Nhóm odontoglossum

Nhóm Odontoglossum là một nhóm lan lớn, mà trung tâm là giống Odontoglossum. Những cây này rất dễ lai với nhiều giống gần khác, tạo nên một số trong những loài lai phức tạp nhất của vương quốc hoa lan. Đôi khi đến bảy tám giống khác nhau hợp lại để tạo nên một loài lai, không như bất kỳ loài nào được lai tự nhiên. Oncidium và Miltonia là một số trong những giống lan dễ lai nhất.

Odontoglossum và các giống gần của nó lan tràn khắp vùng Trung và Nam Mỹ. Đại đa số mọc ở vùng núi cao, cần điều kiện khí hậu lạnh, từ dãy Andes, băng qua kênh đào Panama, ra tận phía bắc Mexico. Việc thay đổi mới đây về cách phân loại trong những cây họ gần này đã làm cho nhiều họ cây được tách ra, phát sinh nhiều giống mới. Chẳng hạn, tất cả những cây odonglossum trước đây đến từ Guatemala và Mexico giờ đây đã được phân chia lại thành các nhóm Lemboglossum, Rossioglossum, và nhóm Odontoglossum chỉ còn lại những cây trên dãy Andes, chủ yếu từ Colombia và Ecuador.

Xuất xứ của những cây lan này là vùng rừng mưa lạnh. Những vùng ấy tuy gần xích đạo nhưng nhiệt độ ban ngày vẫn không quá cao và ban đêm thì luôn mát mẻ. Vì vậy, những cây lan đó khó trồng ở các nước nhiệt đới. Ở Anh, những nhà trồng lan thời nữ hoàng Victoria rất thích lan odontoglossum và gọi chúng là nữ hoàng của hoa lan. Có thời gian chúng đã được nhập khẩu 100.000 cây mỗi năm; phần lớn số đó đã bị hư trên quãng đường vận chuyển xa xôi từ Nam Mỹ, hoặc bị yếu do các nhà trồng lan thiếu hiểu biết nên để nhà kính bị quá nóng.

O. crispum lôi cuốn họ nhiều nhất, vì nó có đến mấy trăm thứ khác nhau, từ trắng hoàn toàn cho đến đốm vàng và hạt dẻ. Vì nơi mọc của những cây lan này là những vùng thung lũng cao khó đến được, nên mỗi thứ phát triển riêng rẽ trong môi trường biệt lập của chúng.

Ngoài O. crispum ra, O. pescatorie, O. hallii, và O. triumphans cũng nằm trong số những loài lan có số lượng nhiều vô kể ở đầu thế kỷ này. Việc không ngừng thu thập những cây lan này đã khiến chúng gần như bị tuyệt chủng trong thiên nhiên, và đáng buồn là chẳng có bao nhiêu trong số’ chúng được đưa vào trồng ngày nay .

Các giống lai

Nhu cầu lan mạnh nhât là các giống lai giữa Odontoglossum với các giống gần khác như Miltonia, Oncidium, và Cochlioda. Chúng không chỉ làm đa dạng hình dáng, màu sắc, và kích thước, mà còn tạo ra cây khỏe mạnh hơn. Khi hai giống, như Odontoglossum và Cochlioda, được lai với nhau, thì hai cái tên đó sẽ được dùng đế đật cho cây mới; ở đây, giông lai được tạo ra sẽ đưực gọi là Odontioda. Và khi một giống lai như vậy lại được đem lai với một giống khác, như Miltonia, thì giống mới sẽ được đặt theo tên người lai; trong trường hợp này là Vuylstekeara, đặt theo tên của Charles Vuylsteke. Tất cả các giống lai xuất phát từ ba giống tự nhiên trở lên thì đều được đặt tên theo tên của người lai.

Việc đưa giống Brassia hoặc Oncidium vào lai như thế sẽ làm cho giống mới chịu nhiệt tốt hơn, tức là một số giống lai có thể trồng được ở những vùng mà đối với giống Odontoglossum thuần là quá nóng.

Trồng và chăm sóc

Một cây trưởng thành khỏe mạnh phải có từ bốn đến sáu giả hành, mỗi giả hành phải có một chồi mới khỏe mạnh. Cây lan này không tạo thành những cây to và hầu như không phát triển khi ra hoa. Mỗi giả hành có hai lá gốc và một hoặc hai lá ngọn trên đầu. Phát hoa mọc ra từ gốc hoặc một bên giả hành.

Do dòng giống của nó và do sống trong điều kiện thời tiết luôn giống mùa xuân, nên nó rất ít nhận biết hoặc chẳng nhận biết được sự thay đổi của các mùa, vì vậy chúng phát triển liên tục mà không có mùa ra hoa rõ ràng. Thực ra, hầu hết những cây này sẽ phát triển và ra hoa theo chu kỳ chín tháng, vì vậy thời điểm ra hoa của chúng vào năm sau không giống năm trước, và kết quả là một vườn gồm nhiều loài trong khối Odontoglossum sẽ nở hoa hầu như quanh năm.

Tốt nhất là nên trồng những cây lan này trong nhà kính lạnh, với nhiệt độ tối thiểu ban đêm là 10°C; ban ngày nhiệt độ tăng lên tùy theo thời tiết. Từ đầu xuân trở đi, nhà kính phải được che chắn để tránh lá bị quá nóng và cháy, nhất là trong những ngày hè nóng bức. Sàn và giá đặt lan phải được phun sương liên tục để tạo độ ẩm đều, kết hợp với việc tạo không khí trong lành để không gian nhà kính được dễ chịu.

Beallara Tahoma Glacier ‘Green’

Đặc điểm của giống Brassia có thể được thấy rõ trên loài lai tuyệt đẹp này, với hoa có hình ngôi sao đặc trưng của giống lan nhện. Loài lan này chịu nhiệt tương đối tốt và có thể được trồng trong phòng ấm hoặc trong nhà kính sưởi, nhiệt độ tối thiểu là 12°C và có ánh sáng tốt. Nó cũng rất thích nghi và có thể trồng được trong nhà mát mẻ, với nhiệt độ thấp hơn một vài độ.

Loài lan được ưa chuộng này rất đẹp; hoa của nó to đến 10 cm bề ngang, và một chùm hoa có đến tám hoa. Loài lan này ra nhiều chồi là điều bình thường và vì vậy nó trổ nhiều phát hoa liên tiếp nhau trong nhiều tháng.

Lemboglossum cervantesii

Từng là một phần cúa giống Odontoglossum, loài lan này vẫn được rất nhiều người quan tâm dù đã được tách thành nhóm riêng. Đây là một loài nhỏ, cao không quá 15 cm. So với cây thì hoa tương đối to và rất đẹp. Hoa to đến 5 cm bề ngang và có màu trắng, đôi khi phơn phớt hồng, với những đường gạch đỏ đậm hướng về phía tim hoa. Loài này xuất xứ từ vùng núi cao ở Mexico, vì vậy, cùng với bản chất thấp bé, nó thích hợp để tạo thành bộ sưu tập các loài lan ưa lạnh ở nơi có không gian hạn hẹp. Có thể nó không phổ biến rộng rãi như trước đây, nhưng nó rất đáng để bạn tìm kiếm.

Odontioda Garnet

Hầu như mọi màu sắc hoa đều có trong khối Odontoglossum, và những loài màu đỏ là một trong số những loài đầu tiên được lai giống. Việc lai với giống Cochlioda, đặc biệt là c.noetzliana, đã cải thiện màu đỏ được lai trong các cây này. Ngày nay có rất nhiều loài lan đỏ, tất cả đều khá dễ trồng. Màu sắc rực rỡ cũng như khả năng chịu nhiệt và chịu độ sáng cao giúp nó trở thành một trong những loài được ưa chuộng nhất đối với người mới vào nghề.

Odontoglossum hallii

Loài Odontoglossum nàycó xuất xứ từ Ecuador; ở đó, chúng mọc trên vùng cao và sống trong điều kiện rất lạnh. Điều này khiến chúng trở thành loài lý tưởng cho nhà kính lạnh với nhiệt độ không xuống dưới . Những cây khỏe mạnh cho lá xanh nhạt và phát hoa hình vòng cung với những bông hoa vàng đốm nâu đậm. Loài hoa này thơm ngát, hiếm thấy trong các loài Odontoglossum. Nó ra hoa rất nhiều vào những tháng hè, hoa tươi khoảng bốn đến sáu tuần trong điều kiện mát mẻ. Đây chắc chắn là loài được trồng rộng rãi và tương đối dễ tìm.

Odontoglossum Geyser Gold

Loài lai có màu sắc rực rỡ10°C này rất đặc biệt; toàn bộ hoa đều màu vàng, với những đốm vàng sậm trên nền cánh hoa vàng nhạt hết sức ấn tượng. Các nhà lai giống có thể tạo nên màu sắc này bằng cách sử dụng một thứ có màu vàng hoàn toàn của loài O. bictoniense làm cây bố (cây bô này khá hiếm rồi).

Cây trưởng thành sẽ cho phát hoa cao với những 10 hoa, thường là có hai phát hoa trên một giả hành. Nó chịu lạnh tương dối tốt, vì vậy nó sẽ mọc tốt cùng những loài lan khác có thể chịu được nhiệt dộ giảm xuống đến 10°C hoặc thậm chí là thấp hơn một chút.

Vuysteleara Cambria ‘Plush’ Fcc/Rhs

Đây có lẽ là một trong những giống lai nổi tiếng nhất của khối Odontoglosum, được lai vào thế kỷ 20, và hiện nay nó vẫn còn được trồng với số lượng lớn. Ba giống khác nhau là Milionia, Odontoglossum, và Cochloida được lai với nhau tạo nên giống lai phức tạp mà tuyệt vời này. Những cánh đài và cánh tràng màu dỏ đậm rất tương phản với cánh môi màu trắng mang đốm đỏ tía. Cách ra hoa của những cây này cũng khác nhau, nhưng cây trưởng thành có thể ra hoa mỗi năm hai lần, với những phát hoa cao mang những bông hoa to. Hoa có bề ngang đến 10 cm và tươi lâu từ bốn đến sáu tuần.

Do việc lai giống phức tạp, nên nhìn chung, giống lai này chịu được nhiệt độ biến thiên và chắc chắn chịu nóng cao hơn một số loài khác trong nhóm. Vì vậy đây là một loài thích hợp dể trồng trong nhà, nơi mà điều kiện môi trường ấm hơn. Tuy nhiên, nhiệt độ ban đêm thấp hơn ban ngày quá nhiều sẽ thúc đẩy cây ra nhiều phát hoa hơn. Nếu đầu lá xuất hiện những đốm sậm màu thì đó là dấu hiệu cây bị chiếu sáng quá nhiều – một dấu hiệu thường thấy ở nhiều giống lai đa giống.