Làm sao đi xe đạp ngược đầu ở trong vòng tròn?

Rất có thể bạn đã từng xem trò xảo thuật đi xe đạp, thỉnh thoảng được biểu diễn ở các rạp xiếc: người đi xe đạp đi vào đường vòng từ dưới lên trên và đi hết cả vòng tròn, mặc dù ở đoạn trên của vòng tròn người cưỡi xe đạp đi lộn đầu xuống dưới.

Trên sân khấu rạp xiếc, một con đường gỗ ván được trải ra theo dạng đường vòng đứng có xoắn ở một vài chỗ như được trình bày ở hình. Nghệ sĩ đi xe đạp lao xuống theo đoạn dốc của đường vòng, sau đó phóng nhanh lên phía trên đoạn vòng tròn, đi hết cả

«Đường vòng quỷ quái». Sơ đồ tính toán.

một vòng, đúng là đầu lộn xuống dưới và bình yên lao xuống đất[1].

Các khán giả cảm thấy hình như trò xảo thuật xe đạp rất phức tạp này là cực điểm của môn nghệ thuật nhào lộn. Họ phân vân và tự hỏi: lực bí ẩn nào đã giữ người đi xe đạp gan dạ chúc đầu xuống dưới? Họ nghi ngờ ở đây chắc là có sự lừa dối khéo léo nào đó;nhưng kỳ thực trong trò xảo thuật này không có gì là cao siêu cả. Trò xảo thuật hoàn toàn có thể giải thích thực bằng các định luật cơ học. Nếu lăn quả cầu bi-a (cầu bàn) theo con đường này, quả cầu đó tất nhiên cũng sẽ đi hết con đường.

Nghệ sĩ nổi tiếng Noisette, người phát minh và biểu diễn trò ảo thuật này đã dùng quả cầu nặng bằng trọng lượng của nghệ sĩ cùng với xe đạp để thử độ bền của «đường vòng quý quái». Lăn quảcầu theo đường vòng này, nếu quả cầu lăn qua một cách an toàn, lúc đó nghệ sĩ mới quyết định tự ra biểu diễn.

Tất nhiên bạn đọc đã đoán được rằng, nguyên nhân của hiện tượng kỳ lạ này cũng chính là nguyên nhân dùng để giải thích thí nghiệm với cái xô quay đã được nhiều người biết đến. Tuy vậy, trò xảo thuật không phải lúc nào cũng thành công; cần phải tính chính xác độ cao để từ đó nghệ sĩ bắt đầu lao xe đạp: bằng không sẽ không tránh khỏi tai nạn xảy ra.