Hoa lan Phalaenopsis

Lan Phalacnopsis được trồng nhiều hơn bất kỳ giống nào khác. Chính niềm đam mê hoa chậu trong nhà đã khiến giống lan này ngày càng được yêu thích đặc biệt. Vì hoa cứa nó lâu tàn và dễ thích nghi trong nhà có sưởi nên nó trở thành đối tượng lý tưởng cho nhiều người.

Giống này phân bố khắp vùng nhiệt đới Đông Nam Á, với những loài quan trọng nhất được tìm thấy ở Philippine, Borneo. và bán đáo Malaysia. Một số loài có thể ở tận Miến Điện và Ấn Độ. Những loài lan vùng nhiệt đới này mọc trên những nhánh cây, trong diều kiện ấm và ẩm, với khí hậu có ít hoặc không có mùa khô, vì vậy chúng liên tục phát triển và cũng liên tục ra hoa.

Đây là những loài đơn thân; rễ, mọc bên dưới cây, bò lan tràn khắp cây chủ, làm thành cái neo vững chắc. Phát hoa tươi trong nhiều tuần, mọc ra từ giữa đám lá, và cây có khuynh hướng thòng xuống, mang theo phát hoa dài, cỏ khi đến 1 m.

Nhiều loài có hoa văn phức tạp trên lá, khiến cho chúng càng trở nên hấp dẫn. Các nhà lai giống đã bỏ qua đặc điểm này, vì thế hầu hết những cây hiện được bán trên thị trường chỉ có lá màu trơn. Các loài khác nhau có hoa khác nhau rất nhiều, từ màu hồng nhạt và nhỏ ở p. equestris, liên tục nở hoa lần lượt cho đến dạng hoa đơn ở p. viulacen vốn mỗi lần chỉ nở một hoặc hai hoa. Hoa của loài p.amabilis to và có màu sáng lấp lánh rất đẹp mắt. Họ hàng với nó là những loài màu trắng khác mà trên cánh tràng có hoa văn, như p. stuartiana. Ngoài ra còn có những loài màu hồng với các sắc khác nhau, gồm p. schilleriana và p. sanderiana. Trước đây việc lai giữa các loài này chưa hề được phổ biến. Tuy nhiên, từ cuối những năm 1970, việc trồng lan làm hoa trong nhà tăng lên và rõ ràng rằng các loài lan phalaenopsis, dù là hoa nhiệt đới, đã được đưa vào nhà có sưởi.

Trồng và chăm sóc

Giống này có thể chịu được nhiệt độ thấp (dưới 18°C) lẫn nhiệt độ rất cao. Vì vậy phòng có sưởi được duy trì nhiệt độ cố định và không có nhiều nắng là điều kiện lý tưởng cho phalaenopsis, miễn là nó được tưới nước và bón phân thường xuyên. Nó sẽ nở những bông hoa tuyệt dẹp.

Vị trí đặt cây là rất quan trọng. Nếu đặt nơi bậu cửa sổ nhiều nắng, gần cửa kính, sức nóng của ánh nắng sẽ dễ làm tổn hại nghiêm trọng đến cây. Cũng vậy, nếu đặt nơi góc tối, cây sẽ không có đủ ánh sáng để sống. Một vị trí có ánh sáng tốt, không có ánh nắng trực tiếp, tốt hơn là có màn mỏng che giữa cây và cửa kính, sẽ đảm bảo cây nhận được lượng ánh sáng thích hợp để thúc đẩy nó ra hoa tốt. Giữ độ ẩm đều quanh năm. Mỗi tuần pha một ít phân bón vào nước rồi tưới từ trên xuống là đã đủ cho cây phát triển khỏe mạnh.

Nằm giữa gốc phát hoa với bông hoa đầu tiên là một số các mắt, thường là ba hoặc bốn mắt. Khi lan đã kết thúc mùa hoa, cọng hoa có thể được cắt ra từ chỗ những mắt đó. Hãy chọn mắt mập nhất, khỏe nhẫt rồi cắt ngang cọng hoa phía trên nó khoảng 1 cm. Mười lần thì hết chín lần là mắt này sẽ phân nhánh và ra hoa mới trong vòng vài tháng. Tuy nhiên, nếu cắt lúc hoa đã héo rụng đi và cọng hoa đã bắt đầu chết thì khả năng ra phát hoa mới sẽ ít hơn. Trong trường hợp này, nếu cắt bỏ từ sát gốc phát hoa thì cây sẽ không bị tổn thương gì. Một phát hoa mới sẽ nhanh chóng mọc ra từ phía đối diện của cây.

Đôi khi ép lan phalaenopsis ra hoa kiểu này rất khó. Trong trường hợp đó, nếu cây vẫn mạnh, phát triển tốt và bắt đầu ra rễ thì bạn phải chuyển cây vào nơi mát hơn hoặc sáng hơn. Hãy nhớ rằng mỗi căn phòng là một vi khí hậu, và đặt cây ở nơi mát hơn có thể thúc đẩy cây ra hoa.

Các loài lai

Từ những loài đã được đề cập, người ta tạo ra hàng loạt các màu sắc, hình dạng, và kích thước khác nhau. Bạn có thể có được những cây lan với hoa nhiều màu sắc, từ vàng, đỏ, và hồng, cho đến tím và trắng, từ trơn cho đến có hoa văn với những kích thước khác nhau, mọc ra trên phát hoa đơn hoặc phân nhánh. Là giống đơn thân, Phalaenopsis có họ hàng gần với nhiều giống khác mà theo lý thuyết là có thể lai được với nhau. Tuy nhiên, đối tượng thường được dùng nhất để lai tạo là giống Doritis, một giống lan đến từ Malaysia, đặc biệt là D. Pulcherrima. Giống này cho ra những cây có hình dạng hoa khác lạ, màu sẫm hơn, nhưng sau nhiều lần lai ngược, một số loài Doritiaenopsis chẳng còn giống với cây bố mẹ nữa.

Khi các nhà lai giống đã tạo được nhiều màu sắc, hình dạng, và kích thước mới, những cây này lại được nhân giống bằng phương pháp cấy mô, và người mua cây từ vườn ươm có thể chọn cây con trồng từ hạt hoặc từ mô cấy.

Phalaenopsis amabilis

Giống như nhiều loài Phalaenopsis khác, loài này cũng dễ trồng, dù là trong nhà kính hay trong nhà, nó thích ấm và cần được bảo vệ khỏi ánh sáng mạnh trong mùa hè. Đặc điểm hoa to và trắng muốt của nó đã được sử dụng rộng rãi để tạo nên các loài lai với hoa to và trắng. Và những cây lai này vẫn tiếp tục được cải thiện qua nhiều năm lai giống. Cho dù ngày nay đã có rất nhiều loài lai, nó vẫn là loài rất được yêu thích vì kích thước trung và ra hoa tốt.

Phalaenopsis euestris

P. equestris là loài nhỏ nhất trong tất cả các loài Phalaenopsis và điều này làm cho nó thực sự càng thêm duyên dáng. Loài này có xuất xứ từ Philippines, và những bông hoa màu trắng phơn phớt hồng của nó có bề ngang không quá 3cm. Những phát hoa phân nhánh trổ ra nhiều hoa cùng một lúc, và lúc nào cũng nảy thêm nhiều nụ, nên mùa hoa của nó kéo dài nhiều tháng. Phát hoa không quá cao, nở những chùm hoa xinh xắn nổi bật trên đám lá bóng láng xanh thẫm. Kích thước nhỏ nhắn của loài lan đáng yêu này là yếu tố tạo nên nhiều giống lai tiểu hiện nay, làm cho dòng họ Phalaenopsis càng ít chiếm không gian hơn.

Phalaenopsis schilleriana

Như đã đề cập, chỉ có một số loài là trên lá có hoa văn và có hoa thanh tú. Trong trường hợp của p. schilleriana, lá của nó có nền màu xanh thẫm và đốm xám bạc. Nó nở những chùm hoa màu tím hồng rất huyền ảo, và đây chính là yếu tố được chọn để lai tạo chứ không phải là lá, nhưng thính thoảng bạn có thể thấy một vài loài lai mà trên lá có hoa văn, chứng tỏ nó được lai từ loài này. P. schilleriana có xuất xứ từ Philippines và phát triển tốt bên cạnh các loài lai hiện đại, cần độ ấm và ánh sáng giống nhau, và có thể được trồng trong nhà kính một cách dễ dàng. Những loài này không có mùa hoa giới hạn, nên chúng nở hoa vào bất cứ lúc nào trong năm và kéo dài nhiều tuần.

Phalaenopsis Bel Croute

Những năm gần đây, việc lai tạo từ loài p. equetris ngày càng được mở rộng. Loài lan tiểu duyên dáng với nhiều hoa đã trở thành yếu tố tuyệt vời để tạo nên những cây lan vừa và ra hoa tốt. P. Bel Croute là một trong số đó, hoa của nó chỉ có chiều dài khoảng 3cm, với một màu tím rất lộng lẫy. Những cây này có cọng hoa phân nhánh, nên càng trổ nhiều hoa hơn bình thường.

Phalaetiopsis Cool Breeze

Hiện nay có rất nhiều loài lan lý tưởng làm hoa trồng trong nhà, và những loài lai trắng này không phải là ngoại lệ. Ban đầu được lai từ loài p. amabilis, chúng đã chứng tỏ khả năng chịu đựng cao và sức ra hoa mạnh. Những bông hoa to có thể tươi lâu nhiều tuần nếu cây được giữ ở nơi ấm áp và có ánh sáng. Để thúc đẩy cây tiếp tục ra hoa đều đặn sau khi đợt hoa đầu tiên chết đi, hãy cắt cành hoa ở chỗ mắt kế tiếp; mắt này sẽ nhanh chóng phân nhánh và trổ nụ.

Phalaenopsis venosa X violacea

Hai loài Phalaenopsis tiểu được lai với nhau để tạo nên một loài lai mới rất rực rỡ này. Hoa của loài này mọc thấp gần đám lá, và mặc dù mỗi lần chỉ nở một ít hoa nhưng mùa hoa lại kéo dài, vì nụ cứ trổ ra lần lượt. Một trong hai loài gốc, p. violacea, là loài rất thơm, và đặc điểm này có khuynh hướng truyền cho cây lai, khiến cho nó càng được yêu thích. Những chiếc lá tròn và khá to cũng là một đặc điểm của loài Phalaenopsis này.