Văn hóa trầu cau trong ca dao dân ca xưa

Tiện đây ăn miếng trầu

Hỏi thăm quê quán ở đâu chăng là ?

Có trầu mà chẳng có cau

Làm sao cho đỏ môi nhau thì làm.

• Những câu ca dao đặc sắc về ẩm thực dân tộc

Miếng trầu có bốn chữ tòng

Xin chàng cầm lấy vào trong thăm nhà

Nào là chào mẹ chào cha

Cậu cô chú bác... mời ra xơi trầu.

Trầu vàng nhá lẫn trầu xanh

Duyên anh sánh với tình anh tuyệt vời.

Gặp nhau ăn một miếng trầu

Gọi là nghĩa cũ về sau mà chào

Miếng trầu đã nặng là bao

Muốn cho đông liễu tây đào là hơn!

Miếng trầu kể hết nguồn cơn

Muốn cho đây đấy duyên nào hợp duyên

Em về, anh  gởi buồng cau

Buồng trước kính mẹ, buồng sau kính thầy

Thương nhau cau sáu bổ ba

Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười.

Yêu nhau trầu vỏ cũng say

Ghét nhau cau đậu đầu khay chẳng màng.

Vào vườn hái quả cau xanh

Bổ ra làm tám mời anh xơi trầu

Trầu nầy têm những vôi tàu

Ở giữa đệm quế, đôi đầu thơm cay

Mời anh xơi miếng trầu này

Dù mặn, dù nhạt, dù cay, dù mồng

Dù chẳng nên đạo vợ chồng

Xơi năm ba miếng kẻo lòng nhớ thương.

Ra về nhớ bạn bạn ơi

Nhớ điếu hút thuốc, nhớ cơi ăn trầu.

Anh về cuốc đất trồng cau

Cho em trồng ké dây trầu một bên

Mai sau trăm họ lớn lên

Cau kia ra trái làm nên cửa nhà.

Thoạt tiên giải chiếu ra ngồi

Trầu cau ăn đoạn hỏi người thủy chung.

Vào vườn hái quả cau non

Anh thấy em giòn muốn kết nhân duyên.

Gặp đây em xơi miếng trầu

Gọi là tỏ giải mấy câu tư tình.

Xin em đừng có cậy mình

Một mai quá lứa xuân xanh hết thì.

• Hình ảnh con gà trong ca dao – tục ngữ Việt Nam

Trầu này trầu quế trầu hồi

Trầu loan trầu phượng, trầu tôi trầu mình

Trầu này trầu tính trầu tình

Trầu nhân, trầu ngãi, trầu mình, trầu ta

Trầu này têm tối hôm qua

Trầu cha, trầu mẹ đem ra mời nàng

Trầu này không phải trầu hàng

Không bùa, không thuốc sao nàng không ăn?

Hay nàng chê khó, chê khăn

Xin nàng đứng lại mà ăn trầu này.

Ăn trầu thì mở trầu ra

Một là thuốc độc hai là mặn vôi

Miếng trầu ăn nặng bằng chì

Ăn rồi em biết lấy gì đền ơn

Miếng trầu ăn chẳng là bao

Muốn cho đông liễu, tây đào là hơn.

Sáng ngày em đi hái dâu

Em gặp anh ấy ngồi câu thạch bàn

Hai anh đứng dậy hỏi han

Hỏi rằng cô đã vội vàng đi đâu?

- Thưa rằng em đi hái dâu

Hai anh mở túi đưa trầu mời ăn

Thưa rằng bác mẹ em răn

Làm thân con gái chớ ăn trầu người

Đêm khuya thiếp mới hỏi chàng

Cau khô ăn với trầu vàng xứng không?

Ai bưng cau trầu đến đó

Xin chịu khó mang về ,

Em đang theo chân thầy gót mẹ

Ðể cho trọn bề hiếu trung.

Ba đồng một mớ trầu cây

Sao anh không hỏi những ngày còn không

Bây giờ em đã có chồng

Như chim vào lồng như cá cắn câu

Cá cắn câu biết đâu mà gỡ

Chim vào lồng biết thưở nào ra.

Từ ngày ăn phải miếng trầu

Miệng ăn môi đỏ, dạ sầu đăm chiêu

Biết rằng thuốc dấu bùa yêu

Làm cho ăn phải nhiều điều xót xa

Làm cho quên mẹ, quên cha

Làm cho quên cửa, quên nhà

Làm cho quên cả đường ra, lối vào

Làm cho quên cá dưới ao

Quên sông tắm mát, quên sao trên trời

Trầu bọc khăn trắng cau tươi

Trầu bọc khăn trắng đãi người xinh xinh

Ăn cho nó thỏa tấm lòng

Ăn nó thỏa sự mình sự ta.

• Chùm những bài ca dao dân ca đằm thắm có hình ảnh con cò

Từ ngày ăn phải miếng trầu

Miệng ăn môi đỏ dạ sầu đăm chiêu

Một thương hai nhớ, ba sầu

Cơm ăn chẳng được, ăn trầu cầm hơi.

Cau tiện ngang trầu vàng ngắt ngọn

Thời buổi này kén chọn làm chi

Thà rằng lấy quách nhau đi

Kẻo sau quá lứa lỡ thì làm sao.

Mạ chiêm không có bèo dâu

Khác nào như thể ăn trầu không vôi.

Giúp em một thúng xôi vò

Một con lợn béo một vò rượu tăm

Giúp em đôi chiếu em nằm

Đôi chăn em đắp đôi tằm em đeo.

Giúp em quan tám tiền cheo

Quan năm tiền cưới lại đèo buồng cau.

Miếng trầu xanh rõ như mây

Hạt cau đỏ ối như rau tơ hồng.

Yêu nhau thì ném bã trầu

Ghét nhau ném đá vỡ đầu nhau ra.

Cho anh một miếng trầu vàng

Mai sau anh trả cho nàng đôi mâm.

Yêu nhau chẳng lấy được nhau

Con lợn bỏ đói, buồng cau bỏ già.

Ru con con thét cho muồi

Để mẹ đi chợ mua vôi ăn trầu

Mua vôi chợ Quán chợ Cầu

Mua cau Nam phổ mua trầu chợ Dinh.

Một đàn cò trắng bay tung

Bên nam bên nữ ta cùng cất lên

Hát lên một tiếng mà chơi

Hát lên một tiếng, xơi cơi trầu nầy

Trầu đã có đây, cau đã có đây

Nhân duyên chưa định trầu nầy ai ăn.

Ði đâu cho đổ mồ hôi

Chiếu trãi không ngồi trầu để không ăn

Thưa rằng bác mẹ tôi răng

Làm thân con gái chớ ăn trầu người.

Khăn xanh khăn đượm mồ hôi

Túi xanh túi đượm lấy đôi miếng trầu

Lược xanh thì lược chải đầu

Gương sáng lầu lầu sáng cả mọi nơị

Nào khi đi ngược về xuôi

Cơm đứng cơm ngồi than thở cùng nhaụ

Ăn trầu lại nhớ tới cau

Gương soi phấn đánh cùng nhau đã từng.

Anh đừng e ngại ngập ngừng

Đã thiệt thì đừng đã thảm thì thôi.

Nhắn ai quê ở bên sông

Phú Viên cau thắm trầu không mấy mùa.

Phiếu bầu buổi sớm hay trưa

Để trầu cau gửi cho vừa lòng ai.

Lời kết : Ngày nay, dân ta ít người ăn trầu, nhưng những câu ca dao dân ca về trầu cau vẫn còn đó, nhắc nhở ta về những gì là chân quê, về tình yêu đôi lứa trong sáng, thắm thiết, mặn nồng. Đọc lại những bài ca dao về trầu cau, chúng ta càng hiểu sâu sắc hơn những vẻ đẹp của nền văn hóa dân tộc, vẻ đẹp trong đời sống tình cảm của ông cha ta.