Kỹ thuật trồng Lily trên đất, trong nhà lưới

Trồng Lily cắt cành trong nhà lưới là một phương thức trồng chủ yếu hiện nay, nó có đặc điểm là dễ khống chế điều kiện môi trường, chất lượng hoa tốt, hiệu quả kinh tế cao.

Chuẩn bị đất

– Cải tạo đất: Đất là điều kiện rất quan trọng. Vì vậy, trước khi trồng phải cải tạo đất bằng việc bón phân hữu cơ, than bùn, trộn thêm giá thể (mùn rơm rạ, phân chuồng mục…) để làm cho đất tơi xốp, tạo điều kiện thuận lợi cho Lily sinh trưởng phát triển.

Lily rất mẫn cảm với muối kim loại nặng, vì vậy trước khi trồng cần phải phân tích đất, xác định hàm lượng muối, hàm lượng Clo, độ pH và thành phần dinh dưỡng của đất. Nếu hàm lượng muối và hàm lượng Clo vượt quá tiêu chuẩn cho phép thì nhất thiết phải tưới nước, ngâm ruộng để rửa muối.

Độ chua đất có ảnh hưởng rất lớn đến sự hút dinh dưỡng của rễ. Trộn than bùn vào đất và bón vôi bột có thể giảm được độ pH (nếu bón vôi thì phải để 1 tuần sau mới được trồng). Ngoài ra, bón một lượng ít lưu huỳnh hoặc sunphít sắt củng có tác dụng giảm bớt độ pH. Trong quá trình chăm sóc, tốt nhất là sử dụng phân đạm Nitrat để tránh nâng cao nồng độ pH lên.

– Tiêu độc đất:

+ Phương pháp lý học (xông đất): cách làm là chôn các ống kim loại hoặc ống nhựa có nhiều lỗ nhỏ vào trong đất sâu 30cm, khoảng cách giữa các lỗ ≈ 40cm, dùng nilon phủ kín mặt đất sau đó bơm khí nóng vào ông làm cho đất nóng lên khoảng 70 – 80°c trong 1 giờ có thể diệt hoàn toàn mầm mống sâu bệnh và hạt cỏ dại, nhưng không được xông quá lâu sẽ ảnh hưởng đến sinh trưởng cây sau này. Ưu điểm của phương pháp này là thời gian tiêu độc nhanh, sau khi tiêu độc có thể trồng cây ngay được. Phương pháp này chẳng những không có hại tới sự sinh trưởng sau này của cây, mà còn tạo nên nhiều đoàn lạp trong đất, làm cho nhiều loại muối khó tan ngấm sâu vào đất. Nhược điểm là tiêu tốn nhiều năng lượng, thao tác phức tạp, khó áp dụng trên diện tích rộng.

+ Phương pháp hoá học: tức là dùng hóa chất để tiêu độc, như dùng Foocmalin 40% pha theo tỷ lệ 1/80 đến 1/100 lần, phun vào đất với lượng 250 lít dung dịch/1ha. Sau đó dùng nilon phủ kín mặt đất 5 – 7 ngày, rồi dỡ nilon phơi đất 10 – 15 ngày là có thể trồng được. Cũng có thể dùng Brometyl vối lượng 15kg/ha. Nếu ở nhiệt độ 10 – 20°c dùng nilon che phủ 7 – 10 ngày, nếu nhiệt độ 20 – 30°C thì chỉ cần che phủ 3 ngày sau đó dỡ bỏ ni lon, phơi đất 7 ngày là trồng được.

– Làm đất lên luống:

Bao gồm: cày lật đất, bừa phẳng, nhặt cỏ rác. Các biện pháp làm đất này còn có thể diệt trừ cỏ dại, sâư bệnh, trứng sâu và rác rưởi trên đồng ruộng. Độ ẩm đất thích hợp với cày bừa từ 60 – 70%. Để cải tạo đất phù hợp với yêu cầu sinh trưởng của Lily, trước khi tiêu độc đất nên trộn than bùn 5kg/m², cát thô 10kg/m², phân chuồng hoại 10kg/m² vào đất, sau đó tiến hành tiêu độc đất, cày bừa, san phẳng và lên luống.

Kích thước luống, độ cao hay thấp của luống tuỳ thuộc vào khí hậu, địa thế và diện tích đất. Mưa nhiều, đất thấp thì phải làm luống cao để thoát nước. Mưa ít, đất cao thì làm luống thấp để dễ tưới nước. Thông thường mỗi luống rộng 1,6m, mặt luống từ 1 đến 1,2m.

Xác định thời vụ trồng

Về lý thuyết, trồng trong nhà kính thì có thể trồng quanh năm. Tuy nhiên, ở điều kiện miền Bắc Việt Nam cần tránh trồng vào vụ Hè, vì phải tiêu tốn năng lượng rất lớn để hạ thấp nhiệt. Có thể dùng các biện pháp thông gió hoặc che nắng, tưới nước lạnh để hạ nhiệt độ đất.

Cách trồng

Rạch hàng trồng, với mặt luống rộng 1m thì rạch 5 hàng; mặt luống rộng 1,2m thì rạch 6 hàng, rãnh sâu 10 – 12cm. Trồng vào vụ Đông phải tưới nước vào rãnh trước khi trồng, đợi nước ngấm hết rồi đặt củ vào rãnh sau đó lấp 1 lớp đất dày 6cm, nén chặt đất để củ tiếp xúc tốt với đất. Trồng vào vụ Thu thì sau khi làm rãnh đặt củ trước, sau đó lấp đất dày 5 – 8cm rồi tưới nước, tưới đẫm trên mặt luống, đợi nước ngấm hết thì rắc mùn rơm trên mặt luống. Khi củ nảy mầm đều thì dỡ bỏ mùn rơm trên mặt luống.

Mật độ trồng

Mật độ trồng phải căn cứ vào chủng loại củ giống, độ lớn của củ và điều kiện thời tiết. Với các giống cây to, cao thì nên trồng thưa, giống cây nhỏ, thấp thì trồng dày; vụ Xuân và vụ Thu ánh sáng đầy đủ có thể trồng dày, vụ Đông ánh sáng yếu thì trồng thưa. Có thể tham khảo mật độ ở bảng sau. Mật độ trồng với các quy cách củ giống và các nhóm giống (củ/m2)

Chăm sóc sau khi trồng

Quản lý nhiệt độ

Sau khi trồng 3 – 4 tuần Lily sống nhờ vào sự hút dinh dưỡng và nước từ rễ củ. Vì vậy, việc tăng cường nhiệt độ kích thích cho rễ sinh trưởng phát triển khỏe rất quan trọng.

Sự sinh trưởng của rễ liên quan đến nhiệt độ đất. Khi bắt đầu ra rễ, nhiệt độ đất phải ở khoảng 12 – 13°c, Vượt quá 15°c ra rễ kém, vì vậy sau khi trồng phải che nắng, thông gió. Nếu trồng vào vụ hè thì phải tưới nước lạnh hoặc dùng rơm rạ phủ mặt luống để giảm thấp nhiệt độ đất.

Sau khi ra rễ nhiệt độ có thể cao. Các giống lai Á châu nhiệt độ ban ngày thích hợp nhất là 20 – 25°c ban đêm là 10 – 15ºc. Các giống lai phương Đông nhiệt độ ban ngày là 20 – 25ºC, ban đêm 15°c – 18°c, nếu thấp hơn 15°c thì nụ sẽ rụng và lá sẽ vàng. Các giống Lily thơm nhiệt độ ban ngày 25 – 28°c, ban đêm không được quá 18ºC. Việc không chế nhiệt độ vào 3 mùa Xuân, Thu và Đông tương đối dễ, nhưng vào vụ Hè Thu thì rất khó khăn (đặc biệt với những nơi có nhiệt độ mùa Hè trên 30°C). Nhiệt độ cao làm cây lùn đi và số nụ giảm. Vì vậy, nếu trồng Lily vào vụ Hè Thu cần chọn giống chịu nóng, phải có biện pháp hạ nhiệt và tăng cường các biện pháp che nắng, phun nước, quạt gió…

Bón phân, tưới nước

Khoảng 2 – 3 tuần đầu sau trồng không cần bón phân, nếu đất khô quá thì phun nước duy trì độ ẩm đất, nhưng không được tưới quá nhiều nước để tránh ảnh hưởng tới rễ. Có thể kiểm tra bằng cách lấy tay bóp đất, nếu không ra nước sau đó gõ nhẹ mà đất vỡ ra là được.

Sau khi Lily nảy mầm cao 12 – 15cm cần bón phân ngay, cách 5 – 7 ngày bón 1 lần. Đất khô thì hòa phân vào nước tưới, đất ẩm thì phun lên lá. Các loại phân thường dùng là đạm Ưrê, clorua kali, supe lân, tốt nhất là dùng phân hỗn hợp. Thời kỳ đầu dùng đạm ưrê 1% và clorua kali 0,5% hòa vào nước tưới xuống đất, hoặc Urê 0,1% + supe lân 0,5 % + axít boric 0, 05% hòa vào nước phun lên lá. Thời kỳ sau dùng Urê 0,5% và sunphat kali 1% hòa tan trong nước, tưới vào đất. Khi thấy lá bị vàng có thể phun thêm 1 lần Sunfit sắt với nồng độ 0,1%.

Trồng trong nhà lưới cần bón ít một, để tránh tích lũy muối trong đất.

Kết quả nghiên cứu của Hà Lan cho biết tỷ lệ dinh dưỡng cần cho Lily giữa các chất N: p: K: Ca: Mg là 10:1,7: 13,8: 6,4: 0,34. Người ta cho rằng trước và sau khi củ nảy mầm không cần bón phân, chỉ cần bón khi cây cao 10 – 12cm.

Trong thời kỳ sinh trưởng của Lily cần duy trì độ ẩm cho đất. Đất quá khô cây sinh trưởng chậm. Ngược lại nước quá nhiều, ánh sáng không đủ thì thân lá mềm, yếu, cây vươn dài, hoa mù sẽ tăng lên. Có mấy cách tưới nước là: tưới tràn, tưới phun, tưới nhỏ giọt.

Biện pháp tưới nhỏ giọt cho hiệu quả kinh tế rất cao. Lượng nước tưới nhiều hay ít phụ thuộc vào đất, nhiệt độ không khí, giống, tình hình sinh trưởng của cây và hàm lượng muối trong đất.

Thời gian tưới nên tiến hành trước 10 giờ sáng, phun lên cây để tránh đất quá ẩm, đồng thời tăng được độ ẩm trong nhà vườn. Khi cây ra hoa thì ít tưới và tránh phun lên cây.

Chiếu sáng bổ sung

Ánh sáng ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng phát triển và ra hoa của Lily. Thiếu ánh sáng thì cây sinh trưởng chậm, thân mềm yếu, lá vàng và hoa không bền. Khi mầm hoa của Lily phát dục vào mùa Đông cần có đủ ánh sáng, nếu ánh sáng không đủ, vào giai đoạn mầm hoa nhú ra đến khi cắt hoa, hoa sẽ trắng và rụng.

Vào vụ Hè cần che bớt ánh sáng. Các giống lai Á châu và Lily thơm cần che bớt 50%, các giống phương Đông che bớt 70%. Vào Thu Đông hoặc Đông Xuân khi Lily ra rễ cũng cần che bớt ánh sáng để giảm nhiệt độ đất.

Sản xuất hoa cất vào vụ Đông trước hết cần căn cứ vào vĩ độ, khí hậu, đảm bảo cho nhà lưới có đủ ánh sáng. Xung quanh nhà lưới không nên có vật che chắn, đồng thời phải chọn giống ít mẫn cảm với ánh sáng để trồng. Căn cứ vào đặc tính sinh trưởng của Lily, nếu trồng những giống yêu cầu thời gian chiếu sáng trong ngày dài khi củ nảy mầm được 50cm cần duy trì thời gian chiếu sáng 16 giờ trong ngày bằng cách thắp điện bổ sung ban đêm, mỗi đêm 4 giờ liên tục cho đến khi xuất hiện nụ. Thời gian chiếu sáng tự nhiên vào vụ Đông ở miền Bắc Việt Nam không thể đáp ứng được yêu cầu sinh trưởng phát dục của cây. Cách làm là treo đèn 100W, 5m²/1đèn, chiều cao cách cây 1m, lắp đặt thêm chụp thiếc để tăng độ phản xạ, mỗi ngày chiếu sáng bổ sung từ 17 giờ khi trời bắt đầu tôi đến 21 giờ đêm.

Thông gió và bổ sung C02

Trong nhà lưới sự thông gió kém, nhất là vào mùa Đông, nên cần phải thông gió để điều tiết không khí, đồng thời giảm nhiệt độ và độ ẩm. Nhưng thông gió lại mâu thuẫn với giữ nhiệt, giữ ẩm.

Để giải quyết thoả đáng 2 yếu tố này cần chú ý mấy điểm sau:

– Nên mở cửa thông gió vào lúc giữa trưa từ 12 – 14h.

– Khi thông gió phải duy trì độ ẩm trong nhà lưới, nếu độ ẩm trong nhà lưới thấp thì cần phải tăng độ ẩm trước, rồi thông gió sau. Nếu có điều kiện thì vừa thông gió, vừa phun mù để bổ sung hơi nước.

– Ở miền Bắc, vào mùa Đông không được mở cửa phía Bắc để thông gió, tránh gió lạnh hại cây. Cách thông gió với nhà kính là mở cửa, còn nhà nilon thì dở mái cho không khí trong và ngoài nhà lưới được lưu thông.

– Bổ sung CO2: Nồng độ CO2 duy trì ở mức 1.000 -2 .000mg/g là vừa, nếu cường độ CO2 cao quá có hại cho cây và cả cho người chăm sóc.

Căng lưới đỡ cây

Phẩm chất hoa do màu sắc, hình dáng, độ dài và độ cứng thẳng của cành. Một cành hoa Lily đẹp thường có chiều dài 100cm, hoa nhiều và to. Do cây cao như vậy nên nếu trồng vào mùa Đông sẽ gặp gió, cây thường nghiêng ngả và đổ, do đó phải có giá đỡ, hoặc căng lưới đỡ. Căng lưới ngay từ khi cây cao 20cm để luồn cây vào các mắt lưới, mỗi mắt lưới đỡ từ 1 – 3 cây, nâng dần lưới lên theo độ lớn của cây để cây không ngả nghiêng.

Khắc phục rụng nụ và khô mầm hoa

Lily trồng trong điều kiện thiếu ánh sáng dễ sinh hiện tượng rụng nụ và khô hoa, khí Etylen cũng thường dẫn đến nụ bại dục (nụ không phát triển thành hoa mà bị teo đi) lúc nụ dài 2 – 3cm, là thời điểm nụ sinh ra Etylen nhiều nhất, mà nụ Lily lại rất mẫn cảm với Etylen nên dễ làm rụng nụ.

Vì Ion bạc (Ag+) có thể ngăn chặn được tác hại của bóng tối, của thiếu ánh sáng làm nụ bại dục nên người ta dùng chế phẩm STS có chứa bạc để làm giảm rụng nụ. Phun vào lúc nụ dài 3cm với nồng độ 0,1mmol /lít. Phun kép 1 – 2 lần trong 1 tuần, hoàn toàn có thể khắc phục được hiện tượng rụng nụ, khô mầm hoa.