Trồng và chăm sóc cây chanh

Các sản phẩm của cây chanh rất gần gũi và cần thiết trong đời sống của nhân dân ta: làm nước giải khát, rượu, mứt, thuốc chữa bệnh và làm gia vị trong bữa ăn hàng ngày. Quả chanh giàu vitamin C có hàm lương axit cao (5,6%), vỏ có nhiều tinh dầu (2%), ngoài ra còn có vitamin B₁, B₂, PP, các chất khoáng (0,46%) và pectin.

Nhiều nơi trong nước đã hình thành những vùng sản xuất chanh tập trung như ở các huyện Nam Đàn, Nghi Lộc (Nghệ Tình), một số xã dọc sông Thu Bồn (Quảng Nam – Đà Nằng)…Nhờ trồng chanh và nhất là chanh trái vụ, nhiều gia đình có nguồn thu nhập rất cao.

Các giống chanh

Chanh giấy: Là giống phổ biến ở nhiều vỏ mỏng (1 – 1,5mm), nhẵn, túi tinh dầu nhỏ, quả tròn, đường kính quả 4 – 5cm. Cây cao trung bình 2,5 – 3 m, tán rộng 2 – 3m. Lá màu xanh tươi, cành có gai. Ngoài ra có dạng lá to màu xanh đậm, quả to, vỏ dày nhưng ít quả hơn.

Chanh núm (phía cuống quả nhô lên một cái núm): Trọng lượng kích thước quả tương đương với chanh giấy vỏ dày và không được bóng như chanh giấy. Cây cao to hơn chanh giấy, chiều cao cây 3 – 4m, tán rộng 3 – 4m, nhiều cành, cành mọc khoẻ và có nhiều gai.

Chanh tứ thời: Loại chanh này cây cao hơn chanh giấy, cao 4m, tán rộng 4m, lá to, dày xanh đậm, phân cành thấp, cành lá che kín gốc, nhiều lá, ít gai. Trên cành cùng lúc có quả to, quả nhỏ, có hoa, có nụ và cho quả nhiều trong 1 năm, quả chính vụ có nhiều hơn.

Chanh đào (hay chanh lòng tôm): Khác với các giống chanh khác ở chỗ khi chín vỏ quả có màu vàng đỏ, ruột đỏ ăn chua và có vị thơm, cây có ít quả hơn so với chanh giấy.

Chanh ơrêka: Giống này xuất xứ từ Califoócnia. Thích hợp cho thị trường châu Âu, dùng để uống với chè đen pha đường. Cây cao, cành vươn cao, thẳng, lá to dài, dày, màu vàng nhạt, cành lá thưa hơn. Quả to, nặng bình quân 170g, trôn quả nhỏ, vỏ dày, có nhiều tinh dầu, khi chín có màu vàng sáng. Lúc quả còn non vỏ dày cứng, ít nước.

Khi chín quả nhiều nước, ít hạt hoặc không có hạt. Có khả năng cho quả nhiều vụ trong năm. Năng suất thấp hơn chanh giấy.

Chanh Pecsa: Giống nhập nội từ Cuba. Cây cao từ 2 – 4m, tán xoè rộng và thấp, tán lá dày, có nhiều cành nhỏ có gai. Hoa màu trắng. Quả hình trứng hoặc hình elip, trọng lượng trung bình 113g. Vỏ mỏng và nhẵn bóng; lúc còn xanh có màu xanh thẫm, khi chín có màu vàng, nhiều nước, không hạt. Quả thường có 10 múi tép mịn và dai khó vỡ nên khó vắt nước hơn chanh ta. Ra hoa sớm vào đầu tháng 2, đợt sau đến tháng 3 – 4 và rải rác trong năm tuỳ theo chế độ mưa của vùng trồng. Ở miền Bắc có 2 vụ thu hoạch chanh pecsa: tháng 4 – 6 và tháng 9 – 10.

Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chanh

Đất trồng chanh: Có thể nói đất nào cũng trồng được chanh: Đất đồi, đất phù sa, đất vùng đồng bằng, đất cát ven biển. Vấn đề là phải cải tạo nhiều hay ít trước lúc trồng. Chanh không ưa quá ẩm ướt liên tục hoặc quá hạn. Đất tốt là trồng nơi cao ráo, nhưng đủ nước. Vùng đất thấp, mùa mưa nước ngập phải đào mương, lên luống cao rồi trồng.

Ở vùng đồi thì đào hố sâu, cho đất thịt vào hố, trộn phân để đất ải 1 – 2 tháng trước lúc trồng. Vùng đất cát nghèo dinh dưỡng người ta đào các hố rộng cho đất ruộng vào trộn với phân chuồng, phân xanh đã ủ, trồng chanh sau 3 năm đã cho thu hoạch khá.

Chuẩn bị đất trồng cây: Sau khi đã cày bừa nhặt sạch cỏ, phải đào hố trước khi trồng từ 1 – 2 tháng. Tuỳ theo điều kiện của từng nơi mà hố đào sâu hay nông (vùng đất thấp: 30 – 40cm, đất đồi: 60 – 80cm. Mặt hố rộng 60 – 80cm). Bón lót mỗi hố 20 – 30kg phân chuồng hoai với 0,5kg supe lân. Trộn đều với đất, xỉa thành hố và lấp hố trước khi trồng ít nhất nửa tháng.

Khi trồng đặt bầu nông ngang mặt đất, cho một ít phân hoai vào xung quanh bầu, lấp qua một lớp đất mỏng. Xong cắm một cọc tre hoặc gỗ, buộc cây vào để chống gió lay, sau đó phủ gốc bằng cỏ khô hay rơm rạ rồi tưới nước (khoảng một thùng gánh nước cho một gốc).

Thời vụ trồng: Tốt nhất trong vụ xuân vào tháng 2 – 3. Cũng có thể trồng vào vụ thu tháng 8 – 9 – 10 sớm muộn tuỳ nơi. Nếu trồng vào mùa hè thì cắt bớt lá cây non và phải che phủ trong thời gian đầu.

Khoảng cách: Đất vườn thích hợp là 4 x 3cm hay x 3cm.

Chăm sóc cây

Năm đầu tiên cây còn nhỏ trồng xen đậu tương, lạc hoặc các loại rau để chống cỏ dại đồng thời tưới bón cho cả cây ngắn ngày và chanh.

Sau khi cây đã bén rễ, hồi xanh có thể dùng nước giải, nước phân bắc đã ủ pha loãng để tưới (nồng độ 1:10, cây càng lớn rút xuống 1:3-5).

Sang năm thứ 2, thứ 3 cây đã lớn, phát triển nhanh có thể bón đạm bổ sung (từ 0,5 – 1kg sulfat đạm cho một cây). Đối với chanh đã lớn, đang có nhiều quả nên bón 2 – 3kg lân trộn với phân chuồng cho một cây.

Bón phân chuồng cho chanh có thể đào hố theo hình chiếu của tán cây cho phân xuống và lấp đất. Nếu bón phân hoá học thì cào một lớp đất mỏng, bón phân xong lấp đất lại.

Cắt tỉa cành: Mục đích tạo điều kiện thông thoáng, có đủ ánh sáng cho cây, chống sâu bệnh phá hại, nhất là sâu đục thân.

Cần cắt tỉa các cành lá rậm rạp ở sát gốc và trong tán cây, bỏ các cành khô, cành già, cành tăm, những cành vượt và những cành có sâu bệnh đem đốt. Thời gian cắt tỉa nên làm vào vụ đông, kết hợp quét vôi ở gốc.