Bài 3. Chủ nghĩa tư bản được xác lập trên phạm vi thế giới – Lịch sử 8

Chủ nghĩa tư bản được hình thành và phát triển đầu tiên ở một số nước lớn như: Anh, Pháp… nhưng đến đầu thế kỉ XIX thì nó đã lan rộng ra phạm vi toàn thế giới. Bài học của chúng ta ngày hôm nay sẽ đi tìm hiểu cụ thể về sự phát triển, lan rộng ấy.

A. Lý thuyết

I. Cách mạng công nghiệp
1) Cách mạng công nghiệp ở Anh

a. Thời gian
–  Những năm 1760 máy móc được phát minh và sử dụng trước hết trong ngành dệt ở Anh
Chủ bao mua và những người kéo sợi

b. Thành tựu

– Năm 1764: Sáng chế ra máy kéo sợi Gien-ni( Giêm Ha-gri-vơ)
– Năm 1769: Ác-crai-nơ phát minh ra máy kéo sợi chạy bằng sức nước
– Năm 1784: Giêm oát hoàn thành việc phát minh ra máy hơi nước
– Năm 1785: Máy dệt đầu tiên ( Ét-mơn Các-rai)

Máy kéo sợi  Gien-ni

* Giao thông vận tải:
– Tàu thủy chạy bằng hơi nước
– Xe lửa, đường sắt.
 c. Khái niệm
– Là quá trình chuyển biến từ sản xuất nhỏ thủ công sang sản xuất lớn bằng máy móc
d. Kết quả
– Làm cho sản xuất phát triển nhanh chóng, của cải ngày càng dồi dào.
– Anh từ một nước nông nghiệp trở thành nước công nghiệp phát triển nhất thế giới. Thời bấy giờ, nước Anh được
gọi là ” công xưởng của thế giới”.

2) Cách mạng công nghiệp ở Pháp, Đức

–  Pháp(1830-1850) :Kinh tế phát triển hạng nhì sau Anh, tiếp thu thành tựu khoa học kỹ thuật
–  Đức (1840-1860) :Kinh tế phát triển tốc độ nhanh, iếp thu thành tựu khoa học kỹ thuật

3) Hệ quả cách mạng nông nghiệp

 Lược đồ nước Anh giữa thế kỷ XVIII

 Lược đồ nước Anh nửa đầu thế kỷ  XIX

a. Kinh tế:
– Nhiều khu công nghiệp lớn, nhiều thành phố mọc lên, thu hút dòng người từ nông thôn đến tìm việc làm

b. Xã hội:
– Hinh thành hai giai cấp cơ bản của xã hội tư bản:
+ giai cấp tư sản
+ giai cấp vô sản

II. CHỦ NGHĨA TƯ BẢN XÁC LẬP TRÊN PHẠM VI THẾ GIỚI
1.Các cuộc cách mạng tư sản Pháp thế kỷ XIX

– Ở Mĩ La Tinh: lật đổ sự thống trị của thực dân Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha thành lập các quốc gia tư sản mới
– Ở Châu Âu :
+ Italia (1859-1870): quá trình thống nhất đất nước
+ Đức (1864-1871) : thống nhất đất nước
+ Nga(1858-1861) : cải cách nông nô
Lược đồ khu vực Mỹ La Tinh  đầu thế kỷ XIX

 Lược đồ cách mạng tư sản 1848 – 1849 tại Châu Âu

2. Sự xâm lược của các nước tư bản phương Tây đối với các nước Á- Phi
– Do nhu cầu về nguyên liệu , nhân công , thị trường tiêu thụ hàng hóa , bọn thực dân xâm chiếm các nước  Á, Phi, Mỹ La Tinh làm thuộc địa gây nhiều tội ác .

Lược đồ các nước đế quốc và thuộc địa đầu thế kỷ XX

B. Bài tập

Câu 1: Quan sát hình 12 và 13, em hãy cho biết việc kéo sợi đã thay đổi như thế nào?

Trả lời:

Hình 12 có sự mất cân đối giữa khâu kéo sợi và dệt vải- cứ 10 người kéo sợi mới đủ sợi cho một thợ dệt.

Hình 13. Máy kéo sợi Gien-ni do Giêm Ha-gri-vơ sáng chế. Máy xe được 16 sợi bông một lúc, năng suất tăng 8 lần.

Câu 2: Theo em, điều gì xảy ra trong ngành dệt của nước Anh khi máy kéo sợi Gien-ni được sử dụng rộng rãi?

Trả lời:

Phát minh này không chỉ giải quyết được nạn đói sợi trước đây mà còn dẫn đến tình trạng thừa sợi

Câu 3: Vì sao vào giữa thế kỉ XIX, Anh đẩy mạnh sản xuất gang, thép và than đá ?

Trả lời:

Vào giữa thế kỉ XIX, Anh đẩy mạnh sản xuất gang, thép và than đá vì: Gang thép chế tạo máy móc và đường sắt, than đá sử dụng cho máy hơi nước

Câu 4: Nêu kết quả của cách mạng công nghiệp ở Anh?

Trả lời:

Ở Anh cách mạng công nghiệp sớm diễn ra quá trình chuyển biến từ nền sản xuất nhỏ, thủ công sang sản xuất lớn bằng máy móc, là nước đầu tiên tiến hành công nghiệp hóa. Từ một nước nông nghiệp. Anh đã trở thành nước công nghiệp phát triển nhất thế giới, là “công xưởng” của thế giới.

Câu 5: Sự phát triển của cách mạng công nghiệp ở Pháp, Đức được  thể hiện ở những mặt nào?

Trả lời:

– Năm 1830, cách mạng công nghiệp ở Pháp mới bắt đầu, nhưng tốc độ lại diễn ra rất nhanh. Đến năm 1870, nước Pháp đã có 27000 máy hơi nước, giúp công nghiệp Pháp vươn lên đứng thứ hai thế giới (sau Anh).

– Ở Đức, từ những năm 40 của thế kỉ XIX dù đất nước chưa được thống nhất nhưng quá trình cách mạng công nghiệp đã diễn ra. Được thừa hưởng những thành tựu của các nước đi trước, đến những năm 1850 – 1860, các ngành kinh tế của Đức đều sử dụng máy móc. Sau năm 1870, công nghiệp của Đức đã vươn lên đứng đầu châu Âu và đứng thứ hai thế giới (sau Mĩ).

Những chuyên mục hay của Lịch sử lớp 8:

• Giải bài tập Sách giáo khoa môn Lịch sử lớp 8
• Câu hỏi ôn tập môn Lịch sử lớp 8
• Đề thi – Đáp án môn Lịch sử lớp 8
• Đề thi học sinh giỏi môn Lịch sử lớp 8

Với bài học này, chúng tôi đã trình bày khái quát tiến trình cũng như diễn biến phát triển của chủ nghĩa tư bản từ một số nước đến sự phát triển lan rộng trên toàn thế giới. Chúc các bạn học tập có hiệu quả!