Điều kiện sinh thái của hoa Lily

Nhiệt độ

Nói chung Lily là cây chịu rét khá, chịu nóng kém, ưa khí hậu mát ẩm, nhiệt độ thích hợp ban ngày là 20 – 25ºC, ban đêm là 12°C. Các giống thuộc nhóm tạp giao phương Đông thời kỳ đầu thích hợp với nhiệt độ ban ngày 20°C, ban đêm 15ºC, nhiệt độ đất 15ºC. Nhóm Lily thơm chịu nóng tốt, nhiệt độ thích hợp: ban ngày 25 – 28ºC, ban đêm 18 – 20°C. Dưới 12°C cây sinh trưởng kém, hoa dễ bị mù, thời gian đầu nhiệt độ thấp có lợi cho ra rễ và sự phân hóa hoa.

Nhiệt độ là yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát dục của Lily, quan trọng nhất ảnh hưởng đến nảy mầm của hạt, sự phát dục của thân và sự sinh trưởng của lá.

Nhiệt độ ảnh hưởng tương đối lớn tới nảy mầm của hạt. Roh (1976) đã phát hiện nhiệt độ ảnh hưởng trực tiếp tới sự nảy mầm của hạt Lily pháo (L. Xpromolongi). Khi gieo hạt Lily trong các điều kiện nhiệt độ 14 – 26°C thì ở 14°C tỷ lệ nảy mầm cao nhất, còn nếu xử lý lạnh 5°C trong 2 tuần, sau đó mới gieo ở 20°C thì thời gian để đạt tới nảy mầm 50% ít nhất là 21 ngày.

Xử lý củ giống nhóm Lily thơm ở nhiệt độ 45°C trong 5 tuần, có thể kích thích lá vươn dài, đốt dài ra và nâng cao khả năng sinh trưởng của cây nhưng làm cho thân nhỏ hơn, giảm số lá và nụ. Nếu xử lý 18 tuần sẽ làm giảm rõ rệt khả năng sinh trưởng thân và tốc độ phát triển số lá. Từ khi củ nảy mầm khỏi mặt đất đến khi ra hoa thì tốc độ ra lá, độ dài của thân tương quan thuận với nhiệt độ không khí. Ví dụ: nhiệt độ ngàỵ/đêm = 3/10°C thì có 19 lá, 25/18°c có 32 lá. Trong thời gian này nếu nhiệt độ không khí ở mức 24 – 30°C có lợi cho sự vươn dài của thân. Nhiệt độ đất ảnh hưởng đến sinh trưởng của rễ, nếu nhiệt độ đất từ 17 -21°C có lợi cho sinh trưởng của rễ, gốc, nhưng nếu nhiệt độ xuống thấp từ 12 – 13°C hoặc cao hơn (27 – 28°C) thì rễ làm chậm lại sự phát triển của thân lá.

Từ khi xuất hiện nụ đến khi ra hoa nhiệt độ chênh lệch ngày/đêm ảnh hưởng lớn tới sự sinh trưởng của thân. Nếu chênh lệch từ 0°C đến 16°C thì độ cao của cây dao động từ 14,2 đến 27cm.

Nhiệt độ còn là nhân tố quan trọng điều tiết sự phân hóa hoa và sự ra hoa. Các giống thuộc dòng tạp giao và Lily thơm đều cần có một số ngày nhiệt độ thấp nhất định để thực hiện xuân hóa mới ra hoa được. Roh (1974) khi tiến hành nghiên cứu ảnh hưởng của nhiệt độ đến sự ra hoa của Lily đã nhận thấy nếu những giống được xử lý liên tục ở 12,8°C sẽ rút ngắn sự ra hoa.

Roh khi nghiên cứu quan hệ giữa nhiệt độ với số lượng nụ của dòng Lily thơm, phát hiện thấy với giai đoạn từ mọc đến xuất hiện nụ nếu quãng chu kỳ là 16 giờ, nhiệt độ ngày 21,1ºC, đêm 12,8ºC thì Lily có thể ra hoa sớm hơn và kích thích nụ 2, nụ 3 ra nhiều hơn, do đó tăng được số lượng nụ của cây. Ở nhiệt độ đem 7,2°C thì kích thích hình thành nụ 2, nhiệt độ đêm l15,5°C thì kích thích nụ 3. Còn ở giai đoạn phân hoá hoa đến khi ra nụ nếu quang chu kỳ là 12 giờ, nhiệt độ ngày 18,3°C, đêm 15,6ºC có lợi cho hoa ra sớm hơn và tỷ lệ bại dục thấp nhất. Giai đoạn từ nụ đến ra hoa, nhiệt độ ngày là 21ºC, đêm là 18,3°C thì cây ra hoa sâm và tỷ lệ bại dục nụ thứ 3 thấp nhất.

Nhiệt độ và ánh sáng còn ảnh hưởng đến sự phát triển của củ, nhiệt độ thấp, thời gian chiếu sáng trong ngày dài củ sẽ to hơn. Vì vậy vào mùa Đông mỗi ngày cần tăng thêm 4 giờ chiếu sáng, nâng chế độ chiếu sáng lên từ 16 – 24 giờ/ngày, có tác dụng làm cho cây thấp đi rõ rệt, đồng thời tăng tỷ lệ ra hoa, giảm số hoa bị bại dục. Củ giống dòng tạp giao phương Đông như CasaBlanca, StarGager, từ cuối tháng giêng mỗi ngày chiếu sáng thêm một số giờ và chiếu liên tục trong 6 tuần, thì tốc độ ra hoa tăng rõ rệt. Chiếu sáng bổ sung ở nhiệt độ thích hợp (16 – 18°C) có thể sẽ rút ngắn được thời gian ra hoa của tất cả các giống.

Ánh sáng

Lily là cây ưa cường độ ánh sáng ở mức trung bình, vì vậy nếu trồng vụ Hè Thu cần phải che bớt ánh sáng, tạo ra cường độ ánh sáng thích hợp (từ 12 -15 nghìn lux), nhất là ở thời kỳ cây cao 20 – 30cm.

Vào mùa Hè với nhóm Lily Á châu và Lily thơm cần che bớt 50% ánh sáng, nhóm phương Đông nên che bớt 70% ánh sáng.

Ngược lại trồng trong nhà lưới vào mùa Đông, ánh sáng không đủ, nhị đực sẽ sản sinh Etylen, dẫn đến nụ bị rụng. Đặc biệt là nhóm Á châu rất mẫn cảm với thiếu ánh sáng, do vậy cần bỏ bớt lưới hoặc nilon che phủ để tăng cường ánh sáng tự nhiên cho cây.

Lily là cây ngày dài, chiếu sáng ngày dài hay ngắn không những ảnh hưởng đến phân hóa hoa, mà còn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát dục của hoa. Boontpes (1973) phát hiện trong quá trình hoạt hóa, mỗi ngày tăng thêm 8 giờ chiếu sáng có thể hoa ra sớm 5 tuần, xử lý ngày dài sẽ tăng tốc độ sinh trưởng và số lượng hoa. Miller (1984) thì cho rằng ngày ngắn làm tăng chiều cao cây, cuống hoa và đốt cũng dài thêm. Tuy nhiên số hoa/cành giảm, đồng thời ông cũng nhận thấy rằng khi cường độ chiếu sáng tăng đến một mức độ thích hợp thì tỷ lệ hoa bị bại dục cũng giảm đi rõ rệt.

Chất lượng ánh sáng cũng ảnh hưởng rõ rệt đến sự sinh trưởng phát dục của củ. Suker (1960) khi nghiên cứu ảnh hưởng của ánh sáng lam, đỏ, hồng ngoại đến sự hình thành củ con của giống CasaBalanca cho thấy tia hồng ngoại (FR) làm tăng số lượng củ con, tia đỏ (R) và tia tử ngoại có thể dẫn đến sự ngủ nghỉ của một sốgiống thuộc nhóm Á châu.

Nước

Đất quá khô hoặc quá nhiều nước đều ảnh hương đến sinh trưởng, phát dục của Lily. Thời kỳ đầu cây cần nhiều nước, thời kỳ ra hoa nhu cầu nước giảm bớt vì nước nhiều củ dễ bị thối, rụng nụ. Lily thích không khí ẩm ướt, độ ẩm thích hợp nhất là 80 – 85%. Nếu ẩm độ biến động lớn dễ dẫn đến thối củ.

Không khí

Lily là cây khá mẫn cảm với khí Etylen, tuy nhiên độ mẫn cảm của các giống khác nhau thì không giống nhau: Giống Á châu mẫn cảm nhất, các dòng giống khác yếu hơn.

Đất

Lily có thể trồng ở mọi loại đất, nhưng đất nhiều mùn, đất thịt nhẹ là tốt nhất. Lily là loại cây có rễ ăn nông vì vậy đất thoát nước rất quan trọng. Lily rất mẫn cảm với muối, đất nhiều muối cây không hút được nước, ảnh hưởng đến sinh trưởng, phân hóa hoa và ra hoa. Nói chung hàm lượng muối không được vượt quá 15mg/cm², chất ôxy hóa không cao quá 1,5mmol/l.

Đất quá chua cây hút ion sắt, nhôm, magiê nhiều gây hại cho cây; đất kiềm quá, lượng hút sắt, magie, lân không đủ sẽ dẫn đến thiếu các sắc tố. Các giống thuộc nhóm tạp giao Á châu và Lily thơm yêu cầu độ pH thích hợp từ 6 – 7, giống thuộc nhóm Phương Đông lại yêu cầu thấp hơn (pH từ 5,5 – 6,5).

Dinh dưỡng

Lily yêu cầu mức độ phân bón cao nhất trong 3 tuần đầu kể từ sau khi trồng. Tuy nhiên, lúc này rễ non dễ bị ngộ độc muối. Muối trong đất do 3 nguồn: phân bón, nước tưới và hàm lượng dinh dưỡng của vụ trước. Vì vậy để tránh tác hại của muối trong đất, trước khi trồng 6 tuần cần phân tích đất để biết hàm lượng muối. Lily cũng mẫn cảm với hợp chất chứa Clo, yêu cầu lượng Clo trong đất không vượt quá 1.5mmol/lít, nếu không sẽ hại rễ.

Lily cũng mẫn cảm với Flo, nếu hàm lượng Flo trong không khí cao dễ gây cháy lá. Vì vậy không được bón phân có chứa Flo như muối Flophotphat, mà phải bón loại phân có hàm lượng Flo thấp như CaHP04. Đất thiếu Canxi, Lily dễ bị vàng lá, lá phát triển không gọn.