Tìm hiểu về loài cây Đào: Prunus pergica et Zucc

Họ Hoa hồng: Rosaceae

Đào là cây được ưa chuộng vì là cây không thể thiếu vào dịp tết trong mỗi gia đình Việt Nam (chủ yếu ở miền Bắc).

Cây Đào có nguồn gốc ở Trung Quốc, được gây trồng rộng rãi ở nhiều nước châu Á. Cây nhỏ, cành dài và mềm, dễ uốn. Hoa đơn độc, hoa nở vào tháng giêng, tháng hai (dịp Tết âm lịch), thường nở cùng với chồi lá.

Đào có nhiều loài khác nhau như Đào phai (hoa màu hồng), Đào bạch (hoa màu trắng, hoa thưa), Đào quả (hoa màu hồng nhạt, hoa nhỏ, cánh thưa) và Bích đào còn gọi là Đào kép, có hoa màu đỏ thẫm, hoa mọc sát nhau dày đặc; Đào thất thốn hoa đỏ nhiều hơn, dày đặc hơn.

Đào là cây ưa khí hậu á nhiệt đới. Ở miền Bắc nước ta có mùa đông lạnh nên có Đào sinh trưởng, còn ở miền Nam khí hậu nóng quanh năm nên không trồng được Đào. Cây chịu được hạn nhưng không chịu úng.

Đào được trồng bằng hạt, song để cây có hoa sớm, hoa đẹp, người ta thường đem cành Bích đào, Đào thất thốn ghép lên gốc cây hạt đào phai, vì Đào phai sinh trưởng khoẻ hơn Bích đào.

Gieo hạt

Quả sau khi lấy về cần ủ 5-10 ngày cho chín kỹ, chà sát thịt qua bên ngoài rồi đem vùi vào cát ẩm, mát, đến tháng 11 thì đem gieo. Khi gieo cán ngâm hạt trong nước nóng 3 sôi 2 lạnh (khoảng 45°c ) từ 2-4 giờ, suu đó thay nước, tiếp tục ngâm 24 giờ trong nước thường, vớt hạt, đãi sạch rồi gieo trên luống. Sau khi gieo khoảng 2 tháng, khi cây đã ra 2-3 lá thật thì có thể đem cấy vào bầu hoặc cấy ra vườn với cự ly hàng cách hàng 20 cm, cây cách cây 10 cm. Chăm sóc gồm bón lót, bón thúc, làm cỏ, xới đất, đến tháng 11 năm sau có thể làm gốc ghép; lúc này cây đạt đường kính 0,8-1,0 cm, chiều cao 40-50 cm.

Chọn cành ghép

Từ những cây và cành khoẻ mạnh của cây Bích đào hoặc Đào thất thốn, cây có nhiều hoa, hoa to đẹp, cành ghép cũng có đường kính 0,8-1,0 cm, đoạn cành ghép cần có 5-8 mắt; có thể ghép nêm và cần chọn ngày râm mát để ghép. Sau khi ghép 25-30 ngày cây sẽ mọc chồi, khi chồi mọc lên khoảng 3-5 crn, đã hình thành lá thật thì phải phun thuốc chống rệp và sâu ăn lá. Thuốc thường dùng là Bi 58. Sau khi ghép được 2 tháng thì có thể đem trồng, thời vụ trồng vào đầu xuân (tháng giêng, tháng hai).

Cắt tỉa tạo tán

Sau khi trồng một thời gian ngắn thì cành ghép sẽ nảy ra 3-4 chồi (tuỳ theo số lượng mắt trên đoạn cành ghép), ta sẽ chỉ giữ lại một chồi khoẻ nhất, chăm sóc cho chồi này mọc cao 70-80 cm thì bấm ngọn lần đầu. Sau đó khi chồi cấp 2 dài khoảng 5-7 cm thì bấm ngọn lần hai, cứ làm như vậy 5-7 lần, và thường bấm ngọn, sửa tán cho đến hết tháng bảy âm lịch thì thôi. Mỗi lần bấm ngọn cần điều chỉnh cho các cành mọc đều bốn phía, sửa cho tán cây tròn đều hoặc bấm sửa theo ý muốn mỗi người. Sau mỗi lần bấm ngọn cần bón thúc bằng phân chuồng hoai, mỗi gốc 0,2-0,3 kg.

Điều chỉnh cho hoa nở đúng dịp Tết

Trong dân gian có câu “thiến đào, đảo quất”. Theo kinh nghiệm của người dàn thì thường thiến đào vào tháng 8 âm lịch. Dùng dao sắc cắt bỏ một khoanh vỏ thân ở dưới chỗ phân cành, sau đó một tuần lá đào sẽ chuyển từ màu xanh đậm sang vàng nhạt và hơi rủ xuống. Nếu lá vẫn xanh tươi thì tiếp tục cắt thêm ruột khoanh vỏ nữa. Sau khi khoanh bóc vỏ xong cần dùng túi ni-lông cuốn che bên trên vết khoanh, buộc chặt để nước mưa khỏi đọng chỗ vỏ bi khoanh mà làm thối vỏ..

Tuốt lá cũng là biện pháp hãm đào, tuốt lá thường làm vào tháng11 âm lịch. Tuốt lá sớm hay muộn tuỳ vào tình hỉnh thời tiết hàng năm và tuỳ vào sức sinh trưởng của cây, cây sinh trường mạnh tuốt lá trước, cây yếu tuốt sau. Tùy thời tiết hàng năm mà có biện pháp thúc hoặc hãm cho hoa nở đúng dịp Tết. Nếu đầu tháng chạp (tháng 12 âm lịch) các nụ hoa chưa nhú một cách rõ ràng và nếu thời tiết có khả năng rét kéo dài thì có thể dùng các biện pháp tưới thúc bằng phân đạm hoặc bới đất xung quanh gốc ở độ sâu 5 cm và tưới nước phân bắc, phân chuồng hoai hoặc nước tiểu loãng, hoặc hàng ngày tưới nước ấm 35-40°C. Hoặc nếu nụ hoa nhú to, thời tiết nắng ấm thì phải che nắng, không tưới nước, khoanh bỏ một lớp vỏ hoặc dùng mai xén bớt lễ cây để hãm cho hoa nở đúng Tết.