Kỹ thuật nuôi vẹt

Vẹt (két) là tên thường gọi dùng cho tất cả các loài chim thuộc họ vẹt Psittaci. Còn loài vẹt này có bộ lông rực rỡ nên chúng thường được nuôi làm chim cảnh trong nhà và được trưng bày trong các dịp lễ hội.

Có hơn 3.000 loài vẹt sống rải rác trên khắp thế giới (trừ Châu Âu và Nam cực), những loài vẹt sống ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới được chia làm 6 phân họ khác nhau như: Vẹt lory, vẹt mào, vẹt đuôi dài, vẹt xanh, vẹt đuôi dài Nam Mỹ và một sốvẹt đặc trưng cho từng vùng. Trong đó, họ vẹt sống ở Nam Mỹ thường có đuôi dài và nhọn. Chúng có bộ lông màu sáng và được xem là loài lớn nhất. Còn loài vẹt sinh sống ở New Zealand và Australia có tên là vẹt “cầu vồng” vì chúng có sắc lông rực rỡ.

Một số loài vẹt xanh Châu Phi được dùng làm chim cảnh rất nổi tiếng vì chúng biết nói. Đặc biệt ở loài vẹt thường có mỏ cong, hai khớp mỏ đều hướng cong về phía trước, phần khớp trên thường lớn hơn và có chức năng bảo vệ cho lưỡi của vẹt. Ngoài việc gắp và nghiền thức ăn, mỏ vẹt còn giúp nó leo trèo. Còn chiếc lưỡi to, mềm của vẹt vừa là cơ quan xúc giác vừa giúp cho nó có thể phát ra những tiếng khác nhau và luyện nói.

Cấu tạo phần chân của vẹt ngắn và có 4 ngón, ngón thứ 2 và 3 chĩa ra phía trước, 2 ngón còn lại quập ra sau. Cấu tạo các ngón chân đặc biệt này giúp loài vẹt có thể bám chắc chắn và giữ được thăng bằng trên cây. Bên cạnh đó, đôi cánh của chúng rất phát triển, một số loài còn có đuôi dài để thích nghi với việc bay lượn.

Ban đầu, lông vẹt luôn có màu xanh lá cây, về sau còn xuất hiện thêm một số loài có màu đỏ, vàng và màu xanh nước biển. Trong tự nhiên, một số loài vẹt có bộ lông màu sáng nhưng ngược lại có một loài mang màu lông đen, màu tro hoặc trắng. Bên cạnh đó, Mào của loài vẹt thường có kích thước rất khác biệt, có con chỉ bằng kích thước của một chú chim sẻ so với vẹt Nam Mỹ có chiều dài gần 1m. Vẹt lory

Vẹt là loài chim sống theo từng đàn lớn, thức ăn của chúng thường là các loại quả, hạt và một số loài thực vật khác. Ngược lại, một số loài lại ăn mật ong, ngay cả các loại côn trùng và ấu trùng cũng trở thành thức ăn của chúng. Vào thời điểm sinh sản vẹt thường đẻ trứng trong các hốc cây có sẵn hay trong những chiếc tổ của các loài chim khác bỏ lại. Trứng vẹt có màu trắng, những chú vẹt lớn chỉ đẻ từ 2 – 3 trứng trong khi những con vẹt nhỏ hơn lại đẻ rất nhiều trứng. Ở loài này, cả chim trống và chim mái đều cùng nhau . Chúng có tuổi thọ từ 15 – 87 năm.

Đặc biệt, có loài vẹt Stephen quý hiếm được phát hiện ra lần đầu tiên năm 1 907 loài vẹt này có mùi thơm, chúng thường sống ở vùng đảo hoang Nam Thái Bình Dương. Còn loài vẹt Cầu vồng (rainbow lorikeets) trở thành loài chim cảnh được ưa chuộng nhất trên thế giới vì chúng có bộ lông nhiều màu sắc giống như cầu vồng. Hay như loài vẹt Philippin Hanging Parrot sống trên đảo Mindanao được bảo vệ và cấm săn bắt…

Trong 6 họ vẹt thì loại vẹt mào có kích thước lớn hơn. Chúng có chiếc đầu lớn với chiếc mào đầy ấn tượng và có thể xoè ra như cái quạt. Loài vẹt mào có nhiều màu sắc ở phần mào, có những con mào xanh, vàng, hồng, mào Pucospus, Gang Gang…Chúng thường sống ở quần đảo Salomon ở Australia. Trong các loài vẹt trên thế giới thì vẹt Nam Mỹ là loài lớn nhất. Màu sắc lông của nó cũng rất phong phú, chúng cũng sống từng đàn và bay lên xà xuống trông rất đẹp…

Các loài vẹt ở châu Phi có vóc dáng nhỏ, mập, tiếng kêu to…có khả năng thích nghi với mọi môi trường. Trong đó, loài vẹt xanh châu Phi thường có các loài vẹt đầu xám, mặt đỏ, cánh đen, má đen…Nhiều loài được các quốc gia chú ý bảo vệ. Trong các loài chim cảnh đầy màu sắc thì Vẹt là đề tài tem sưu tập của các bạn trẻ ở nhiều nước…Và bộ tem về vẹt ở các nước rất phong phú, rực rỡ nhiều màu sắc như chính nó.

Một số loài vẹt phổ biến

Hiện nay, trên thế giới người ta phát hiện được tất cả 328 loài vẹt, đa phần chúng sống ở các lục địa ở miền nam bán cầu. Trong đó, kích thước các loài vẹt cũng rất khác biệt, có những loài vẹt to như vẹt Ara có chiều dài tới 1m, trong khi có những loài vẹt khác lại rất nhỏ bé, chúng chỉ dài tối đa 7, 6cm (kể cả đuôi). Phần lớn các loài vẹt tập trung ở hai châu lục lớn: Châu Mỹ (Trung Mỹ và Nam Mỹ) và châu Úc. Ở châu Âu và Bắc Mỹ lại không có vẹt. Trong khi đó, tổng số lương các loài vẹt ở châu Phi, Ấn Độ và Đông Nam Á chỉ có khoảng vài chục loài, chiếm số lượng rất nhỏ trong tổng số 328 loài vẹt trên thế giới.

Những chú vẹt đầu tiên xuất hiện tại châu Âu vào khoảng năm 327 trước Công nguyên. Chúng được những người thủy thủ mang từ Ấn Độ đến tặng hoàng đế Alexander Makedonxki. Chỉ trong một thời gian ngắn, con vẹt đã trở thành một trong những biểu tượng quý của đế chế Hi Lạp cổ. Vào giai đoạn xuất hiện đế chế La Mã, một con vẹt nhỏ có thể nhại được một vài từ của con người lại có giá gấp đôi một nô lệ loại tốt. Còn vào thời Trung cổ, do loài vẹt có khả năng bắt chước được tiếng người nên chúng được coi là một đại diện động vật gần gũi của Chúa trời hơn hẳn những loài động vật khác. Đến những năm cuối thế kỷ XIV, người ta còn săn lùng tổ vẹt bơi vì họ cho rằng nơi nào có nhiều vẹt làm tổ thì nơi đó sẽ có nhiều vàng.

Bộ Vẹt ở Việt Nam chỉ bao gồm 8 loài, tập trung ở các vùng rừng núi miền Trung và Nam bộ. Sau đây là danh sách tên của chúng (theo thứ tự là tên tiếng Anh – tên khoa học – tên Việt Nam):

-Blue rumped Parrot – Psittinus cyanurus – Vẹt đuôi ngắn.

– Vernal Hanging Parrot – Loriculus vemalis – Vẹt lùn.

-Alexandrine Parakeet – PsittacuLa eupatna – Vẹt má vàng.

-Rose-ringed Parakeet – Psittacula krameri – Vẹt cổ hồng.

-Slaty-headed Parakeet – Psỉttacula himalayana (finschii) – Vẹt đầu xám.

-Blossom-headed Parakeet – Psittacula roseata – Vẹt đầu hồng.

-Moustached Parakeet – Psittacula alexandri – Vẹt ngực đỏ.

-Long-tail Parakeet – Psittacula longicauda – Vẹt đuôi dài.

Một trong những lý do khiến nhiều ngươi thích nuôi vẹt chính là do họ thích bộ lông sặc sỡ tuyệt đẹp của chúng. Bộ lông của vẹt một sự pha trộn màu sắc, khiến người chơi yêu thích. Nhưng nếu chỉ có thế thì loài vẹt không thể gắn bó với cuộc sống của loài người hơn hẳn các loài chim khác như bấy lâu nay. Bởi vì, ngoài sắc màu sặc sỡ của bộ lông, loài vẹt còn có một thần thái, tính cách đặc biệt, rất nhân tính, rất người, làm cho người ta luôn có cảm tưởng rằng chúng biết suy nghĩ. Không những vậy, loài vẹt còn biết lắng nghe và chia sẻ tình cảm với con người. Vẹt gần gũi với loài người, chúng sẵn sàng ăn chung, ngủ chung… với con người, vẹt có lòng trung thành tuyệt đố và hơn thế chúng còn là một người bạn rất tốt, có khả năng giúp con người xoa dịu những buồn đau. Đó cũng là lí do vì sao mà loài vẹt trở thành một trong những cộng sự đắc lực của ngành y trong việc điều trị các chấn thương về tâm lý, đặc biệt là điều trị tổn thương tâm lý ở trẻ nhỏ.

Một số loài vẹt khác trên thế giới

Vẹt Amazona

Có tên khoa học là Amazona ochrocephala panamensis. Chúng thuộc bộ Vẹt, họ Vẹt (Psittacidae). Vẹt Amazon phân bố ở Tây Nam Colombia, từ Nam Magdalena đến Choco và Panama. Thức ăn của chúng chú ý là các loại hoa quả và hạt.

Vẹt xám châu Phi

Là loại vẹt trung bình, có xuất xứ từ vùng rừng mưa nhiệt đói Trung và Tây Phi. Loài vẹt này gồm hai giống là Congo và Timneh. Giống vẹt Congo thường được nuôi làm cảnh. Đây là loài chim rất được ưa chuộng ở nhiều nước trên thế giới do chúng rất thông minh và thân thiện với con người.

Vẹt to Nam Mỹ

Tên khoa học là Ara ararauna. Chúng thuộc họ vẹt (Psittacidae), vẹt to Nam Mỹ phân bố trên một vùng rộng lớn của rừng mưa Amazon kéo dài tới Andes. Loài vẹt này thuộc họ vẹt lớn. Chúng thường bay theo đôi hay ba cá thể, song cũng có khi bay theo bầy hơn 30 con. Đặc biệt, loài vẹt này có tiếng kêu lớn để liên lạc với các con khác trong lúc nghỉ ngơi hay trong lúc ăn. Chúng thường hót vào buổi sáng và trước khi mặt trời mọc. Loài vẹt này rất yên lặng trên đỉnh các cây to. Chúng ăn quả lá cây và hạt. Bên cạnh đó, vẹt sử dụng các hốc cây để làm tổ, thường đẻ 2 trứng, trứng mầu trắng, có khi đẻ 3 trứng. Thời gian ấp 35 ngày.

Vẹt Macao (Ara macao)

Scarlet Macaw được mệnh danh là vua các giống vẹt Macaw do vẻ đẹp và sự quý hiếm của nó. Loài vẹt này, to lớn, đẹp lộng lẫy và thân thiện, thông minh nên chúng trở thành Pet được yêu thích và mơ ước nhất của nhiều người. Tuy nhiên, ở Việt Nam vẹt đuôi dài Nam Mỹ chưa được nuôi làm cảnh tại nhà do không có nguồn cung cấp. Còn ở các khu du lịch loài vẹt này cũng rất hiếm và chưa được dạy dỗ nhiều.

Vẹt có bộ lông màu trắng, có nhiều phân loại khác nhau, thường gọi là két úc, lông mào màu trắng cụp vềphía sau, khi tự vệ nó sẽ cong và dựng ngược lên, đây là loài quý hiếm và thường được bán với giá rất cao hơn cả là loại vẹt mào trắng lớn có trọng lượng từ 1 – 1, 5kg. sải cánh của loài vẹt này dài 80 – 100cm, khả năng nói và bắt chước các động tác của người và khác rất tốt, loài này có thể nuôi dùng để sinh sản trong môi trường nhân tạo.

Vẹt mào trắng

Vẹt mào đen

Chim có bộ lỏng màu đen, lông trên mào dài cong vút về phía trước màu đen bóng, nặng khoảng 1 – 1,5kg, sải cánh lớn khỏang 1m, đuôi dài. Nó có khả năng nói và hát trước các động tác từ người và xung quanh rất tốt. Đây là loài vẹt quý hiếm thường được nuôi làm cảnh, làm xiếc trong các vườn thú, trung tâm bảo tồn.

Chim két mỏ cứng như gọng kìm, nên khi mua lồng cho nó thì phải mua lồng bằng inox, nếu không thì mở bay đi.

-Khi nuôi chim két thì người nuôi cần làm chỗ đứng cho nó: Lấy một cái cây hay một cái gậy cũng được, rồi bắc ngang qua lồng (1/2 cây cũng được). Mua cái khay đựng thức ăn, thức uống cho nó. Rồi lót báo hoặc bìa cứng lót phía dưới để nó đi vệ sinh, tờ bìa này sẽ dễ rút ra vào cuối ngày và lấy báo mới thay vào.

Nên có ít nhất hai cần đậu, để cách xa nhau và chênh lệnh về độ cao, giúp chìm có điều kiện bay, chuyến từng quãng ngắn một bài tập thể dục rất cần thiết với chim nuôi nhà. Tuy nhiên, với các loại lồng tre, lồng gỗ tròn… chật chội, không có các điều kiện này.

Cần mua thức ăn thích hợp cho chim: Người nuôi có thể dùng cám chim, đỗ, thóc cho vẹt nên mua ở một cửa hàng chuyên bán vật dụng cho thú nuôi. Nếu muốn két mau lột lưỡi để Luyện nói, thì tùy con, có thể xắt ớt hoặc để nguyên trái cho nó ăn. Nếu nuôi nó một mình sẽ làm vẹt buồn thì người nuôi có thể lấy một chiếc gương cột ở một góc chuồng cho nó chơi.

– Cóng đựng thức ăn, nước uống cho vẹt: Hãy cốgắng chọn mua các loại cóng tự động, bạn sẽ đỡ mất thời gian thay thức ăn, nước uống hằng ngày cho chim. Mặt khác, cóng tự động sẽ giám bát tình trạng chim làm vấy bẩn vào thức ăn, nước uống. Nếu không có cóng tự động bạn nên chùi rửa cóng hàng ngày, để đảm bảo vệ sinh cho chim. Tránh tình trạng thức ăn thừa lên men, nước uống bẩn rất dễ gây ra các bệnh về đường ruột.

– Khay hứng phân: có thể sử dụng khay nhựa, khay tôn hoặc bố lồng bằng simili, vải dày…Quan trọng là nó phải được chùi rửa, tẩy trùng sạch sẽ thường xuyên. Hoặc bạn có thể lót một lớp cát mỏng, giấy báo, giấy thấm…để thấm hút phân chim nhanh hơn.

– Ổ chim: Với các loại chim nuôi để cho đẻ, thì người nuôi cần phải tạo một chiếc tổ thích hợp, Ngoài ra, bạn cần chuẩn bị sẵn xơ dừa, rơm, cỏ khô…đã được phơi sạch đế làm vật liệu lót ổ cho chim.

– Ngoài ra thùng, lọ, khạp…đựng thức ăn dự trữ cho chim: Luôn kiểm tra, lau chùi để tránh tình trạng thức ăn bị khô, mốc, mọt…