Bài 23: Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa – Lịch sử 9

Thời cơ thuận lợi đã đến, khi Chiến  tranh  thế giới thứ hai đang ở thời điểm kết thúc. 5-1945 phát xít Đức bị tiêu diệt, Nhật tuyên bố đầu hàng 8-1945. Quân Pháp đang yếu thế …vì nhiều lý mà Đảng ta đã ra chỉ thị thực hiện Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám.

*Hướng dẫn giải bài tập:

Câu 1: Tiến trình cách mạng tháng Tám diễn ra như thế nào?

Ngay sau khi Nhật tuyên bố đầu hàng Đồng minh không điều kiện, Đảng ta đã phát động Tổng khởi nghĩa trong cả nước :

– Giành chính quyền toàn quốc :

+ Từ ngày 14 đến ngày 18-8, bốn tỉnh giành chính quyền sớm nhất cả nước là Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh và Quảng Nam.

+ Chiều 16-8-1945, theo lệnh của ủy ban Khởi nghĩa, một đội quân giải phóng do Võ Nguyên Giáp chỉ huy, xuất phát từ Tân Trào (Tuyên Quang) tiến về bao vây, đánh Nhật ở Thái Nguyên, mở đường về Hà Nội.

– Giành chính quyền ở Hà Nội:

+ Ngày 15-8-1945, Việt Minh tổ chức diễn thuyết ờ ba rạp hát trong thành phố. Ngày 16-8, truyền đơn, biểu ngữ kêu gọi khởi nghĩa xuất hiện khắp mọi nơi. Chính phủ bù nhìn lung lay đến tận gốc rễ.

+ Ngày 19-8, cuộc mít tinh tại Nhà hát lớn biến thành cuộc biểu tình đánh chiếm các công sở chính quyền dịch, khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội.

– Khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi ở Huế (23-8), Sài Gòn (25-8). Đến ngày 28-8: Tổng khởi nghĩa đã thành công trong cả nước.

-Ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Tiến trình Cách mạng tháng Tám năm 1945 đã diễn ra nhanh chóng, ít đổ máu và đã giành thắng lợi trong vòng 15 ngày.

Câu 2: Sự lãnh đạo kịp thời, sáng tạo của Đảng Cộng sản Đông Dương và của lãnh tụ Hồ Chí Minh trong Cách mạng tháng Tám thể hiện ở những điểm nào ?

Thể hiện ở chỗ phải giải phóng dân tộc giành chính quyền về tay nhân dân trước khi quân Đồng minh đổ bộ. Hồ chủ tịch và Mặt trận Việt Minh ra chỉ thị:”Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”.Trong hoàn cảnh sau đảo chính tháng 3, năm 1945, quân Nhật đảo chính Pháp. Nhưng Phát xít Nhật đã tan rã trên toàn mặt trận Viễn Đông (hồng quân Liên Xô đánh tan 1 triệu quân Quan Đông, trên Trung Quốc, Mỹ ném bom nguyên tử xuống Hi -ro -si -ma và Na -ga -xa -ki), Ở Đông Dương phát xít Nhật giãy chết, hoang mang cực độ.Ta nắm thời cơ giải phóng dân tộc,làm chủ đất nước thoát khỏi ách thống trị của đế quốc, xây dựng đất nước tự chủ, không để cho quân Đồng minh lấy danh nghĩa giải giáp phát xít Nhật mà tái chiếm đất nước. Lực lượng cách mạng từ quân sự đến chính trị đã lớn mạnh đủ sức đánh bại kẻ thù .

Như vậy sự nhuần nhuyễn giữa yếu tố bên ngoài và bên trong, sựkết hợp giữa điều kiện khách quan và chủ quan đã có đủ và chín muồi, tổng khởi nghĩa giành chính quyền là một quyết định thể hiện sự tài tình, sáng tạo và kịp thời của Đảng Cộng sản và Hồ chủ tịch.Trong Tuyên ngôn độc lập,Hồ chủ tịch viết: “Pháp chạy, Nhật hàng,vua Bảo Đại thoái vị,nhân dân ta đã đứng lên …”

Câu 3: Hãy trình bày ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thành công của Cách mạng tháng Tám ?

Cách mạng tháng Tám là một sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Nó đã phá tan hai tầng xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp và phát xít Nhật, đồng thời lật nhào chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại ngót ngàn năm. Việt Nam từ một nước thuộc địa đã trở thành một nước độc lập dưới chế độ dân chủ cộng hòa, đưa nhân dân ta từ thân phận nô lệ thành người dân độc lập, tự do, làm chủ nước nhà.

Với thắng lợi của Cách mạng tháng Tám, một kỉ nguyên mới của lịch sử dân tộc ta đã mở ra – kỉ nguyên độc lập và tự do.

Về mặt quốc tế, Cách mạng tháng Tám là thắng lợi đầu tiên trong thời đại mới của một dân tộc nhược tiểu đã tự giải phóng khỏi ách đế quốc thực dân. Thắng lợi đó đã cổ vũ mạnh mẽ tinh thần đấu tranh của nhân dân các nước thuộc địa và nửa thuộc địa trên thế giới, đặc biệt là nhân dân châu Á và châu Phi.

Cách mạng tháng Tám thành công do các nguyên nhân sau :

– Dân tộc Việt Nam vốn có truyền thống yêu nước sâu sắc, đã đấu tranh kiên cường bất khuất từ ngàn xưa cho độc lập, tự do. Vì vậy, khi Đảng Cộng sản Đông Dương và Mặt trận Việt Minh phất cao ngọn cờ cứu nước thì mọi người hăng hái hưởng ứng.

– Có khối bên minh công nông vững chắc, tập hợp được mọi lực lượng yêu nước trong một mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi, lại biết kết hợp tài tình đấu tranh vũ trang với đấu tranh chính trị, đấu tranh du kích với khởi nghĩa từng phần ở nông thôn, tiến lên phát động tổng khởi nghĩa cả ở nông thôn và thành thị, đánh đổ hoàn toàn bộ máy cai trị của đế quốc và phong kiến, giành chính quyền về tay nhân dân.

– Cách mạng tháng Tám thắng lợi tương đối nhanh chóng và ít đổ máu một phần nhờ có hoàn cảnh quốc tế thuận lợi. Chiến tranh thế giới thứ hai đang đi đến hồi kết thúc, Hồng quân Liên Xô và quân Đồng minh đã đánh bại phát xít Đức – Nhật, góp phần quyết định vào thắng lợi chung của các lực lượng hòa bình, dân chủ trên thế giới.

Một số chuyên mục của Lịch sử 9:

• Giải bài tập Sách giáo khoa môn Lịch sử lớp 9
• Câu hỏi ôn tập môn Lịch sử lớp 9
• Đề thi – Đáp án môn Lịch sử lớp
• Đề thi học sinh giỏi môn Lịch sử lớp 9 

Trước tình hình thế giới thay đổi có lợi cho ta, Đảng đã có chỉ thị Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Cách mạng tháng Tám là một sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Nó đã phá tan hai tầng xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp và phát xít Nhật, đồng thời lật nhào chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại ngót ngàn năm. Chúc các bạn học tập hiệu quả !