Hệ sinh sản của đà điểu

Cũng giống như tất cả các loài chim khác, cái thường chỉ phát triển buồng trứng và ống dẫn trứng bên trái. Chỉ trừ có loài đà điểu kiwi là cả buồng trứng bên phải và bên trái cùng phát triển hài hòa và có đầy đủ chức năng. Ở đà điểu trưởng thành thường có một chùm trứng nhỏ, mỗi quả có đường kính từ 1 đến 8 cm. Phần đầu của ông dẫn trứng là một đoạn ống hình quạt, ở đoạn này trứng được thụ tinh. Đoạn tiếp theo to hơn, ở đây trứng được tạo thêm lòng trắng và sau đó thắt nhỏ lại ở đoạn mà hai lớp màng vở trứng được tạo thành để phủ bên ngoài lớp lòng trắng trứng. Tổng chiều dài của ba đoạn này là khoảng 118 cm và đường kính là 3 cm. Dạ con là một đoạn ống dẫn trứng phình rộng và có thành dày. Ở dạ con (còn được gọi là tuyến tạo vở trứng) vở cứng của trứng được tạo thành từ các chất tiết ra của tuyến có canxi. Lớp ngoài của vở trứng đà điểu giống như được phủ men làm cho trứng có bề mặt láng bóng, ống dẫn trứng tiếp tục nối tới huyệt niệu ở bộ phận gần hậu môn đà điểu.

Hai tinh hoàn của con đực nằm ở phía trên thùy thận. Tinh hoàn của loài đà điểu chưa trưởng thành có màu nâu nhạt (hoặc nâu xám). Kích thước của mỗi bên tinh hoàn khoảng 1 x 1 x 4 cm và trong mùa sinh sản chúng phát triển to tới kích thước 5 x 6 x 12 cm (khối lượng 115 g). Ngay khi con đực bắt đầu , tinh hoàn co nhỏ lại rất nhiều để sau đó lại phát triển to ra vào mùa sinh sản tiếp theo. Tất cả các loài chim chạy kể cả đà điểu đều có một bộ phận sinh dục phổ biến được gọi là dương vật. Dương vật của đà điểu cũng tương tự với dương vật của loài động vật có vú tuy chúng không giống nhau về mặt kết cấu. Dương vật của đà điểu không có niệu đạo và không có chức năng thải nước tiểu như dương vật của động vật có vú. Loài chim chạy có hai loại dương vật. Đà điểu (kiwi) có dương vật cuộn vào bên trong, không có khoang trống (khi không hoạt động nó gấp vào bên trong ống hậu môn).

Ở phía trên của dương vật có một đường ống nhỏ có nhiệm vụ đưa thẳng tinh dịch vào tử cung của con cái.

Các cơ quan sinh sản của đà điểu trưởng thành

Dương vật của con đực trưởng thành có màu đỏ tươi, tiết diện không tròn đều và nằm gấp khúc trong một ổ rộng ở đáy ống hậu môn trong trạng thái mềm bình thường. Dương vật dài khoảng 20 cm và to tới mức có thể choán gần như toàn bộ ống hậu môn và khi ỉa, đái nó phải thò ra khỏi hậu môn. Khi cương cứng, dương vật thò dài (dài khoảng 40 cm) khỏi hậu môn. Do tính không đối xứng của cơ thể nên dương vật cương cứng có xu hướng lệch về phía bên trái. Cơ chế chính xác của quá trình kích thích cương cứng vẫn chưa được biết.

Đà điểu cái cũng có một dương vật nhở xíu (dài 3 cm) nhô ra từ phần lồi lên của cơ quan sinh dục. Dương vật của con cái có đường kính tiết diện nhỏ.

Các cơ quan sinh dục của đà điểu non và chưa trưởng thành

Có thể phân biệt giới tính đà điểu chưa trưởng thành bằng cách lộn ống hậu môn ra ngoài qua hậu môn. Cần phải có kỹ năng để nhận biết cấu trúc của ống hậu môn. Với những con còn nhỏ người ta có thể nắm lưng của nó đặt lên đùi của một người ngồi và hướng đuôi ra phía ngoài. Người kiểm tra cơ quan sinh dục sẽ đặt ngón tay giữa vào dưới điểm dễ uốn cong ở đuôi. Sau đó, ngón tay cái có thể bẻ cong cái đuôi xuống phía dưới, để vạch lỗ hậu môn căng tối đa. Ngón tay trỏ có thể được dùng để lộn rộng hậu môn ra ngoài bằng cách ấn đầu ngón tay vào gần đít và bóp nhẹ vào đuôi. Trong quá trình kiểm tra, phân và nước tiểu có thể bị đẩy ra. Với những con đà điểu lớn hơn thì có thể giữ cho chúng đứng bằng cách đỡ ở dưới xương ức.

Một phương pháp kiểm tra xác định giới tính cho đà điểu non và chưa trưởng thành khác là đưa một cái que nhựa hoặc một dụng cụ có quấn bông ẩm ở đầu que qua lỗ hậu môn và kéo dương vật của con đà điểu ra ngoài. Đối với đà điểu non trọng lượng dưới hoặc bằng 10 kilôgam) thì có thể dùng ngón tay trở đã bôi dầu trơn luồn qua lỗ hậu môn để tìm dương vật ở bên trong.

Dương vật của con cái thì bằng phẳng, chỉ với một vết rãnh lõm trên phía lưng. Trong khi đó, dương vật của con đực có tiết diện không tròn đều với một đường rãnh nổi rõ trên bề mặt lưng. Dương vật của con đà điểu đực chưa trưởng thành (bảy tháng tuổi) nặng 53 kilôgam có kích thước 1,0 x 1,5 x 3,0 cm và thân dương vật nổi hẳn lên ồ đáy ống hậu môn. Hậu môn và dương vật nhìn từ phía bên trái ở con đà điểu đực trưởng thành

A. mạch dẫn tới tinh quản; B. huyệt niệul C. ốhg hậu môn; D. khoang lõm ở đáy ống hậu môn; E. dương vật gấp cuộn lại (trạng thái bình thường); F. lỗ hậu môn; G. ống rỗng; H. dương vật Hình ảnh bộ phận hậu môn nhìn từ phía bên trái ở đà điểu non và chưa trưởng thành

I. đà điểu đực; D. dương vật của con cái; II. đà điểu cái; E. phần lồi lên ở cơ quan sinh dục; A. Ống hậu môn; C. hình ảnh mặt tiết diện của dương vật; B. dương vật của con đực