Điều kiện ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm của cây hoa hồng

Hoa hồng ưa chiếu sáng đầy đủ, thoát nước tốt, không khí lưu thông và không có bão. Nhiệt độ ban ngày thích hợp nhất là 22-27°C, ban đêm từ 12,18c. Nhiệt độ thấp hơn 8°c thì sinh trưởng chậm, cây dần dần ở vào trạng thái ngủ nghỉ. Khi ở trạng thái ngủ nghỉ cây có thể chịu được ở nhiệt độ -15°c. Nhiệt độ trên 30°c kéo dài liên tục, trời khô nóng cây sẽ ở trạng thái nửa ngủ nghỉ. Cây có thể chịu được nhiệt độ cao tới 35-38°C. Tuy nhiên để duy trì sự sinh trưởng tốt của cây trong mùa hè cần che bớt ánh sáng. Ngoài ra, cây hoa hồng đòi hỏi nhiều nước, nhiều phân và điều kiện thoáng khí trong đất.

Ánh sáng

Ánh sáng là nhân tố quan trọng nhất đối với sự sinh trưởng và ra hoa của hoa hồng, ánh sáng chẳng những có tác động trực tiếp với cây mà còn làm thay đổi một loạt các nhân tố ngoại cảnh khác. Ví dụ: làm tăng nhiệt độ，tăng sự tiêu hao nước. Do thời tiết thay đổi hoặc do sự che bớt ánh sáng dẫn đến giảm cường độ và thời gian chiếu sáng đều làm giảm lượng chất khô tích luỹ và khả năng sinh trưởng. Sự phân hoá hoa, sự phát dục của hoa, thời gian giãn cách giữa 2 lần cắt hoa, độ lớn của cành hoa, trọng lượng và chiều dài cành, diện tích lá, màu sắc của cành hoa đều chịu ảnh hưởng của ánh sáng.

Cường độ chiếu sáng

Cường độ chiếu sáng ánh hường rất rõ đến sản lượng hoa hồng. Có rất nhiều tài liệu nói tới sự phát dục hoa với cường độ chiếu sáng. Che bớt ánh sáng sẽ làm giảm sự phát triển của mầm hoa. Trước khi hoa phát dục (sau khi ngắt bỏ đỉnh sinh trưởng từ 10-20 ngày), sự phát dục của hoa có tương quan chặt chẽ với cường độ chiếu sáng (cũng có khi liên quan tối thời gian chiếu sáng). Trong nhà kính cây ở các vị trí khác nhau, các hưởng khác nhau, cho số lượng hoa cũng khác nhau, phần giáp biên lượng hoa nhiều hơn ở giữa, hướng phía Nam nhiều hơn hướng phía Bắc. Các tài liệu nghiên cứu cho thấy ở phía Bắc bán cầu trong cùng một nhà kính số lượng hoa sẽ giảm dần theo trình tự sau Nam> Đông >Tây>Bắc> ở giữa.

Ngoài ra, cưòng độ chiếu sáng còn ảnh hưởng tới sự phát sinh cành. Những hàng cây càng gần hướng Kam cây càng ra hoa nhiều hơn so với hàng cây gần hưóng Bắc. Dùng cách che ánh sáng ở phần phát sinh cành hoàn toàn có thể ức chế sự ra cành, dùng cách chiếu sáng bổ sung sẽ làm tăng số lượng cành.

Chu kỳ và chất lượng ánh sáng

Chu kỳ chiếu sáng không ảnh hưởng đến sự phân hoá hoa, nhưng thời gian chiếu sáng dài sẽ kích thích sự sinh trưởng và ra hoa, giảm bớt cành mù và hoa dị hình, rút ngắn thời gian trong một chu kỳ ra hoa. Chu kỳ chiếu sáng và độ dài bước sóng ánh sáng có quan hệ tới sự phát dục của hoa và vị trí của mầm hoa. ở 21°c dùng đèn huýnh quang chiếu sáng mỗi ngày 8h thì tất cả mầm trên cành ngắn đều phát dục thành mầm hoa, trên cành đài cũng ngẫu nhiên có mầm hoa; ở 15°c bất kể cành ngắn hay cành dài đều phát dục thành mầm hoa dưới ánh sáng trắng. Sự phát dục của mầm hoa có thể thực hiện trong bất cứ nhiệt độ nào.

Cường độ quang hợp

90% chết, khô trong cây là do quang hợp tạo nên. Quang hợp chịu ảnh hưởng của giống, trạng thái nước, cường độ ánh sáng, nhiệt độ, nồng độ C0₂. Tất cả các giống hoa hồng đều có yêu cầu lượng bức xạ là 1,000 Mmol nr² Sr¹ PAR. ở nhiệt độ 22°c và điều kiện kéo dài bức xạ, mức quang hợp thuần của hoa hồng khi nồng độ C0₂ là 360 mg/g.

JIAO (1990) nghiên cứu với hoa hồng cho thấy mức c〇2 trao đổi (NCER) (Net C0₂ exchange rate) có phản ứng khác nhau với nhiệt độ. Các giống Red Rosemini, Orange Sunbdase và lady Sunblase là các giống mẫn cảm với nhiệt độ trong quang hợp. Trong điều kiện bão hoà PAKU) và nồng độ CO2, nhiệt độ thích hợp cho quang hợp là 15-20°c,

khi nhiệt độ cao hơn 25°c thì quang hợp giảm nhanh. Các giống mẫn cảm với nhiệt độ thì khi nhiệt độ tăng cao quang hợp thuần giảm, chủ yếu do cường độ hô hấp tăng.

Theo JIAO (1988), trong điều kiện ánh sáng mạnh của mùa hè cây hoa hồng có phản ứng quang hợp khá mạnh. Khi bức xạ ánh sáng bão hoà hiệu suất quang hợp thuần cao. Nhưng vào mùa đông khi cường độ ánh sáng yếu 50.100 Mmol nr² Sr¹ PAR, hiệu suất quang hợp thuần tương đối cao. Đó là do kết cấu của bộ máy quang hợp giúp cho nó có tính thích ứng mạnh với ánh sáng.

Chủ thích: PAR: photasunthetically active Radiation (tia có hoạt động quang hợp), RiBP: Ribulozobi phốt phát.

Buson và Graham (1991) cho thấy tăng lượng phân bón sẽ tăng được cường độ quang hợp. Trồng hoa hồng trong điều kiện nồng độ CO2 cao một thời gian dài cũng không sản sinh khả năng thích ứng. Bón CO2 làm cho hoa hồng tăng sản lượng là do kéo dài được thời gian có hoạt tính cao của men RiBP Carboxylaze và men carboxylaze. Theo Merarob và Dauereau hoạt tính của hai men này có tương quan thuần với nhau.

Chiếu sáng bổ sung:  vùng vĩ độ cao mùa đông ánh sáng không đủ ảnh hưởng đến sản xuất. Vì vậy, cần chiếu sáng bổ sung để kích thích sự nảy mầm của mầm nách, tăng tốc độ sinh trưởng của cành_, giảm lượng cành mù, tăng sản lượng và chất lượng hoa. Khosh-Khui và Geoge (1977) phát hiện ngay cả trong mùa hè chiếu sáng bổ sung cũng tăng được số lượng cành hoa.

Như vậy, chiếu sáng bổ sung đã tăng chỉ số chất lượng hoa, tỷ lệ cành hoa và độ dài cành tăng. Tuy nhiên, độ mẫn cảm với chất lượng ánh sáng không giống nhau, giữa các giống khác nhau.

Sức sinh trưởng của hoa hồng vào mùa thu-đông-xuân cao hơn mùa hè.Vì vậy, chiếu sáng bổ sung vào tháng 11,12, 1 hiệu quả gấp 2 lần chiếu sáng vào tháng 6, tháng 7. Ngoài ra, Bick Ford (1972) cho biết khi chiếu bổ sung với cường độ mạnh vào trước 5 giờ sáng hiệu quả cao hơn nhiều sau 5 giờ chiều, tỷ lệ hoa tăng thêm là 43% và 20%. Vì thế, chiếu sáng bổ sung cho hoa hồng vào lúc trước mặt trời mọc hiệu quả tốt hơn sau lúc mặt trời lặn.

Khi giảm bớt cưòng độ ánh sáng sẽ kéo dài thời gian sinh trưởng của cành hoa. Hiệu quả này càng rõ trong điều kiện nhiệt độ cao. Khi cường độ chiếu sáng giảm 65% ở 15°c, thời gian sinh trưởng của cành hoa giống đỏ Pháp kéo dài thêm 3 ngày trong khi ở nhiệt độ 21^oc kéo dài thêm 12 ngày, ở rất nhiều thí nghiệm đều cho kết quả chiếu sáng bổ sung sẽ rút ngắn thời gian phát dục của hoa.

Nhiệt độ

Nhiệt độ là một trong những nhân tẠ quan trọng đối với sinh trưởng và phát triển của hoa hồng bao gồm các yếu tố: nhiệt độ ngày, đêm; chênh lệch nhiệt độ ngày đêm và nhiệt độ đất. Nhiệt độ ảnh hưởng đến quang hợp, hô hấp, sự tạo thành các sản phẩm trao đổi chất đặc biệt là sắc tố và cuối cùng là ảnh hưởng tói hiệu quả sản xuất.

Nhiệt độ ngày: Nhiệt độ tối thích tuỳ theo giống, nói chung từ 23-25°C, cũng có một số giống nhiệt độ tối thích là 21-23°c. Nhiệt độ cao quá ảnh hưởng xấu đến sự kéo dài của cành. Khi nhiệt độ trung binh ngày vượt quá 24oC cành hoa thường ngắn hơn 35cm. Nhiệt độ ngày cũng ảnh hưởng tới sản lượng hoa. Nhiệt độ từ 26-27°C sản lượng cao hơn ở 29-32°C là 49%, hoa thương phẩm cao hơn 20,8%.

Nhiệt độ đêm: Nhiệt độ đêm quan trọng hơn nhiệt độ ngày, ở các giống Sonia, Samansa Vance khi nhiệt độ đêm cao, hoa nhiều, số ngày đến kỳ ra hoa giảm. Độ dài cành ít chịu ảnh hưởng của nhiệt độ đêm. Nhưng các giống Chuli, Malina khi nhiệt độ đêm cao thời gian phát đục rụt ngắn, độ dài cành giảm, số lượng cành hoa ít. Đa số các giống

thích hợp với nhiệt độ đếm là 16c. Nhiệt độ đêm 16°c có ảnh hưởng tốt đến số lượng và chất lượng hoa. Thấp hơn nhiệt độ tối thích này cây sinh trưởng chậm, sản lượng thấp nhưng chất lượng hoa cao. Nếu cao hơn nhiệt độ tối thích thì sinh trưởng nhanh, sản lượng cao nhưng chất lượng hoa kém,

Nhiệt độ đất: Nhiệt độ đất thích hợp thì sức sống của rễ cao, tăng năng suất và chất lượng hoa, Nhiệt độ đất trên 21°c thì dù nhiệt độ không khí chỉ 5-8°C vẫn có hoa chất lượng cao. Nhiệt độ đất có thể cao hơn 26°c cây vẫn sinh trưởng tốt nhưng cao quá 30°c thì ảnh hưởng xấu.

Chênh lệch nhiệt độ ngày và đêm: Ngày trời quang, nhiệt độ ban ngày cao hơn ban đêm 5-8°C có lợi cho sự tạo thành và sự dự trữ dinh dưỡng. Khi nhiệt độ tới 30°c thì quang hợp ngừng. Những ngày nhiều mây ánh sáng yếu, nhiệt độ thấp, quang hợp giảm trong khi hô hấp thì thực hiện cả ngày và đêm và khi nhiệt độ tăng hô hấp cũng tăng vì vậy trồng hoa hồng phải chú ý đến điều tiết nhiệt độ nếu không chất lượng hoa sẽ giảm.

Nghiên cứu của Tangeras (1979) cho thấy: nhiệt độ ban ngày thấp, ban đêm cao sẽ không chê độ dài cành đó là điều rất bất lợi cho hoa hồng, vì độ dài cành hoa là một trong nhũng tiêu chuẩn quan trọng đến chất lượng hoa thương mại. Vì vậy, phải có sự chênh lệch nhiệt độ ngày đêm nhất định. Ngoài ra, độ dài của chu kỳ ánh sáng ảnh cũng hưởng đến hiệu quả hiệu ứng của sự chênh lệch nhiệt độ ngày đêm.

Headrik và Scharpy (1987) phát hiện thấy khi nhiệt độ ngày thấp hơn đêm, sẽ làm cho cành hồng ngắn lại, Mortensen và Moe (1991) cũng chứng minh được điều này đồng thời còn cho biết nhiệt độ ngày cao hơn đêm sẽ rút ngắn được thời gian phát dục của hoa 2 ngày nhưng không làm cho cành dài ra. Khi tăng nhiệt độ ngày trong giới hạn thích hợp có thể làm tăng sự sinh trưởng và sản lượng. Moe (1988) dùng giống Red garanette làm thí nghiệm khi nhiệt độ tăng từ 12-18°c thì tốc độ sinh trưởng tăng lên 50%, sản lượng tăng so với ban đầu 2,5-3 lần. Dùng các giống Sonia, Belinda và Rad garnette làm các thí nghiệm xử lý trong điều kiện ổn định nhiệt độ 12_, 15,18，21 và hai tổ hợp chênh lệch nhiệt độ ngày đêm 21/15; 24/12 cho kết luận: 18-20°c là nhiệt độ thích hợp nhất với sinh trưởng và ra hoa. Tôc độ phát dục của hoa chịu sự khống chế của nhiệt độ trung bình. Như vậy, khi nhiệt độ ổn định 18-20°C tốc độ phát dục của hoa ảnh hưởng sẽ như nhau, Nhiệt độ ban đêm thấp làm chậm tốc độ phát dục có thể bị nhiệt độ ban ngày cao làm tăng tốc độ phát dục và triệt tiêu ảnh hưởng xấu do nhiệt độ ban đêm thấp.

C0₂

C0₂ là nhân tố quan trọng sau nhiệt độ và ánh sáng. Lượng C0₂ ảnh hưởng tối quang hợp, sinh trưởng và phát dục. Nhìn chung các loại hoa có 2 phản ứng với việc bổ xung CO2; phản ứng trực tiếp tức làm tăng quang hợp, tích luỹ chất khô và phản ứng gián tiếp là phản ứng hình thái với đặc trưng là làm tăng sự nảy mầm và tăng số lượng hoa. Bổ xung thêm C0₂ có thể làm tăng sản lượng và chất lượng hoa, cO2 còn làm tăng hiệu quả của ánh sáng. Nếu kết hợp xử lý cả hai yếu tố (ánh sáng và C0₂) có thể tăng được 69% hoa thương phẩm. Có nhiều tài liệu cho biết trong nhà bảo ôn (nhà kính) ở Bắc bán cầu số lượng hoa sẽ giảm dần theo các hướng Nam> Đông>Tây>Bắc. Tuy ở hai phía Đông và Tây cưòng độ ánh sáng tương đương nhưng lượng hoa phía Đông nhiều hơn hẳn phía Tây chủ yếu do hô hấp ban đêm sinh ra nhiều CO2, khí mặt trời lên thì hướng Đông quang hợp trước, hút hết C0₂. Tường phía Bắc che bởi lớp kính, nhôm có tính phản xạ, số lượng và chất lượng hoa ở phía Bắc đều giảm, nhưng hiệu quả này chỉ rõ rệt vào mùa Đông.

Andesson (1991) cũng phát hiện thấy trong điều kiện liên tục có nồng độ C0₂ cao sinh trưởng phát dục của hoa hồng đều hơn hẳn so với nồng độ thấp hoặc không ổn dịnh. Bổ sung c〇2 không làm ảnh hương đến số lượng cành non nhưng số mầm hoa sẽ tăng ở nồng độ CO2 cao. Trong điều kiện nồng độ CO2 600ppm cây sẽ có số mầm hoa nhiều

nhất, ở nồng độ CO2 900 ppm thời gian ra hoa sẽ ngắn lại.

Độ ẩm

Trong nhà kính ảnh hưởng của sự điều tiết độ ẩm phụ thuộc vào thời tiết và thời gian chiếu sáng. Kết quả thí nghiệm cho biết không chế độ ẩm trong phòng bảo ôn không ảnh hưởng gì tói sản lượng về mùa đông nhưng mùa hè thì tăng được sản lượng.

Sự khác biệt này do ảnh hưởng đến môi trường sống của cây. Khi thiếu nước sự thoát hơi nước phụ thuộc vào độ ẩm không khí và diện tích lá. Nước không trực tiếp tham gia vào phản ứng sinh hoá mà chỉ là 1 điều kiện của phản ứng quang hợp, tác dụng tới sự cân bằng năng lượng trong cây. Nếu không chế độ ẩm thích hợp thì độ dài cành tăng thêm trung bình là 8,2%.