Bài 22: Cao trào cách mạng tiến tới tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 – Lịch sử 9

Trong giai đoạn 1940- 1945 ở Việt Nam đã có những bước đi mới dẫn đến cao trào cách mạng tiến tới tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945. Lúc này nhân dân ta bị áp bức khổ cực, chịu “một cổ hai tròng”. Vì vậy đã đoàn kết theo sự chỉ đạo của Đảng nổi dậy đấu tranh mạnh mẽ.

A. Tìm hiểu lý thuyết

I. Mặt trận Việt Minh ra đời (19-5-1941)

1. Hoàn cảnh

+ Thế giới : Phát xít Đức chuẩn bị tấn công Liên Xô, Nhật chuẩn bị chiến tranh Thái Bình Dương.

+Trong nước : nhân dân chịu 2 tầng áp bức Nhật – Pháp .

Trước tình hình khẩn trương , Nguyễn Ái Quốc về nước triệu tập Hội Nghị Trung ương Đảng lần thứ Tám từ 10 đến 19-5-1941 tại Pác Bó ( Cao Bằng ) .

Hội nghị có những nhận định và chủ trương như sau :

* Nhiệm vụ hàng đầu giải phóng dân tộc khỏi ách Pháp –Nhật

* Tạm gác khẩu hiệu :”tịch thu ruộng đất của địa chủ chia cho dân cày “ thay bằng khẩu hiệu : tịch thu ruộng đất của đế quốc , Việt gian chia cho dân cày “; giảm tô, chia lại ruộng công .

* Thành lập Việt Nam độc lập đồng minh ( Việt Minh ) 19-5-1941 bao gồm các tổ chức quần chúng lấy tên là Hội Cứu quốc … Nguyễn Ái Quốc kêu gọi đồng bào cả nước chống Nhật.

2. Hoạt động của Mặt trận Việt Minh từ tháng 6-1941 đến 3-1945.

a. Xây dựng lực lượng cách mạng tiến tới vũ trang khởi nghĩa :

-Ở căn cứ Bắc Sơn – Vũ Nhai : thống nhất các đội du kích thành Cứu Quốc Quân và phát động chiến tranh du kích , sau đó phân tán nhỏ để gây cơ sở trong quần chúng tại Thái Nguyên , Tuyên Quang , Lạng Sơn .

-Ở căn cứ Cao Bằng là nơi tiến hành xây dựng các Hội Cứu Quốc sớm nhất .Đến năm 1942 . Khắp 9 châu đều có Hội Cứu Quốc . Ủy ban Việt Minh tỉnh Cao Bằng và ủy ban Việt Minh liên tỉnh Cao-Bắc -Lạng đã được thành lập. Năm 1943 , đã có 19 ban xung phong “Nam tiến” để liên lạc với căn cứ địa Bắc Sơn – Vũ Nhai và phát triển lực lượng cách mạng xuống các tỉnh miền xuôi .

-Ở các nơi khác : Đảng tranh thủ tập hợp rộng rãi các tầng lớp nhân dân vào mặt trận cứu nước . Báo chí của Đảng phát triển phong phú

b.Tiến lên vũ trang tranh đấu :

– 7-5-1944 , Tổng bộ Việt Minh ra Chỉ thị về sửa soạn khởi nghĩa.

– Theo chỉ thị của Bác Hồ , ngày 22-12-1944 đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân được thành lập , 2 ngày sau đội đã hạ đồn Phay Khắt – Nà Ngần ; quần chúng phấn khởi , quân địch hoang mang .

– Như vậy đã củng cố và mở rộng căn cứ Cao –Bắc- Lạng.

– 5-1945 hai đội Cứu quốc quân và Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân hợp nhất thành Việt Nam Giải phóng quân .

B. Bài tập

Câu 1: Đảng Cộng sản Đông Dương chủ trương thành lập Mặt trận Việt Minh trong hoàn cảnh nào ?

Cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai đã bước sang năm thứ ba. Sau khi chiếm phần lớn lục địa châu Âu, tháng 6-1941, phát xít Đức đã mở cuộc tấn công Liên Xô, thế giới đã hình thành hai trận tuyến, một bên là các lực lượng dân chủ do Liên Xô đứng đầu và một bên là khối phát xít Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản. Trong nước, thực dân Pháp câu kết chặt chẽ với phát xít Nhật để bóc lột nhân dân Đông Dương. Vì vậy, ngay từ đầu Đảng ta đã xác định cuộc đấu tranh của nhân dân ta đã là một bộ phận trong cuộc đấu tranh của các lực lượng dân chủ.

– Trước tình hình đó, sau 30 năm hoạt động ở nước ngoài, Nguyễn Ái Quốc đã về nước để lãnh đạo cách mạng, triệu tập Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương tại Pác Bó (Cao Bằng) từ ngày 10 đến ngày 19-5-1941 để kịp thời để ra đường lối lãnh đạo cách mạng trong tình hình mới.

Câu 2: Tại sao Nhật phải đảo chính Pháp ?

– Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc, nước Pháp được giải phóng. Chính phủ Đờ-Gôn trở về Pa-ri.

– Ở mặt trận Thái Bình Dương, phát xít Nhật bị nguy khốn trước đòn tấn công dồn dập của quân Anh – Mĩ cả ở trên biển và trên bộ.

– Quân Pháp ờ Đông Dương ráo riết chuẩn bị, chờ thời cơ để giành lại địa vị thống trị cũ.
Tình thế trên buộc Nhật phải đảo chính Pháp, nhằm độc chiếm Đông Dương.

Câu 3: Quân Pháp ở Đông Dương đã thất bại ra sao ?

– Đêm 9-3-1945, Nhật đảo chính Pháp trên toàn Đông Dương.

– Mặc dù đã có sự chuẩn bị trước, nhưng quân Pháp chống cự rất yếu ớt, chỉ sau vài giờ nổ súng đã nhanh chóng đầu hàng.

– Chiếm được Đông Dương, Chính phủ Nhật hoàng tuyên bố trao trả độc lập giả hiệu rồi ra sức vơ vét, thống trị và bóc lột nhân dân ta.

Câu 4: Đảng Cộng sản Đông Dương đã có những chủ trương và khẩu hiệu gì để đẩy phong trào cách mạng tiến tới ?

Để đẩy phong trào cách mạng tiến tới, Đảng cộng sản Đông Dương đã có những chủ trương và khẩu hiệu sau:

* Chủ trương:

Ngay khi tiếng súng đảo chính của Nhật vừa nổ, Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã họp hội nghị mở rộng. Hội nghị đã ra chỉ thị: “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, xác định kẻ thù chính, cụ thể, trước mắt Đông Dương lúc này là phát xít Nhật. Hội nghị quyết định phát động một cao trào “Kháng Nhật, cứu nước” mạnh mẽ làm tiền đề cho cuộc Tổng khởi nghĩa.

Giữa lúc cao trào kháng Nhật, cứu nước đang cuồn cuộn dâng lên thì ngày 15-4-1945 Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kì họp ở Hiệp Hòa (Bắc Giang). Hội nghị quyết định thống nhất các lực lượng vũ trang thành lập Việt Nam giải phóng quân; phát triển hơn nữa lực lượng vũ trang và nửa vũ trang; mở trường đào tạo cán bộ quân sự và chính trị; đề ra nhiệm vụ cần kíp là phải tích cực phát triển chiến tranh du kích, xây dựng căn cứ địa kháng Nhật để chuẩn bị tổng khởi nghĩa cho kịp thời.

Ủy ban quân sự Bắc Kì được thành lập, có nhiệm vụ chỉ huy các chiến khu miền Bắc và giúp đỡ toàn quốc về mặt quân sự. Tiếp đó, Khu giải phóng Việt Bắc ra đời (4-6-1945) bao gồm hầu hết các tỉnh Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Hà Giang, Thái Nguyên và một số vùng lân cận thuộc các tỉnh miền trung du (Bắc Giang, Phú Thọ, Yên Bái, Vĩnh Yên). Ủy ban lâm thời khu giải phóng đã thi hành 10 chính sách của Việt Minh nhằm đem lại quyền lợi cho nhân dân.

* Phong trào quần chúng trong cả nước đang trên đà phát triển mạnh mẽ ở cả nông thôn và thành thị thì nạn đói diễn ra nghiêm trọng hơn ở các tỉnh miền Bắc và Bắc Trung Bộ. Khẩu hiệu “Phá kho thóc, giải quyết nạn đói” được kịp thời đưa ra đã dấy lên phong trào đánh chiếm kho thóc của Nhật để chia cho dân nghèo. Một bầu không khí tiền khởi nghĩa lan tràn khắp cả nước, báo trước giờ hành động sắp tới.

Một số chuyên mục của Lịch sử 9:

• Giải bài tập Sách giáo khoa môn Lịch sử lớp 9
• Câu hỏi ôn tập môn Lịch sử lớp 9
• Đề thi – Đáp án môn Lịch sử lớp
• Đề thi học sinh giỏi môn Lịch sử lớp 9 

Giai đoạn 1940- 1945, Chiến tranh thế giới thứ 2 nổ ra tất cả các nước đều chịu ảnh hưởng, Việt Nam cũng không ngoại lệ. Đứng trước nguy cơ phát xít Nhật đánh chiếm, đất nước nguy nan đó Đảng Cộng sản Việt Minh ra đời lãnh đạo Cách mạng nước nhà đạt nhiều kết quả tốt. Chúc các bạn học tập hiệu quả!