Bài 1: Liên Xô và các nước Đông Âu từ năm 1945 đến giữa những năm 70 của thế kỉ XX – Lịch sử 9

Bài 1 của Lịch sử lớp 9, chúng tôi xin giới thiệu về lịch sử thế giới mở đầu là Liên Xô và các nước Đông Âu từ năm 1945 đến giữa những năm 70 thế kỉ XX. Công cuộc khôi phục kinh thế sau chiến tranh cũng sự tiến bộ khoa học kĩ thuật mà họ đạt được.

A. Tìm hiểu lí thuyết

I. Liên Xô:

1) Công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh (1945-1950)

– Sau chiến tranh thế giới thứ XX, Liên Xô chịu nhiều tổn thất nặng nề, nền kinh tế chậm lại 10 năm.

Đề ra kế hoạch 5 năm lần thứ tư (1946- 1950)

– Kết quả: Hoàn thành kế hoạch 5 năm trước 9 tháng.

+Kinh tế: Năm 1950, sản xuất công nghiệp tăng 73%, Hơn 6000 nhà máy được khôi phục và xây dựng.

+ Nông nghiệp: Vượt mức trước chiến tranh.

+Khoa học kĩ thuật: Năm 1949, Liên Xô đã chế tạo thành công bom nguyên tử –> phá vỡ thế độc quyền của Mỹ.

Ý Nghĩa :

– Nền kinh tế phát triển.

– Đời sống nhân dân ổn định.

– Làm ổn định tình hình thế giới.

– Phá vỡ thế độc quyền về hạt nhân của Mỹ.

2) Tiếp tục công cuộc xây dựng cơ sở vật chất- kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội (1950- đầu những năm 70 của thế kỉ XX)

– Liên Xô xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật của CNXH bằng 1 loạt các kế hoạch dài hạn:

+ 5 năm lần thứ năm, thứ sáu

+ Kế hoạch 7 năm

– Phương châm: Ưu tiên, phát triển công nghiệp nặng, thâm canh trong sản xuất nông nghiệp, đẩy mạnh tiến bộ khoa học- kĩ thuật, tăng cường quốc phòng.

 Kết quả:

– Kinh tế:

Liên Xô đạt được nhiều thành tựu to lớn: là cường quốc công nghiệp thứ hai thế giới (sau Mỹ).

– Khoa học- kĩ thuật:

+ Là nước đầu tiên phóng thành công vệ tinh nhân tạo.

+ Năm 1961: Đưa con người lên bay vòng quanh trái đất.

– Đối ngoại:

+ Thực hiện chính sách hòa bình hữu nghị.

+ Luôn ủng hộ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

B. Bài tập

Câu 1: Hãy nêu những thành tựu chủ yếu của Liên Xô trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX ?

Tới năm 1950, sản xuất công nghiệp tăng 73% (kế hoạch dự định tăng 48%), hơn 6 000 nhà máy được khắc phục và xây dựng mới đã đi vào hoạt động. Một số ngành sản xuất nông nghiệp cũng vượt mức trước chiến tranh. Đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt.

Trong thời kì này, nền khoa học-kĩ thuật Xô viết đã có sự phát triển vượt bậc. Năm 1949, Liên Xô chế tạo thành công bom nguyên tử, phá vỡ thế độc quyền hạt nhân của Mỹ.

Trong hai thập niên 50 và 60 của thế kỉ XX, nền kinh tế Xô viết tăng trưởng mạnh mẽ, sản xuất công nghiệp bình quân hàng năm tăng 9,6%. Liên Xô đã trở thành cường quốc công nghiệp đứng thứ hai thế giới sau Mỹ, chiếm khoảng 20% sản lượng công nghiệp của toàn thế giới.

Trong thời kì này, nền khoa học – kĩ thuật Xô viết vẫn trên đà phát triển mạnh mẽ và gặt hái được những thành công vang dội. Năm 1957, Liên Xô là nước đầu tiên phóng thành công vệ tinh nhân tạo lên khoảng không vũ trụ, mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người. Năm 1961, Liên xô phóng con tàu “Phương Đông” đưa nhà du hành vũ trụ Ga-ga-rin lần đầu tiên bay vòng quanh Trái Đất và cũng là nước dẫn đầu thế giới về những chuyến bay dài ngày trong vũ trụ…

Câu 2: Qua sách báo đã đọc, em hãy kể một số chuyến bay của các nhà du hành vũ trụ Liên Xô trong những năm 60 của thế kỉ XX ?

Nhà du hành vũ trụ Liên Xô Yuri Alekseievich Gagarin trở thành con người đầu tiên vào vũ trụ khi ông vào quỹ đạo Trái Đất trên con tàu Vostok 1 của Liên Xô vào 12 tháng 4 1961, ngày này bây giờ trở thành một ngày lễ ở Nga và một số nước. Ông bay vòng quanh Trái Đất trong 108 phút. 23 ngày sau đó, trên phi vụ Freedom 7, Alan Shepard là người Mỹ đầu tiên bay vào không gian (nhưng chưa vào quỹ đạo Trái Đất), và John Glenn, trong Friendship 7, trở thành người Mỹ đầu tiên bay vòng quanh quỹ đạo Trái Đất, bay được 3 vòng vào ngày 20 tháng 2 năm 1962.

Câu 3: Cả nước dân chủ nhân dân Đông Âu đã ra đời trong hoàn cảnh nào ?

Trước Chiến tranh thế giới thứ hai, hầu hết các nước Đông Âu đều lệ thuộc vào các nước tư bản Tây Âu. Trong thời kì chiến tranh, họ lại bị phát xít Đức chiếm đóng và nô dịch tàn bạo. Vì vậy, khi Hồng quân Liên Xô tiến vào lãnh thổ Đông Âu truy kích quân đội phát xít Đức, nhân dân các nước Đông Âu đã nhanh chóng nổi dậy và khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền. Dưới sự lãnh đạo của những người cộng sản, một loạt nhà nước dân chủ nhân dân đã được thành lập ở các nước Đông Âu từ cuối năm 1944 đến năm 1946.

Đó là các nước : Ba Lan (7 -1944), Ru-ma-ni (8 -1944), Hung-ga-ri (4 -1945), Tiệp Khắc (5 – 1945), Nam Tư (11 – 1945), An-ba-ni (12 – 1945) và Bun-ga-ri (9-1946).

Theo thỏa thuận của ba cường quốc là Liên Xô – Mĩ – Anh, quân đội Liên Xô chiếm đóng khu vực phía đông nước Đức ; quân đội Mỹ, Anh, Pháp chiếm đóng khu vực phía tây nước Đức. Tháng 9 -1949, Nhà nước Cộng hòa Liên bang Đức được thành lập ở Tây Đức và tháng 10 – 1949. Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Đức đã ra đời ở Đông Đức. Hai nhà nước ở Tây Đức và Đông Đức chịu ảnh hưởng của hai cường quốc là Mỹ và Liên Xô.

Từ năm 1945 đến năm 1949, vượt qua nhiều khó khăn, nhất là sự chống phá của các thế lực thù địch trong và ngoài nước, các nước Đông Âu đã hoàn thành thắng lợi những nhiệm vụ của cách mạng dân chủ nhân dân. Đó là xây dựng bộ máy chính quyền dân chủ nhân dân, tiến hành cải cách ruộng đất, quốc hữu hóa những xí nghiệp lớn của tư bản nước ngoài và trong nước, thực hiện các quyền tự do dân chủ và cải thiện đời sống của nhân dân.

Như thế, lịch sử các nước Đông Âu đã sang trang mới.

Câu 4: Để hoàn thành cuộc cách mạng dân chủ nhân dân, các nước Đông Âu đã thực hiện những nhiệm vụ gì ?

Dưới sự lãnh đạo của những người cộng sản, một loạt nhà nước dân chủ nhân dân đã được thành lập ở các nước Đông Âu từ cuối năm 1944 đến năm 1946.

Đó là các nước : Ba Lan (7 -1944), Ru-ma-ni (8 -1944), Hung-ga-ri (4 -1945), Tiệp Khắc (5 – 1945), Nam Tư (11 – 1945), An-ba-ni (12 – 1945) và Bun-ga-ri (9-1946).

Theo thỏa thuận của ba cường quốc là Liên Xô – Mĩ – Anh, quân đội Liên Xô chiếm đóng khu vực phía đông nước Đức ; quân đội Mỹ, Anh, Pháp chiếm đóng khu vực phía tây nước Đức. Tháng 9 -1949, Nhà nước Cộng hòa Liên bang Đức được thành lập ở Tây Đức và tháng 10 – 1949. Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Đức đã ra đời ở Đông Đức. Hai nhà nước ở Tây Đức và Đông Đức chịu ảnh hưởng của hai cường quốc là Mỹ và Liên Xô.

Từ năm 1945 đến năm 1949, vượt qua nhiều khó khăn, nhất là sự chống phá của các thế lực thù địch trong và ngoài nước, các nước Đông Âu đã hoàn thành thắng lợi những nhiệm vụ của cách mạng dân chủ nhân dân.

Câu 5: Những nhiệm vụ chính của các nước Đông Âu trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội là gì ?

Những nhiệm vụ chính của giai đoạn này là : xóa bỏ sự bóc lột của giai cấp tư sản, đưa nông dân vào con đường làm ăn tập thể thông qua hình thức hợp tác xã và tiến hành công nghiệp hóa nhằm xóa bỏ tình trạng nghèo nàn, lạc hậu từ lâu đời, xây dựng cơ sở vật chất – kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội.

Một số chuyên mục của Lịch sử 9:

• Giải bài tập Sách giáo khoa môn Lịch sử lớp 9
• Câu hỏi ôn tập môn Lịch sử lớp 9
• Đề thi – Đáp án môn Lịch sử lớp 9
• Đề thi học sinh giỏi môn Lịch sử lớp 9

Sau chiến tranh thế giới thứ II, cả thế giới đều có những biến chuyển lớn có những nước thất bại cũng có những nước giành được chiến thắng nhưng nhìn chung đều có những tổn thất. Tất cả đều lao vào khắc phục tình trạng sau chiến tranh. Chúc các bạn học tập tốt!