Nuôi dưỡng, chăm sóc heo nái hậu bị
Việc nuôi dưỡng chăm sóc heo nái hậu bị phải đúng kỹ thuật, đảm bảo heo không được quá béo hoặc quá gầy. Vì quá béo sẽ gây nên hiện tượng nân sồi, còn quá gầy sẽ gây nên hiện tượng không động dục, hoặc động dục không đều đặn, giảm khả năng sinh sản, hoặc tốc độ sinh trưởng chậm không đủ tiêu chuẩn ...
Việc nuôi dưỡng chăm sóc heo nái hậu bị phải đúng kỹ thuật, đảm bảo heo không được quá béo hoặc quá gầy. Vì quá béo sẽ gây nên hiện tượng nân sồi, còn quá gầy sẽ gây nên hiện tượng không động dục, hoặc động dục không đều đặn, giảm khả năng sinh sản, hoặc tốc độ sinh trưởng chậm không đủ tiêu chuẩn phối giống (mặc dù đã đến tuổi phối giống). Cho nên việc nuôi dưỡng chăm sóc heo nái hậu bị rất quan trọng.
Nuôi dưỡng heo nái hậu bị
Nuôi dưỡng heo nái hậu bị phải cung cấp đủ nhu cầu năng lượng (Energy), protein, khoáng và vitamin.
+ Nhu cầu năng lượng (ME):
ME = Năng lượng duy trì (MEm) + Năng lượng tăng trọng (MEp).
MEm = 0,5 MJDE X w ,75.
E tăng trọng = E tích luỹ tổ chức nạc + E tích luỹ tổ chức mỡ.
Để tích luỹ được 1kg tổ chức nạc, cần cung cấp 15 MJDE từ thức ăn.
Để tích luỹ được 1 kg tổ chức mỡ cần cung cấp 50 MJDE từ thức ăn.
Ví dụ: Tính lượng thức ăn cần thiết phải cung cấp hàng ngày cho 1 heo nái hậu bị có trọng lượng 60kg (W 0,75 = 21,6kg), tăng trọng 600g/ngày (trong đó tăng trọng của tổ chức nạc là 400g/ngày). Biết rằng giá trị nhiệt năng chứa trong lkg thức ăn – 13MJDE
Tính: E dt = 0,5MJDE x w ,75 – 0,5MJDE x 21,6kg – 10,8MJD
E tích luỹ nạc = 15MJDB x 0,4kg – 6MJDE,
E tích mỡ = 50MJDE x 0,2kg = 10MJDE.
Vậy nhu cầu năng lượng cho heo nái hậu bị trong trường hợp này là:
10,8MJDE + 6MJDE + 10MJDE = 26,8MJDE
Vậy lượng thức ăn cần cung cấp hàng ngày cho heo nái hậu bị đó là 26,8 MJDE/13 MJDE = 2,06kg/ngày. Nguồn năng lượng được cung cấp cho heo nái hậu bị từ cám gạo, bột ngô, bột sắn, bột rễ củ và các phụ phế phẩm khác trong nông nghiệp cũng như trong công nghiệp chế biến thực phẩm.
+ Nhu cầu protein của heo nái hậu bị: Protein đóng vai trò rất quan trọng trong dinh dưỡng heo nái hậu bị, vì heo nái hậu bị đang nằm trong giai đoạn sinh trưởng mạnh (đặc biệt là hệ cơ bắp), và hoàn thiện các cơ quan tổ chức bên trong cơ thể. Vì vậy nhu cầu protein đòi hỏi cao. Nhu cầu protein cho heo nái hậu bị:
Nhu cầu protein = Nhu cầu protein duy trì + Nhu cầu protein cho tăng trọng
Protein duy trì: Là lượng protein dùng để bù đắp sự hao hụt protein của cơ thể do quá trình chuyển hoá protein. Khoảng 15% trọng lượng sống của cơ thể là protein, trong đó 13 – 6% protein được tham gia vào quá trình chu chuyển hàng ngày. Lượng protein mất đi khoảng 6% so với lượng protein tham gia vào chu chuyển. Theo Harris (1981), lượng protein tham gia chu chuyển tỷ lệ với trọng lượng.
Do đó, hệ số protein duy trì cho heo có thể trọng 20kg là: 0,15 x 0,13 x 0,06 = 0012 kg = 1,2g/kg thể trọng. Tương tự protein duy trì cho heo 40kg là 1,0g; heo 50kg là 0,9g; heo 60kg là 0,8g, heo 80kg là 0,7g; heo 95kg là 0,6g/kg thể trọng.
Nhu cầu protein cho tăng trọng: Nhu cầu protein cho tăng trọng phụ thuộc vào khả năng tích luỹ tổ chức nạc hàng ngày của heo. Dựa vào thành phần hoá học của cơ thể heo (trong cơ thể heo 15% là protein, còn trong tổ chức nạc là 22% protein). Từ đó dựa vào khả năng tăng trọng hàng ngày của heo ta sẽ xác định được lượng protein tích luỹ hàng ngày. Từ nhu cầu protein cho duy trì và protein cho tăng trọng ta sẽ xác định được lượng protein nhu cầu. Căn cứ vào giá trị sinh vật học (BV) của protein, ta sẽ xác định được lượng protein tiêu hoá. Căn cứ vào tỷ lệ tiêu hoá của protein, ta sẽ xác định được lượng protein thô cần cung cấp hàng ngày cho heo. Dựa vào lượng thức tinh cần cung cấp hàng ngày cho heo, ta sẽ xác định được hàm lượng protein thô thích hợp trong khẩu phần.
Ví dụ: Hãy xác định nhu cầu protein thô cần cung cấp hàng ngày cho heo nái hậu bị có trọng lượng 50kg, tăng trọng 600g/ngày. Biết rằng giá trị BV của protein là 65%, tỷ lệ tiêu hoá protein là 80%.
Cách tính như sau: Protein nhu cầu = Protein duy trì + Protein tăng trọng = (50 x 0,9g) + (600g x 0,15) = 135g/ngày.
Lượng protein tiêu hoá = 135g/65 x 100 = 207,7g
Vậy lượng protein thô cần cung cấp là = 207,7g/80 x 100 = 260g/ngày. Như vậy, nhu cầu protein cho heo nái hậu bị nói riêng, cho heo đang sinh trưởng nói chung là khá cao. Nếu cung cấp đủ nhu cầu protein cho chúng sẽ làm cho heo nái hậu bị sinh trưởng phát dục tốt và ngược lại. Khi cung cấp protein cho heo đang sinh trưởng, ta chú ý tới chất lượng protein (đảm bảo sự có mặt của axit amin không thay thế và sự cân bằng axit amin) để làm cho tỷ lệ tiêu hoá và giá trị sử dụng của protein cung cấp dược tốt hơn. Do vậy nên đảm bảo một tỷ lệ đạm động vật trong khẩu phần thích hợp (khoảng 50% lượng đạm bổ sung). Vì như vậy nó sẽ làm cho khẩu phần cân đối dinh dưỡng, cân bằng axit amin tốt hơn, nên protein sẽ có tỷ lệ tiêu hoá hấp thu và sử dụng tốt hơn, vừa tiết kiệm được đạm động vật, vừa nâng cao hiệu quả kinh tế, giảm được lượng N thải ra môi trường.
+ Nhu cầu về khoáng: Khoáng mặc dù không cung cấp năng lượng, song nó cũng đóng vai trò rất quan trọng, vì khoáng rất cần thiết cho sự lớn lên của cơ thể, tham gia vào nhiều chức năng sinh lý quan trọng khác của cơ thể. Như Fe là một thành phẩn quan trọng của Hemoglobin, đóng vai trò quan trọng trong chức năng hô hấp của mô bào; Ca và p tham gia vào quá trình tạo nên bộ xương, răng cho cơ thể; N và K tham gia vào việc dẫn truyền xung động thần kinh; chất khoáng tham gia duy trì tính ổn định nội môi trong cơ thể, duy trì áp suất thẩm thấu của máu, duy trì sự cân bằng toan kiềm của máu, sự bài tiết của tuyến tiêu hoá, xúc tác phản ứng sinh học trong cơ thể, hoạt hoá các men, hormon, v.v… Vì vậy, đảm bảo cung cấp đủ nhu cẩu về khoáng cho gia súc là hết sức quan trọng.
+ Nhu cầu về vitamin: Vitamin đóng vai trò hết sức quan trọng trong quá trình trao đổi chất của cơ thể, trong sự hấp thu các chất dinh dưỡng và kích thích quá trình sinh trưởng và sinh sản. Đặc biệt quan trọng là các vitamin A, D, E, B, c, K. Khi cung cấp dinh dưỡng cho heo nái hậu bị cần đảm bảo đủ số lượng, cân đối dinh dưỡng và cung cấp lượng thức ăn hàng ngày thích hợp để heo không quá béo hoặc quá gầy. Đối với nái hậu bị nội nên cho tỷ lệ rau xanh non cao trong khẩu phần (khoảng 30% tính theo giá trị dinh dưỡng của khẩu phần) để tránh heo béo sớm, kéo dài thời gian sinh trưởng, nâng cao tầm vóc và hoạt động sinh sản sau này của heo. Ngoài ra còn tận dụng được nguồn thức ăn xanh sẵn có để hạ giá thành chăn nuôi, đồng thời làm tăng hoạt động tính dục, tăng số lượng trứng rụng trong chu kỳ động dục, tăng tỷ lệ thụ thai và tăng khả năng sinh sản.
