Đặc điểm sinh trưởng, phát dục của hoa Lily

Đặc điểm của thân vảy (củ giống)

Thân vảy của Lily được coi là mầm dinh dưỡng, về mặt hình thái phát dục có thể coi nó là hình ảnh của cả một cây. Một thân vảy trường thành gồm đĩa vảy, vảy già, vảy non, trục thân sơ cấp, trục thân thứ cấp và đỉnh sinh trưởng.

Thân vảy là thể kết hợp của nhiều thế hệ, vì vậy khả năng phát dục của nó cũng chịu ảnh hưởng của nhiều thế hệ của môi trường và các điều kiện chăm sóc khác nhau. Độ lớn của thân vảy thường được đo bằng chu vi và trọng lượng của nó. Vảy nhiều và sung mãn, thì chất lượng tốt. Củ giống để trồng hoa thương phẩm nhất thiết phải là thân vảy đã được bồi dục, thường năm đầu chưa ra hoa, sang năm thứ 2 củ có chu vi từ 9cm trở lên mới ra hoa. Quy cách củ giống trồng hoa cắt

Đặc điểm sinh trưởng thân

Sự sinh trưởng phát dục của Lily có thể chia ra các giai đoạn: phát triển trục thân, ra nụ, nở hoa, kết hạt, chết khô. Thân vảy vùi trong đất sau khoảng 2 tuần sẽ nảy mầm. Tuy nhiên, trong trường hợp xử lý lạnh không đầy đủ hoặc gặp trời lạnh thời gian nảy mầm có thể kéo dài tối 5 tuần. Từ khi trồng đến khi ra nụ mất khoảng 6 – 9 tuần (tuỳ theo giống và điều kiện thời tiết). Từ khi ra nụ đến lúc nở hoa mất 4 – 7 tuần. Các giống khác nhau có mức độ chênh lệch nhau khá lớn về thời gian sinh trưởng của cây. Nhóm giống Á châu từ khi trồng đến khi ra hoa khoảng 12 tuần, nhưng cũng có một số giống như KinKa, Lotus chỉ cần 11 tuần, Adelina, Yellow blage, cần đến 16 – 17 tuần, cá biệt có giống chỉ cần 9 tuần như Dame Blanche, ngược lại giống CasaBlanca cần đến 20 tuần.

Trục thân của Lily là do trục mầm dinh dưỡng co ngắn lại tạo ra. Trục thân chia ra trục thân sơ cấp và trục thân thứ cấp. Đầu trục sơ cấp chính và mầm dinh dưỡng co ngắn, trục thứ cấp nằm giữa mầm dinh dưỡng co ngắn và vảy, có từ 1 đến 3 cái, là trung tâm phát dục ra củ con đời sau. Có một số mầm lá, là vảy mới, quyết định đến sự hình thành củ con.

Sau khi phá ngủ trục sơ cấp, ở trên mầm nách trục thân là vùng vươn dài thứ nhất, mầm đỉnh co ngắn, vươn lên mặt đất, lá trên bắt đầu mở ra, khi cây ra nụ thì số lá đã được cố định. Chiều cao cây quyết định bởi số lá và chiều dài đốt, số lá chịu ảnh hưởng của chất lượng củ giống, điều kiện và thời gian xử lý lạnh củ giống, thường thì số mầm lá đã được cố định trước khi trồng. Vì vậy, chiều cao cây vẫn chủ yếu quyết định bởi chiều dài đốt. Trong điều kiện ánh sáng yếu, ngày dài, nhiệt độ thấp và xử lý trước khi bảo quản lạnh lâu, đều có tác dụng kéo dài đốt thân. Ngược lại ánh sáng mạnh, ngày ngắn, nhiệt độ cao lại ức chế đốt kéo dài. Ở phạm vi nhiệt độ từ 20 – 30°C nếu cứ tăng thêm 2°C cây có thể thấp đi 2cm. Nắm được đặc tính này người ta có thể xử lý giờ chiếu sáng trước khi ra nụ khoảng 4 – 5 tuần để điều chỉnh chiều cao của cây rất có hiệu quả.

Đặc điểm phát dục của hoa Lily

Sự phân hóa hoa

Trong điều kiện tự nhiên ở miền Bắc Việt Nam, Lily thường được trồng vào tháng 9 tháng 10 và bắt đầu phân hoá hoa vào tháng 11 tháng 12, quá trình phân hoá hoa được hoàn thành trong khoảng 40 – 60 ngày. Các giống Á châu đa số thuộc loại này. Khi bắt đầu nảy mầm cũng là lúc cây bắt đầu phân hoá mầm hoa. Nguyên nhân là do mầm co ngắn trong vảy rất mẫn cảm với nhiệt độ thấp. Củ Lily xử lý lạnh 5°C từ 4 – 6 tuần, sau khi trồng 10 – 14 ngày đỉnh sinh trưởng mầm rút ngắn, đã bắt đầu hình thành mầm hoa nguyên thuỷ. Mỗi mầm hoa nguyên thuỷ này lại kèm theo 1 – 2 mầm khác. Khi củ đã qua xử lý lạnh thì trước khi trồng, củ có thể mọc mầm và phân hoá hoa, vì vậy nếu không trồng kịp thời sẽ bất lợi cho phát dục mầm hoa. Do đó trước khi mọc mầm hoặc khi mầm ngắn hơn 1cm phải trồng ngay. Tuy nhiên, một số giống thuộc nhóm lai phương Đông và Lily thơm lại thuộc loại sau khi nảy mầm 1 tháng mới bắt đầu phân hoá hoa, đó cũng là nguyên nhân cấc giống này có thời gian sinh trưởng dài.

Trong điều kiện tự nhiên ở miền Bắc Việt Nam, có một số ít giống cỏ thời gian phân hoá hoa bắt đầu vào tháng 8 – 9, đến tháng 10 – 11 thì hoàn thành, cũng có giống thời gian phân hoá hoa rất dài, bắt đầu từ tháng 9 – 10, đến tháng 1 – 2 năm sau mới xong. Hai loại chính ở các dòng Á châu và phương Đông đều có các giống Lily phân hoá mầm hoa sớm.

Số lượng mầm hoa nguyên thuỷ chịu ảnh hưởng lớn của điều kiện sinh trưởng vụ trước và chất lượng của củ giống. Các giống thuộc dòng lai Á châu có sức hình thành mầm hoa mạnh vì vậy khả năng phát triển của củ nhỏ hơn các giống khác.

Sự ra hoa

Sự phân hoá hoa và số lượng mầm hoa chịu ảnh hưởng lớn của điều kiện trước khi trồng (chất lượng củ giống, điều kiện xử lý), nhưng tốc độ phát dục của nụ và hoa lại chịu ảnh hưởng lớn của điều kiện sau khi trồng. Ví dụ: sau khi trồng nhiệt độ trong nhà vườn vượt quá 30°C thì hoa sẽ mù, tức là tất cả các mầm hoa đều khô đi. Nhiệt độ 25 – 30ºC sẽ làm thui nụ, tỷ lệ ra hoa chỉ đạt 21 – 43%; ở 15 – 20°c tỷ lệ ra hoa đạt tới >80%. Nhị đực và nhị cái của Lily cùng chín một lúc. Sau khi thụ tinh 10 – 15 ngày, tử phòng bắt đầu phình to. Thời gian quả chín tuỳ thuộc vào giống. Giống ra hoa sớm thì cần khoảng 60 ngày, giống ra hoa trung bình cần 80 – 90 ngày, giống ra hoa muộn cần ít nhất tới 150 ngày.

Ánh sáng mạnh tạo ra sự bại dục của nụ, đồng thời còn gây ra cháy lá, việc xử lý che nắng sẽ giảm thui nụ. Ngược lại ánh sáng yếu (đặc biệt là mùa Đông) cũng làm thui nụ và ảnh hưởng đến chất lượng hoa.

Quả chín sau khi hoa nở được khoảng 2 tháng. Khi quả có màu vàng sẽ nứt ra, hạt có cánh vì vậy ở điều kiện tự nhiên có thể truyền đi theo gió. Sau khi thu hoạch quả, thân lá khô héo, lúc này ta có thể thu hoạch củ để làm giống.

Sự ngủ nghỉ của củ và biện pháp phá ngủ

Kỹ thuật quan trọng trong việc trồng Lily là phải phá ngủ của củ. Nếu trồng củ chưa qua phá ngủ sẽ dẫn đến tỷ lệ nảy mầm thấp và thường xuất hiện hiện tượng hoa mù. Các giống thuộc dòng Á châu lai có thời gian ngủ nghỉ kéo dài từ 3 – 6 tháng. Dùng nhiệt độ thấp đế phá ngủ là biện pháp hữu hiệu nhất hiện nay. Nhìn chung hầu hết các giống bảo quản lạnh 5°C sau 4 – 6 tuần là phá được ngủ nghỉ. Nhưng cũng có một số giống như Connecticut cần 6 đến 8 tuần; giống Yellow Blage cần đến 8 tuần. Một số giống thuộc dòng lai phương Đông cần xử lý lâu hơn như StarGager, CasaBlanca (ít nhất phải trên 10 tuần). Cùng một giống, việc xử lý lạnh càng lâu thì thời gian từ trồng đến ra hoa càng ngắn. Ví dụ: giống Prominence xử lý 3 tuần thời gian cần cho ra hoa 127 ngày, xử lý 4 tuần thời gian cần cho ra hoa là 104 ngày, xử lý 5 tuần thời gian cần cho ra hoa là 92 ngày, xử lý 6 tuần thời gian cần cho ra hoa là 88 ngày…Từ đặc điểm này ta có thể xác định được thời gian ra hoa, đồng thời là xác định được thời gian trồng thích hợp.