Bệnh viêm phế quản truyền nhiễm (Infections bronchitis - IB) ở gà?

I.ĐỘNG VẬT CẢM THỤ

Hầu hết các loại gà ở các lứa tuổi đều nhiễm bệnh này. Đặc biệt là gà tây và gà Leghorn mẫn cảm hơn.

II. NGUYÊN NHÂN

Bệnh gây ra do virus thuộc nhóm Coronavirus có một số Serotype thuộc nhóm này có chung kháng nguyên. Vì vậy nếu cón vật bị nhiễm 1 Serotype cũng có thể thu đượcmiễn dịch chống lại sự nhiễm của các Serotype khác. Tất cả các Serotype này đều không gây bệnh tích trong tế bào.

III. PHƯƠNG THỨC TRUYỀN LÂY

- Bệnh lây nhiễm qua hô hấp do con vật hít phải không khí trong chuồng nuôi đã nhiễm mần bệnh.

- Lây qua thức ăn nước uống do những con bệnh thải mần bệnh vào thức ăn nước uống từ dịch nước miếng và thanh dịch ở mũi.

- Lây qua những dụng cụ chăn nuôi và người chăn nuôi đã nhiễm mần bệnh.

- Bình thường virus không truyền qua trứng nhưng một số báo cáo gần đây ở một số nước cho biết virus có khả năng truyền lây qua trứng.

IV. TRIỆU CHỨNG

Ở những gà bố mẹ đã bị nhiễm bệnh hoặc đã được tiêm phòng vacxin IB thì gà con nhận được miễn dịch từ mẹ truyền qua, chống được bệnh ở 2 tuần tuổi. Do vậy từ tuần tuổi thứ 3 trở đi mới thấy phát bệnh với các triệu chứng điển hình như:

- Gà hắt hơi, kêu toocs toocs, thở khò khè, vươn cổ lên thở.

- Gà ăn kém chậm lớn, xù lông.

- Bệnh nếu ghép với Mycoplasma sẽ nặng và kéo dài. Nếu virus xâm nhập vào thận làm cho thận viêm, urê huyết, phân trắng, mào xanh tím, uống nước nhiều, sau đó lại nhả từ miệng ra nền chuồng rất nhiều, làm ướt nền chuồng. Chất urat (trắng) chiếm hầu hết trong phân. Thường sau 6-7 ngày gà kiệt sức và chết. Tỷ lệ tới 15%.

- Một số đàn có thể nhiễm kế phát cả thương hàn. E.coli nên phân tiêu chảy trắng xanh và loãng.

- Gà đẻ tỷ lệ trứng giảm 10-30% trong 3-4 tuần. Vỏ trứng mền và nhăn nheo (do ống dẫn trứng bị virus tác động kéo dài gây viêm).

V. BÊNH TÍCH

Sau 4-5 ngày bệnh khi mổ khám thấy:

- Da màu đỏ sậm, khô da (do mất nước).

- Thận sưng to, có khi gấp 3 lần bình thường. Trong những ống dẫn nhỏ ra hậu môn thấy xuất hiện chất urat trắng tích đầy.

- trong ống khí quản và phế quản viêm đỏ.

- Có một số trường hợp thấy trên màng bao tim, xoang phúc mạc và dưới da có chứa axit uric màu trắng.

VI. CHẨN ĐOÁN

-Căn cứ trên triệu chứng lâm sàng và bệnh tích cùng với dịch tễ học để xác định bệnh.

- Kiểm tra độ urê huyết.

- Lấy huyễn dịch từ phế quản, phổi và thận cấy vào xoang niệu mô của phôi gà 8-9 ngày tuổi. sau 2-3 ngày thấy phôi teo lại và thấy chất urê trong thận của phôi, sau 3-4 ngày phôi chết. Phương pháp chẩn đoán này có nhược điểm đối với những đàn gà có tiêm vacxin IB, virus sẽ gây bệnh tích phôi giống chủng độc tự nhiên.

- Phản ứng trung hòa: Phương pháp này để đo hàm lượng kháng thể của gà sau khi bị nhiễm bệnh. Mức độ cao của hiệu giá chuẩn độ cho biết bệnh đang lưu hành.

- Phản ứng kháng thể huỳnh quang: phương pháp này chuẩn đoán nhanh nhưng không phân biệt các Serotype gây bệnh khác nhau.

- Phản ứng kết tủa khuyếch tán trên thạch: Phương pháp này cũng chuẩn đoán nhanh phân biệt được đàn gà đang có bệnh hay không có bệnh. Phản ứng này không phân biệt được các Serotype gây bệnh mà chỉ cho biết những con mới nhiễm bệnh.

- Dùng kính hiển vi điện tử để xác minh virus sau khi phân lập được virus.

- Dùng kháng sinh điều trị phân biệt bệnh do CRD hay IB (dùng Tiamulin tiêm hoặc uống liên tục 3-5 ngày. Nếu bệnh giảm là do CRD còn không giảm là do IB).

VII. PHÒNG VÀ TRỊ BỆNH

a, Phòng bệnh

+ Phòng bằng vacxin: Dùng vacxin sống nhược độc để phòng bệnh theo phương pháp khí dung, cho uống, nhỏ mắt hay mũi.

Quy trình phòng bệnh:

Lần 1: Lúc 1 ngày tuổi dùng phương pháp phun sương.

Lần 2: Lúc 7-10 ngày tuổi, tiêm dưới da, hay nhỏ mắt, mũi hoặc cho uống.

Lần 3: Vào lúc 14 tuần tuổi (dùng cho gà đẻ hậu bị) tiêm dưới da.

- Phương pháp cho uống vacxin nhược độc: Trong nước uống không có chất tẩy và sát trùng. Có thể dùng 250g sữa bột không có kem(chất bơ trong sữa) hòa vào 200 lít nước (2,5g/lít nước) để trung hòa hết các tác nhân diệt virus trong nước. Tùy thuộc vào điều kiện khí hậu, ta cho gà nhịn uống 1-2 giờ trước khi pha vacxin trong 3-4 giừo sau khi pha. Sau khi dùng vacxin 36 giờ, gà có biểu hiện ho nhẹ(tùy thuộc vào chủng chế vacxin), triệu chứng này sẽ hết trong vòng 2 ngày. Cũng có trường hợp xuất hiện triệu chứng ho vào ngày thứ 6 của lần thứ 2 sau khi dùng vacxin và duy trì 4-5 ngày. các phản ứng vacxin sẽ chấm dứt trong vòng 10 ngày. Vacxin miễn dịch kéo dài 2-3 tuần.

- Phương pháp khí dung: Pha vacxin nhược độc phun vào lúc 1 ngày tuổi trong lò ấp trứng. Phản ứng của gà đối với vacxin cũng giống như khi cho uống. Điều quan trộng là các hạt vacxin phải rất nhỏ. Phương pháp này virus có thể tiếp xúc vào mắt, mũi và đường hô hấp sinh ra Interferon, miễn dịch tế bào và miễn dịch dịch thể.

- Phương pháp nhỏ mắt và mũi: Mỗi mắt và mũi được nhỏ 1 giọt vacxin nhược độc, virus xâm nhập vào niêm mạc phía sau hốc mắt và niêm mạc xoang mũi, khí quản sẽ tạo miến dịch như phương pháp khí dung.

- Khi sử dụng vacxin nhược độc phải căn cứ tùy theo sự hướng dẫn của nơi sản xuất. Đồng thời không được cho gà khỏe tiếp xúc với những gà bệnh (cách ly tuyệt đối) để virus cường độc trông ổ dịch không xâm nhập vào những bệnh nhay sau khi chủng ngừa vacxin nhược độc.

+ Dùng vacxin vô hoạt OVC- 4 có chất nhũ dầu phòng tổng hợp 4 bệnh viêm phế quản truyền nhiễm, dịch tả, hội chứng giảm đẻ và hội chứng sưng đầu do Công ty đàn khỏe mạnh. Vì nếu bị nhiễm virus độc lực cao sẽ làm tăng khả năng phát Rhone Merieux- Pháp sản xuất.

- Tiêm cho gà khỏe mạnh trước khi đẻ 2-4 tuần với liều 0,3 cc/con.

+ Phòng bằng vệ sinh:

- Vệ sinh và sử lý chuồng trại, chất độn chuồng, máng ăn, máng uống định kỳ.

- Không nên nhốt chung gà khác lứa tuổi với nhau cùng một chuồng nuôi.

b, Trị bệnh

- Dùng kháng sinh có phổ rộng để điều trị các vi khuẩn kế phát ở đường hô hấp như Mycoplasma, E.coli, Pasteurella, Staphylococcus v.v... Những kháng sinh có tác dụng chống vi khuẩn tôt như Tiamulin, Spiramycin, Tylosin, Lincomycin, Erythromycin, Chlotetracyclin pha vào nước uống hoặc tiêm liên tục 3-5 ngày. Thuốc có tác dụng ngăn cản nhiễm bệnh trùng kế phát.

- Trong trường hợp urê huyết: Ta phải tăng nhiệt độ sưởi ấm trong chuồng nuôi. Đồng thời giảm lượng protein động vật (bột cá) trong thức ăn, đưa các chất điện giải (dung dịch axit amin, đường và chất khoáng tổng hợp) hòa vào nước cho gà uống liên tục 5-7 ngày, mục đích để giảm urê huyết, làm tăng khả năng phục hồi cơ thể.

Lưu ý: Khi dùng chất điện giả cho uống kéo dài sẽ la,f cho gà tiêu chảy. Đặc biệt những gà không bị urê huyết thì tỷ lệ tiêu chảy càng tăng.