Giống và nhân giống cây nho

 Giống nho

Những giống nho trồng phổ biến trên thế giới hiện nay thuộc hai loài là Vitis vinifera (nho châu Âu) và V. labrusca (nho châu Mỹ). Trong đó loài V. vinifera có chất lượng tốt, độ đường cao, là loài được trồng phổ biến hơn. Loài V. labrusca chỉ chiếm một diện tích nhỏ do chất lượng kém nhưng có ưu điểm là dễ cho hoa quả, chịu được điều kiện ẩm ướt và kháng bệnh tốt hơn. Ngoài ra còn có giống nho lai giữa 2 loài trên.

Ở Việt Nam, năm 1979 tại Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp Nha Hố (Ninh Thuận) đã thu thập một tập đoàn 74 giống nho, trong đó đánh giá được 6 giống có nhiều đặc điểm tốt, thích nghi với điều kiện nước ta.

Theo các tác giả Phạm Hữu Nhượng, Nguyễn Hữu Bình, Lê Xuân Đính và Lê Quang Quyến, đặc điểm chính của các giống nho này được tóm tắt như sau:

Trong đó hai giống được trồng phổ biến nhất là giống nho đỏ Cardinal và nho tím Ribier. Giống nho đỏ Cardinal là giống nho lai, mẫn cảm với nhiều loại nấm bệnh. Giống nho tím Ribier ít mẫn cảm với các bệnh so với nho đỏ Cardinal. Theo Trung tâm Khuyến nông tỉnh Ninh Thuận, năm 2004 giống nho đỏ chiếm gần 80% diện tích trồng nho ở Ninh Thuận. Còn lại là một số giống mới đưa vào. Trong đó giống nho xanh NH.01- 48 đang được chú ý phát triển, hiện đã chiếm gần 20% diện tích trồng nho của tỉnh. Giống này cũng đã được đưa vào chương trình nghiên cứu sản xuất nho an toàn.

Từ năm 1993, tại Trung tâm Nha Hố đã thu nhập trên 50 giống nho, bao gồm các giống cũ và mới có nguồn gốc từ Mỹ, Pháp, Úc, Ấn Độ, Thái Lan. Qua theo dõi đánh giá có một số giống tốt có triển vọng. Ngoài giống NH.01-48 đang được phát triển, nên chú ý một số giống tốt khác như Black Queen, Red Star, Pakchong Seedless, NH.02 4, NH.02 – 10 (Chambourcin), NH.02 – 9 (Rubi red) và một số’ giống nho ghép có triển vọng như Couderc 1613, Ramsey.

Theo GS. Tôn Thất Trình, một số giống nho đã trồng khá thành công ở Thái Lan, Campuchia có thể trồng thử ở Việt Nam như các giống White Malaga vỏ xanh (có thể là giống NH.01-48), Red Malaga vỏ đỏ, Thompson Seedless vỏ xanh, Muscat of Alexandria vỏ đỏ…

Nhân giống

Cây nho chỉ nhân giống bằng các phương pháp vô tính như giâm cành, chiết và ghép. Hạt chỉ dùng lấy cây làm gốc ghép. Phương pháp nhân giống nho chủ yếu ở các nước và ở nước ta hiện nay là giâm cành vì dễ làm và mau cho quả, sau dó là phương pháp ghép.

Giâm cành

Chọn những cành đã thành thục (đã hóa gỗ cứng) của vụ trước từ những cây nho khỏe, có năng suất cao. Cành giâm nên có tuổi từ 4 -12 tháng, cành trên 12 tháng tuổi tuy mau ra rễ nhưng mầm thường yếu. Đường kính cành hom khoảng 0,7-0,8cm (cỡ cây bút chì), cắt thành đoạn dài 20 cm có 3-4 mắt. Đánh dấu phía gốc và phía ngọn đoạn hom (chẳng hạn phía ngọn hom cắt thẳng, phía gốc cắt xiên).

Hom giâm trong cát hoặc mùn cưa khoảng 1-2 tuần lễ trong bóng râm và đủ ẩm thường xuyên. Khi vết cắt phía gốc có sẹo và mắt bắt đầu nảy thì đem giâm tiếp trong túi nilông chứa hỗn hợp đất, cát và phân hữu cơ hoai, mỗi thứ khoảng 1/3. Sau khi giâm 20- 40 ngày thì ra rễ và mọc cây, có thể đem trồng.

Để mau ra rễ có thể nhúng hom trước khi giâm trong các chất điều hòa sinh trưởng IBA hoặc NAA nồng độ 1.000-2.000 ppm.

Ở Ninh Thuận, một số nông dân trồng bằng cách cắm 3-4 hom trực tiếp xuống hố trồng, sau đó nhổ bớt chỉ để lại một cây mầm khỏe.

Ghép

Phương pháp ghép thường áp dụng ở châu Âu do thường bị loại rầy Phylloxera gây hại nên phải dùng gốc ghép có sức chống chịu với rầy. Ở nước ta chưa có loại rầy này nên chưa nghiên cứu các loại gốc ghép và quản lí vườn cây ghép cũng khá phức tạp nên chưa áp dụng cách ghép.

Có 2 cách ghép thường dùng là và ghép cành (ghép nêm). Cả 2 cách ghép đều cho tỉ lệ sống tương tự nhau. Cách chọn cành ghép cũng giống như cách chọn cành giâm. Vấn đề quan trọng là phải xác định được giống làm gốc ghép tốt và thích hợp.

Chiết cành

Chọn cành chiết là những cành bánh tẻ khỏe, vỏ còn xanh, khoảng 2 -3 tháng tuổi, đường kính khoảng 0,8 -1,0 cm. Trên cành bóc một khoanh vỏ rộng 2-3 cm, cạo sạch đến gỗ, bọc mùn cưa hoặc đất trộn phân hữu cơ, rơm rạ mục băm nhỏ, bên ngoài bọc giấy nilông trắng mỏng. Đất làm bầu đủ ẩm. Sau khi bó bầu xong buộc dây treo đoạn cành chiết lên giàn. Bóc một khoanh vỏ ngay dưới chỗ bầu đất để hạn chế chất dinh dưỡng chuyển xuống phía dưới sẽ kích thích ra rễ nhanh hơn.

Sau khi chiết khoảng 4 tuần lễ thì ra rễ. Thường chỉ trồng nho chiết khi cần có cây to trồng dặm vào chỗ thiếu cây để khỏi bị trước lấn át.