Bài 25: Những năm đầu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946-1950) – Lịch sử 9

Ngoài khắc phục tình trạng khó khăn do giặc dốt, giặc đói thì nước ta còn phải chống giặc ngoại xâm. Những năm đầu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946-1950) vô cùng nguy nan. Chính quyền còn non trẻ càng cần được bảo vệ khỏi những chống phá bên ngoài.

A. Tìm hiểu lý thuyết

I. Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược bùng nổ (19-12-1946)

1. Kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược bùng nổ .

*Nguyên nhân bùng nổ:

-Dù đã ký hiệp định sơ bộ (6-3) và Tạm ước (14-9-46), Pháp vẫn khiêu khích chống phá ta:

+Chiếm Hải Phòng , Lạng Sơn 11-1946, xung đột ở Hà Nội 12-1946.

-Đỉnh cao 18-12-1946 buộc ta giải tán lực lượng công an và tự vệ , giao quyền kiểm soát thủ đô cho chúng .

-18,19-12-1946 tại làng Vạn Phúc – Hà Đông , Ban Thường Vụ Trung ương Đảng quyết định phát động toàn quốc kháng chiến .

-Nhân dân ta buộc phải kháng chiến, đêm 19-12-1946. Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến .

-Trích đọc :”Chúng ta muốn hòa bình , chúng ta đã nhân nhượng . Nhưng chúng ta càng nhân nhượng , thực dân Pháp càng lấn tới , vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa.

Không ! Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định mất nước , nhất định không chịu làm nô lệ .”

Hỡi đồng bào !

Chúng ta phải đứng lên!….

2. Đường lối chống kháng chiến chống thực dân Pháp của ta :

-Toàn dân, toàn diện, trường kỳ, tự lực cánh sinh, tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế .

-Tính chất chính nghĩa, tự vệ, tiến bộ.

-Tính nhân dân : toàn dân tham gia chiến đấu .

-Toàn diện : trên tất cả các mặt trận như quân sự, chính trị, kinh tế, văn hóa, ngoại giao

II. Cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16 ( Đà Nẵng )

– Diễn ra quyết liệt .

– Mở đầu tại Hà Nội diễn ra trong hai tháng từ 19-12-1946 đến 17-12-1947 đã loại khỏi vòng chiến đấu hàng vạn tên địch , tịch thu nhiều vũ khí .

– 17-12-1947 Trung đoàn Thủ đô rút về căn cứ Việt Bắc an toàn .

-Kết quả cuộc chiến đấu trong các thành phố:

+Ta giam chân địch trong thành phố để Đảng, Nhà nước và lực lượng rút về chiến khu an toàn, cuộc chiến tạm thời kết thúc, cuộc chiến đấu chuyển sang giai đoạn mới .

+ Địch bị tiêu hao nhiều sinh lực, bị diệt hàng trăm tên, phương tiện chiến tranh bị tiêu hủy, âm mưu đánh úp thất bại.

B. Bài tập

Câu 1: Hãy trình bày diễn biến cuộc chiến đấu ở các đô thị cuối năm 1946 – đầu năm 1947 và ý nghĩa của cuộc chiến đấu đó ?

Từ cuối tháng 11 -1946, tình hình trong Nam ngoài Bắc hết sức căng thẳng. Ở Nam Bộ và Nam Trung Bộ, thực dân Pháp tập trung quân tiến công các cơ sở cách mạng, vùng tự do, căn cứ địa của ta.

Ở Bắc Bộ, ngày 20 – 11 – 1946, Pháp đánh chiếm một số vị trí quan trọng ở thành phố Hải Phòng, nổ súng vào quân ta ở thị xã Lạng Sơn.

Tại Hà Nội, từ đầu tháng 12 -1946, thực dân Pháp liên tiếp gây ra nhiều cuộc xung đột vũ trang, đốt nhà Thông tin ở phố Tràng Tiền, đánh chiếm cơ quan Bộ Tài chính, gây xung đột đổ máu ở cầu Long Biên, tàn sát nhiều đồng bào ta ở phố Hàng Bún.

Ngày 18 – 12 – 1946. Pháp gửi hai tối hậu thư buộc Chính phủ ta giải tán lực lượng tự vệ chiến đấu, giao quyền kiểm soát Thủ đô cho quân đội chúng. Pháp tuyên bố : nếu ta không chấp nhận thì ngày 20 – 12 – 1946, chúng sẽ hành động.

Trước tình hình đó, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp hai ngày 18 và 19 – 12 – 1946 tại làng Vạn Phúc (Hà Đông – Hà Nội) đã quyết định phát động toàn quốc kháng chiến.

* Ý nghĩa

– Đạt được mục tiêu đề ra là đã giam chân địch một thời gian dài trong các đô thị, tạo ra thế trận cho cuộc chiến tranh nhân dân.

– Tạo điều kiện cho ta chuẩn bị những điều kiện cần thiết cho cuộc kháng chiến lâu dài.

Câu 2: Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, nhân dân ta đã được chuẩn bị như thế nào ?

Cuối tháng 10 – 1946, sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đi thăm nước Pháp trở về, nhất là sau vụ thực dân Pháp gây xung đột ở Hải Phòng và Lạng Sơn (20 -11 -1946), công việc chuẩn bị cho kháng chiến ở Hà Nội được đẩy mạnh. Đợt tổng di chuyển bắt đầu nhằm đưa máy móc, thiết bị, vật liệu, hàng hóa, lương thực, thực phẩm đến nơi an toàn.

Đồng thời với việc di chuyển, ta tiến hành “tiêu thổ kháng chiến”, vận động, tổ chức nhân dân tản cư. nhanh chóng chuyển đất nước sang thời chiến.

Sau khi việc di chuyển đã hoàn thành, Nhà nước bắt tay xây dựng lực lượng về mọi mặt để bước vào cuộc chiến đấu lâu dài.

Về chính trị, Chính phủ quyết định chia nước ta thành 12 khu hành chính và quân sự.

Về quân sự, mọi người dân từ 18 đến 45 tuổi đều tham gia dân quân và từ dân quân được tuyển chọn vào du kích, rồi bộ đội địa phương hoặc bộ đội chủ lực. Vũ khí vừa tự tạo, vừa lấy của địch để tự trang bị.

Về kinh tế, Chính phủ ban hành các chính sách để duy trì và phát triển sản xuất, trước hết là sản xuất lương thực, theo khẩu hiệu “Thực túc binh cường”, “Ăn no đánh thắng”. Nhà tiếp tế được thành lập làm nhiệm vụ thu mua, dự trữ và phân phối thóc gạo, muối, vải bảo đảm nhu cầu về ăn mặc cho lực lượng vũ trang và nhân dân ở hậu phương.

Về giáo dục, phong trào Bình dân học vụ tiếp tục được duy trì và phát triển.

Câu 3: Hãy trình bày âm mưu và hành động của thực dân Pháp trong cuộc tiến công căn cứ địa Việt Bắc của ta ?

Để giải quyết khó khăn khi phạm vi chiếm đóng mở rộng và thực hiện âm mưu “Đánh nhanh thắng nhanh”, tháng 3 – 1947, Chính phủ Pháp cử Bô-la-e làm Cao ủy Pháp ở Đông Dương thay Đác-giăng-li-ơ.
Thực hiện âm mưu tập hợp những phần tử Việt gian phản động, Bô-la-e lập ra Mặt trận quốc gia thống nhất. tiến tới thành lập một Chính phủ bù nhìn trung ương.

Cùng lúc, thực dân Pháp huy động 12 000 quân tinh nhuệ và hầu hết máy bay ở Đông Dương, chia thành ba cánh, mở cuộc tiến công căn cứ địa Việt Bắc nhằm phá tan cơ quan đầu não kháng chiến, tiêu diệt phần lớn bộ đội chủ lực của ta, khóa chặt biên giới Việt – Trung, ngăn chặn liên lạc giữa ta với quốc tế…
Ngày 7 – 10 – 1947, từ sáng sớm, một binh đoàn dù đổ quân xuống chiếm thị xã Bắc Kạn và chiếm thị trấn Chợ Mới, Chợ Đồn.

Cùng ngày hôm đó, một binh đoàn lính bộ từ Lạng Sơn đánh lên Cao Bằng, rồi từ Cao Bằng, một cánh quân khác đánh xuống Bắc Kạn, tạo thành gọng kìm bao vây phía đông và phía bắc căn cứ địa Việt Bắc.

Ngày 9-10-1947, một binh đoàn hỗn hợp lính bộ và lính thủy đánh bộ ngược sông Hồng, sông Lô và sông Gâm lên thị xã Tuyên Quang, Chiêm Hóa (Tuyên Quang), bao vây phía tây căn cứ địa Việt Bắc.

Câu 4: Hãy cho biết âm mưu của thực dân Pháp ở Đông Dương sau thất bại trong cuộc tiến công Việt Bắc thu – đông 1947 ?

Âm mưu của thực dân Pháp ở Đông Dương sau thất bại trong cuộc tiến công Việt Bắc thu – đông 1947 là tăng cường thực hiện chính sách “dùng người Việt đánh người Việt, lấy chiến tranh nuôi chiến tranh” nhằm chống lại cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện của nhân dân ta.

Một số chuyên mục của Lịch sử 9:

• Giải bài tập Sách giáo khoa môn Lịch sử lớp 9
• Câu hỏi ôn tập môn Lịch sử lớp 9
• Đề thi – Đáp án môn Lịch sử lớp
• Đề thi học sinh giỏi môn Lịch sử lớp 9 

Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược bùng nổ cuối năm 1946. Trước tình hình khó khăn cần bảo vệ chính quyền non trẻ, Hồ chủ tịch đã phát động “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” nhân dân ta đã đoàn kết một lòng đấu tranh vì chính nghĩa. Mong những thông tin trên đây giúp các bạn học tập tốt !