Chăn nuôi heo nái sinh sản

Chăn nuôi heo nái có ý nghĩa rất quan trọng, vì đàn heo nái chiếm tỷ trọng cao trong tổng đàn (10 – 14% so với tổng đàn). Ở nước ta có khoảng 2,5 triệu heo nái, năng suất sinh sản thấp (trung bình một heo nái chỉ mới sản xuất được khoảng 15 – 18 heo thịt xuất chuồng/năm). Vấn đề thâm canh tốt đàn heo nái, tăng số heo con cai sữa/nái/năm, giảm bớt số đầu heo nái mà vẫn đảm bảo đủ số heo con nuôi thịt trong năm, nâng cao hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi heo nái đang là vấn đề đặt ra rất bức thiết trong chăn nuôi heo nái hiện nay. Nhưng để đạt được yêu cầu là tăng số heo con cai sữa/nái/năm và tăng chất lượng đàn heo con cai sữa thì một loạt các biện pháp kỹ thuật liên hoàn phải được áp dụng từ khâu chọn lọc giống tốt để nuôi, đến khâu nuôi tốt heo nái trong các giai đoạn hậu bị, có chửa và nuôi con.

Phần này sẽ cung cấp những nét chủ yếu về đời sống sinh sản của heo nái, giải phẫu sinh sàn, chu kỳ và các giai đoạn, phân tích chi tiết về sự sinh sản và quản lý sinh sản của heo nái sinh sản.

Các giai đoạn sinh sản

Đời sống sinh sản của heo nái có thể bắt đầu sớm nhất khi nó đạt tới sự thành thục về tính (lầb rụng trứng đầu tiên thường khoảng 6-7 tháng tuổi), mặc dù việc phối giống lần đầu xảy ra chậm hơn ít nhất một chu kỳ động dục 21 ngày. Mỗi khi dược phối giống heo nái tiếp tục một chu kỳ sinh sản gồm:

Có chửa (114 ngày), tiết sữa (thường 3-4 tuần nhưng có thể kéo dài tới 8 tuần),

Giai đoạn từ cai sữa tới phối giống lại có kết quả. Thời kỳ này đa số khoảng 4 – 6 ngày nhưng cũng có thể dài hơn (đặc biệt nếu thụ thai thì không xảy ra hiện tượng phối giống hoặc nếu có chửa bị hỏng sau một vài giai đoạn sau thụ thai). Các giai đoạn của heo nái

Giải phẫu sinh sản của heo nái

Hệ thống sinh sản của heo nái

Bộ máy sinh sản heo cái gồm hai buồng trứng, liên quan tới rụng trứng và đường sinh dục bao gồm vòi trứng (vòi pha lốp), tử cung, cổ tử cung và âm đạo. Trước khi trứng rụng từng cái một, buồng trứng có sự phát triển, bên trong các bọc chứa tế bào trứng và các chất dịch gọi là bao noãn. Trong khoảng thời gian 16-17 ngày đầu của chu kỳ động dục, những bao noãn này phát triển chậm tới lúc đạt kích thước 4mm. Tiếp theo trong khoảng ngày thứ 4 – 5 trước khi trứng rụng các bao noãn phát triển một cách nhanh chóng để đạt kích thước tối đa 8 – 10mm. Sự rụng trứng xảy ra khoảng 40h sau giờ xuất hiện động dục và trứng được phóng vào ống dẫn trứng.

Trong ống dẫn trứng chúng sớm được thụ tinh và phát triển thành hợp tử trước khi vận chuyển đến sừng tử cung khoảng 4 ngày sau. Từ đây hợp tử (vẫn là tồ chức sống tự do trong tử cung) phát triển nhanh chóng nhờ ảnh hưởng của các tiết dịch tử cung (màng dạ con), Sau thụ thai từ 12 – 16 ngày, phôi phát triển và làm tổ ở niêm mạc tử cung heo mẹ đến 22 ngày. Bộ máy sinh dục heo cái

Từ đây phôi thai sẽ nhận được nguồn dinh dưỡng trực tiếp do máu heo mẹ cung cấp qua nhau thai cho tới khi được đẻ ra ngoài. Cuối cùng phôi được phát triển thành bào thai heo vào khoảng 39 ngày sau khi phối giống, từ khi xương bắt đầu phát triển bào thai sẽ không được tái hấp thu đến các tổ chức trong cơ quan sinh sản con mẹ, nếu bị chết sẽ trở thành thai gỗ lúc đẻ.

Sinh lý sinh sản

Hầu hết các tổ chức chính trong cơ quan sinh sản của heo cái đã được mô tả ở phần trên. Tuy nhiên, những tổ chức đó là điểm cuối cùng để điều khiển hệ thống nội tiết (hormon), ví dụ như một phần của hệ thống nội tiết mà được định vị trong đầu gia súc. Sự sinh sản cuối cùng chịu sự điều khiển của bộ não và đặc biệt là Hyphothaiamus. ở đây gia súc kiểm soát tình trạng bên trong của nó và điều kiện môi trường bên ngoài (ví dụ của khí hậu, thức ăn được cung cấp như thế nào) đồng thời làm biến đổi những thông tin này thành dấu hiệu của hormon. Các hormon này là Gonadotrophin tiết hormon (GnRH) đi tới thuỳ trước tuyến yên (nó được định vị một cách trực tiếp dưới trung khu sinh dục) nơi mà sẽ kích thích sự tiết hormon Gonadotropic, hormon này quay trở lại tác động tới chức năng của bộ máy sinh dục (ví dụ buồng trứng hoặc dịch hoàn). Bộ máy sinh dục heo cái

Có hai loại hormones Follicle Stimulating Hormone (FSH) và Luteinizing Hormone (LH). Ở con cái ale FSH kích thích các bao noãn phát triển trong buồng trứng, kết quả tiết ra oestrogen. LH, kích tố tác động lên quá trình phát triển và chín của trứng, gây nên sự rụng trứng từ những noãn bao đã phát triển đầy đủ và sau đó ở các bao noãn này sẽ tạo nên một cấu trúc mới được gọi là thể vàng (corpora lutea). Thể vàng (CLs) tiết ra kích tố progesterone và chức năng cùa nó được duy trì bởi sự tồn tại một lượng nhỏ.

Ở con đực, FSH (Foliculine Stimuline Hormone) và  LII (Luteonine Stimuline Horinon) kích thích sự phát triển để đi tới thành thục của  tinh trùng và sự tiết của hormon Testosterone từ tế bào kẽ của dịch hoàn.