen. Sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học – Lịch sử 10

Phong trào công nhân chống đế quốc ban đầu diễn ra còn tự phát, lẻ tẻ và chưa có tổ chức rõ ràng, do vậy mà kết quả đều thất bại.Đến đầu thế kỉ XX, chủ nghĩa Mác ra đời, đay là sự ra đời của chủ nghĩa khoa học xã hội của giai cấp vô sản.

A. Lý thuyết

1. Buổi đầu hoạt động cách mạng của C.Mác và Ăng-ghen

–       Cơ sở tình bạn Mác và Ăng-ghen:

+       C.Mác và Ăng-ghen đều ở Đức, nơi chủ nghĩa tư bản và giai cấp tư sản phản động nhất, chúng thực hiện chính sách đối nội, đối ngoại phản động.

+         C.Mác và Ăng-ghen đều có học vấn uyên bác và thấu hiểu, đồng cảm với đời sống những người lao động khổ cực. Mác là tiến sĩ luật học, Ăng-ghen không có bằng như Mác nhưng học thức vẫn uyên bác.

–       Hoạt động của Mác:

+         Mác sinh ngày 5 – 5 1818 tại Tơ-ri-ơ ở Đức, năm 1842 làm tổng biên tập báo Sông Ranh.

+         Năm 1843 sang Pa-ri rồi Bỉ xuất bản tạp chí biên niên Pháp – Đức. Mác nhận thấy vai trò sứ mệnh của giai cấp vô sản giải phóng loài người khỏi áp bức bóc lột.

– Hoạt động của Ăng ghen:

+         Sinh ngày 28 – 11 – 1820 ở thành phố Bác-men (Đức).

+        Năm 1842 ông sang Anh làm thư ký hãng buôn và viết cuốn Tình cảnh giai cấp công nhân Anh, phê phán bóc lột của giai cấp tư sản, thấy được vai trò của giai cấp công nhân.

+         Năm 1844 – 1847 C.Mác và Ăng ghen cho ra đời những tác phẩm về triết học, kinh tế – chính trị học và chủ nghĩa xã hội khoa học đặt cơ sở hình thành chủ nghĩa Mác.

Ph. Angghen ( Friedrich Engels, 1820 – 1895 )

2. Tổ chức đồng minh những người cộng sản và Tuyên ngôn của Đảng cộng sản

a. Tổ chức đồng minh những người cộng sản

–      C.Mác và Ăng-ghen liên hệ với một tổ chức bí mật là đồng minh những người chính nghĩa. Đây là tổ chức của những người Đức lánh nạn chủ yếu là thợ may, về sau có thêm thợ thủ công phát triển từ Pháp, sang Anh, Đức…

–       Tháng 6 – 1847 tại đại hội “Đồng minh những người chính nghĩa”, theo đề nghị của Ăng-ghen , đổi tên thành tổ chức “Đồng minh những người cộng sản”. Đồng minh những người chính nghĩa là một tổ chức bí mật của cộng sản Tây Âu, ủng hộ khuynh hướng hoạt động có tính chất âm mưu, còn Đồng minh những người cộng sản đề ra mục đích đấu tranh rõ ràng là lật đổ giai cấp tư sản.

Ngoài việc nghiên cứu lý luận C.Mác và Ăng-ghen đặc biệt quan tâm xây dựng một chính đảng độc lập cho giai cấp vô sản.

Mục đích: Lật đổ giai cấp tư sản, xác định sự thống trị của giai cấp vô sản, thủ tiêu xã hội tư sản cũ.

b. Tuyên ngôn của Đảng cộng sản

* Hoàn cảnh

–       Đại hội lần thứ hai của Đồng minh những người cộng sản họp ở Luân Đôn (11- 12 -1874) với sự tham gia của C.Mác và Ăng-ghen đã thông qua điều lệ

–       Tháng 2 – 1848 Tuyên ngôn Đảng cộng sản ra đời, do C.Mác và Ang-ghen soạn thảo.

* Nội dung

–       Khẳng định sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản là lãnh đạo cuộc đấu tranh chống giai cấp tư sản, xây dựng chế độ cộng sản chủ nghĩa.

–       Cần thành lập chính Đảng và thiết lập chuyên chính vô sản, đoàn kết các lực lượng công nhân thế giới.

–       Dùng bạo lực để lật đổ chế độ tư bản chủ nghĩa, kêu gọi quần chúng đứng lên làm cách mạng. “Vô sản tất cả các nước đoàn kết lại”.

* Nhận xét

–       Khẳng định sứ mệnh lịch sử và vai trò của giai cấp vô sản là lãnh đạo cách mạng. Muốn cách mạng thắng lợi cần phải có chính đảng tiên phong của mình.

–       Trình bày một cách hệ thống những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa cộng sản, chứng minh quy luật tất yếu diệt vong của chế độ tư bản và thắng lợi của chủ nghĩa cộng sản.

* Ý nghĩa

–       Là văn kiện có tính chất cương lĩnh đầu tiên của chủ nghĩa xã hội khoa học, đấu tranh bước đầu kết hợp chủ nghĩa xã hội với phong trào công nhân.

–       Từ đây giai cấp công nhân đã có lý luận cách mạng soi đường.

* Công lao to lớn của C.Mác và Ăng-ghen với phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Chủ nghĩa xã hội khoa học do hai ông sáng lập là đỉnh cao của tư duy lý luận của nhân loại lúc bấy giờ và là di sản văn hóa mãi về sau.

Trang bìa của Tuyên Ngôn của Đảng Cộng sản (2-1848)

B. Bài tập

Câu 1: Trình bày những nét chính về buổi đầu hoạt động cách mạng của C.Mác và Ph.Ăng-ghen

Trả lời:

Năm 1843, Mác cùng vợ là Gien-ni phải rời sang Pa-ri (Pháp), rồi Brúc-xen (Bỉ) và cuối cùng cư trú lâu dài ở Luân Đôn (Anh). Ở Pa-ri, Mác thường xuyên tiếp xúc với những nhà hoạt động cách mạng của phong trào công nhân, nghiên cứu lịch sử cách mạng Pháp, các tác phẩm triết học và tham gia xuất bản tạp chí Biên niên Pháp – Đức. Trong những bài viết của mình, Mác đi đến nhận định : Giai cấp vô sản được giác ngộ lí luận cách mạng là giai cấp sẽ đảm đương sứ mệnh lịch sử giải phóng loài người khỏi áp bức bóc lột.
Phri-đrích Ăng-ghen sinh ngày 28- 11 – 1820, trong một gia đình chủ xưởng ờ thành phố Bác-men (Đức).
Xuất thân từ tầng lớp trên nhưng ông rất căm ghét chế độ chuyên chế và khinh thường những thủ đoạn làm giàu của giới kinh doanh. Do yêu cầu của người cha, Ăng-ghen phải sang làm thư kí cho một hãng buôn ở Anh. Tuy vậy, việc đó không thể ngăn cản ông nghiên cứu khoa học và hoạt động chính trị.

Trong thời gian sống ở Anh (từ năm 1842), Ăng-ghen luôn gần gũi công nhân, từng chứng kiến tình cảnh khốn cùng và cuộc sống lao động vất vả của họ. Trong cuốn Tình cảnh của giai cấp công nhân Anh, bằng ngòi bút sắc sảo và dẫn chứng cụ thể, Ăng-ghen nêu rõ sự bóc lột tàn bạo của giai cấp tư sản đối với công nhân và đi đến kết luận : giai cấp vô sản không chỉ là nạn nhân của chủ nghĩa tư bản, mà còn là lực lượng có thể đánh đổ sự thống trị của giai cấp tư sản và tự giải phóng khỏi mọi xiềng xích.
Năm 1844, Ăng-ghen sang Pa-ri và gặp Mác. Cuộc gặp gỡ này đã mở đầu tình bạn và sự cộng tác giữa hai ông.
Từ năm 1844 đến năm 1847, những tác phẩm của Mác và Ăng-ghen cho thấy sự chín muồi về những quan điểm triết học, kinh tế – chính trị học và chủ nghĩa xã hội khoa học, từng bước hình thành học thuyết Mác.

Câu 2: “Đồng minh những người cộng sản” ra đời trong hoàn cảnh nào ? Mục đích của tổ chức này là gì ?

Trả lời:

Trong những năm sống ở Anh, Mác và Ăng-ghen đã liên hệ với tổ chức Đồng minh những người chính nghĩa (thành lập năm 1836 ở Pa-ri).
Tham gia tổ chức này là những người Đức lánh nạn, chủ yếu là thợ may về sau có thêm thợ thủ công nhiều nước. Đồng minh những người chính nghĩa đã phát triển tổ chức sang Anh, Đức, Thụy Sĩ, Nga, Tiệp Khắc. Hung-ga-ri, Hà Lan, Nam Tư…
Tháng 6 – 1847, tại đại hội của Đồng minh những người chính nghĩa họp ở Luân Đôn, theo đề nghị của Ăng-ghen, tổ chức này được đổi tên thành Đồng minh những người cộng sản. Mục đích của Đồng minh được khẳng định là lật đổ giai cấp tư sản, thiết lập sự thống trị của vô sản, thủ tiêu xã hội tư sản cũ”.
Đại hội lần thứ hai của Đồng minh những người cộng sản họp ở Luân Đôn (1847), có sự tham dự của Mác và Ăng-ghen đã thông qua điều lệ của Đồng minh.

Như vậy, Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản là văn kiện có tính chất cương lĩnh đầu tiên của chủ nghĩa xã hội khoa học, đánh dấu bước đầu kết hợp chủ nghĩa xã hội khoa học với phong trào công nhân. Từ đây, giai cấp công nhân đã có lí luận cách mạng soi đường để thực hiện mục tiêu cuối cùng của những người cộng sản là xây dựng chủ nghĩa cộng sản trên toàn thế giới.

Câu 3: Vai trò của C.Mác và Ph.Ăng-ghen trong việc thành lập tổ chức Đồng minh những người cộng sản như thế nào ?

Trả lời:

– Trong những năm sống ở Anh, Mác và Ăng-ghen đã liên hệ với tổ chức Đồng minh những người chính nghĩa (thành lập năm 1836 ở Pa-ri).
-Theo đề nghị của Ăng-ghen, tại đại hội của Đồng minh những người chính nghĩa họp ở Luân Đôn vào tháng 6-1847, tổ chức này đã đổi tên thành Đồng minh những người cộng sản. Mục đích của Đồng được khẳng định rõ ràng là “… lật đổ giai cấp tư sản, thiết lập sự thống trị của vô sản, thủ tiêu xã hội tư sản cũ”.
– Mác và Ăng-ghen đã tham dự Đại hội lần thứ hai của Đồng minh những người cộng sản họp ở Luân Đôn và thông qua điều lệ của Đồng minh.
– Mác và Ăng-ghen là những người soạn thảo ra cương lĩnh của Đồng minh dưới hình thức một bản tuyên ngôn – Tuyên ngôn độc lập Cộng sản.
Như vậy, Mác và Ăng-ghen vừa là những người tham gia sáng lập, dẫn dắt, tổ chức hoạt động của Đồng minh và soạn thảo ra lí luận cách mạng soi đường cho phong trào đấu tranh của giai cấp vô sản.

Câu 4: Vai trò của C.Mác và Ph.Ăng-ghen trong việc thành lập tổ chức Đồng minh những người cộng sản như thế nào ?

Trả lời:

– Trong những năm sống ở Anh, Mác và Ăng-ghen đã liên hệ với tổ chức Đồng minh những người chính nghĩa (thành lập năm 1836 ở Pa-ri).
-Theo đề nghị của Ăng-ghen, tại đại hội của Đồng minh những người chính nghĩa họp ở Luân Đôn vào tháng 6-1847, tổ chức này đã đổi tên thành Đồng minh những người cộng sản. Mục đích của Đồng được khẳng định rõ ràng là “… lật đổ giai cấp tư sản, thiết lập sự thống trị của vô sản, thủ tiêu xã hội tư sản cũ”.
– Mác và Ăng-ghen đã tham dự Đại hội lần thứ hai của Đồng minh những người cộng sản họp ở Luân Đôn và thông qua điều lệ của Đồng minh.
– Mác và Ăng-ghen là những người soạn thảo ra cương lĩnh của Đồng minh dưới hình thức một bản tuyên ngôn – Tuyên ngôn độc lập Cộng sản.
Như vậy, Mác và Ăng-ghen vừa là những người tham gia sáng lập, dẫn dắt, tổ chức hoạt động của Đồng minh và soạn thảo ra lí luận cách mạng soi đường cho phong trào đấu tranh của giai cấp vô sản.

Câu 5: Hãy nêu nội dung cơ bản và ý nghĩa lịch sử bản Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản

Trả lời:

Tuyên ngôn gồm có Lời mở đầu và 4 chương, trong đó khẳng định sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản là lãnh đạo cuộc đấu tranh chống sự thống trị và ách áp bức bóc lột của giai cấp tư sản, xây dựng chế độ cộng sản chủ nghĩa. Muốn thực hiện thành công cuộc cách mạng vô sản, giai cấp công nhân phải thành lập chính đảng của mình, thiết lập nền chuyên chính vô sản và đoàn kết các lực lượng công nhân trên thế giới.
Những người cộng sản đã công khai tuyên bố mục đích của mình, đó là : dùng bạo lực để lật đổ trật tự xã hội hiện có và kêu gọi quần chúng đứng lên làm cách mạng, bởi lẽ, trong cuộc cách mạng đó, những người vô sản chẳng mất gì ngoài những xiềng xích trói buộc họ. Tuyên ngôn kết thúc bằng lời kêu gọi: “Vô sản tất cả các nước, đoàn kết lại!”.
Như vậy, Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản là văn kiện có tính chất cương lĩnh đầu tiên của chủ nghĩa xã hội khoa học, đánh dấu bước đầu kết hợp chủ nghĩa xã hội khoa học với phong trào công nhân. Từ đây, giai cấp công nhân đã có lí luận cách mạng soi đường để thực hiện mục tiêu cuối cùng của những người cộng sản là xây dựng chủ nghĩa cộng sản trên toàn thế giới.

Những chuyên mục hay của Lịch sử lớp 10:

• Giải bài tập Sách giáo khoa môn Lịch sử lớp 10
• Câu hỏi ôn tập môn Lịch sử lớp 10
• Đáp án môn Lịch sử lớp 10
• Đề thi học sinh giỏi môn Lịch sử lớp 10

Trên đây chúng tôi đã trình bày những nét chính về buổi đầu hoạt động cách mạng của Mác và Ăng ghen cũng như sự ra đời của Tổ chức đồng minh những người cộng sản và Tuyên ngôn của Đảng cộng sản. Chúc các bạn học tập hiệu quả.