Bài 7: Các nước Mĩ La-tinh – Lịch sử 9

Đầu thế kỷ XIX, các nước Mĩ La- tinh đã giành độc lập từ Tây Ban Nha, sau đó bị Mỹ thống trị. Nên Mĩ La- tinh đấu tranh xóa bỏ chủ nghĩa thực dân kiểu mới diễn ra sôi nổi được gọi là “Lục địa núi lửa”. Nổi bật là đất nước Cu-ba đã tiến lên theo Xã hội chủ nghĩa.

A. Tìm hiểu lý thuyết

I. NHỮNG NÉT CHUNG

– Đầu thế kỷ XIX đã giành độc lập từ Tây Ban Nha, sau đó bị Mỹ thống trị. Nên Mỹ la-tinh đấu tranh xóa bỏ chủ nghĩa thực dân kiểu mới diễn ra sôi nổi được gọi là “Lục địa núi lửa”.

– Diễn ra dưới nhiều hình thức : Bãi công, nổi dậy ,khởi nghĩa vũ trang.

– Đấu tranh nghị viện.

Sau chiến tranh thế giới thứ hai, phong trào giải phóng dân tộc phát triển mạnh , đã giành độc lập và Cách mạng Cu ba (1959).

– Đầu những năm 60 đến những năm 80 của thế kỷ XX, cao trào cách mạng bùng nổ được gọi là “Lục địa bùng cháy”, chính quyền độc tài bị lật đổ , chính phủ dân tộc được thành lập , đã thực hiện nhiều cải cách tiến bộ như ở Chi -lê, Ni- ca -ra -goa.

-Trong công cuộc xây dựng đất nước, thu nhiều thành tựu như củng cố độc lập chủ quyền, dân chủ hóa sinh hoạt chính trị , tiến hành cải cách kinh tế và thành lập các tổ chức liên minh khu vực về hợp tác và phát triển kinh tế.

-Đầu những năm 90 của thế kỷ XX: kinh tế chính trị gặp nhiều khó khăn.

II. CU BA -HÒN ĐẢO ANH HÙNG

-110.000km2, 11,3 triệu người .

-3-1952: Mỹ lập chế độ độc tài quân sự Ba ti xta.

-26-7-1953 : Phi đen Ca -xtơ -rô chỉ huy tấn công trại lính Môn -ca- da ,không giành thắng lợi nhưng mở đầu giai đoạn đấu tranh vũ trang.

-Năm 1955 tại Mê hi cô, Phi -đen thành lập “Phong trào 26-7 “ để chuẩn bị cho cuộc chiến đấu mới.

-25-11-1956 Phi- đen Ca- xtơ – rô trở về xây dựng căn cứ, được nhân dân ủng hộ, phong trào lan rộng ra cả nước.

-Ngày 1-1-1959 chế độ độc tài Ba- ti -xta sụp đổ, cách mạng thắng lợi .

-Sau khi cách mạng thắng lợi Cu- ba tiến hành cải cách dân chủ.

– Cải cách ruộng đất ; quốc hữu hóa các xí nghiệp tư bản nước ngoài; thực hiện các quyền tự do dân chủ.

-1961: Cu- ba tiến lên Chủ nghĩa xã hội .

-Dù bị Mỹ cấm vận, Cu-ba vẫn kiên trì xây dựng CNXH và đạt nhiều thành tựu về công nghiệp, y tế , giáo dục, thể thao, kinh tế có nhiều chuyển biến tích cực.

* Ý nghĩa :

-Đem lại độc lập tự do cho nhân dân Cu ba .

-Là lá cờ đầu trong phong trào giải phóng dân tộc ở Mỹ La tinh – cổ vũ mạnh mẽ cho phong trào đấu tranh ở khu vực .

– Góp phần làm thất bại âm mưu của Mỹ đối với khu vực Mỹ La tinh.

* Quan hệ Cu ba và Việt Nam luôn tốt đẹp :

Cả hai đều có kẻ thù chung là Mỹ ; cả hai đều là nước XHCN; Cu ba giúp đỡ VN tận tình trong kháng chiến chống Mỹ .

B. Bài tập

Câu 1: Vì sao nói cuộc tấn công pháo đài Môn-ca-đa (26 – 7 -1953) đã mở ra một giai đoạn mới trong phong trào đấu tranh của nhân dân Cu-ba ?

Cuộc tấn công pháo đài Môn-ca-đa (26-7-1953) đã mở ra một giai đoạn mới trong phong trào đấu tranh của nhân dân Cu-ba, vì:

– Cuộc đấu tranh tuy không giành thắng lợi nhưng tiếng súng Môn-ca-đa đã thổi bùng lên ngọn lửa đấu tranh vũ trang trên toàn đảo Cu-ba.

– Khẳng định một thế hệ chiến sĩ cách mạng mới, trẻ tuổi đầy nhiệt huyết và kiên cường nhất định sẽ làm nên thắng lợi trong cuộc đấu tranh chống chế độ độc tài của nhân dân Cu-ba.

Câu 2: Hãy trình bày hiểu biết của em về mối quan hệ đoàn kết hữu nghị giữa lãnh tụ Phi-đen Cát-xtơ-rô, nhân dân Cu-ba với Đảng, Chính phủ và nhân dân ta?

Mối quan hệ đoàn kết hữu nghị giữa lãnh tụ Phi-đen Cát-xtơ-rô, nhân dân Cu-ba với Đảng, Chính phủ và nhân dân Việt Nam được thể hiện :

– Ngày 2-12-1960, thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam và Cu-ba, từ đó đến nay quan hệ hữu nghị và hợp tác giúp đỡ nhau về nhiều mặt ngày càng được thiết lập chặt chẽ.

– Trong cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước của nhân dân Việt Nam, Cu-ba đã giúp đỡ nhiều mặt cả về vật chất và tinh thần.

– Các nhà lãnh đạo Cu-ba và Việt Nam đã nhiều lần thăm viếng lẫn nhau giữa hai nước (Chủ tịch Phi-đen Cát-xtơ-rô đã nhiều lần thăm Việt Nam), càng khẳng định mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị giữa hai nước từ ngày thiết lập quan hệ ngoại giao đến nay ngày càng tốt đẹp.

Câu 3: Em hãy nêu những nét nổi bật của tình hình Mĩ La-tinh từ sau năm 1945 ?

Nhiều nước ở Mi La-tinh đã giành được độc lập như Bra-xin, Ác-hen-ti-na, Pê-ru, Vê-nê-xu-ê-la… từ những thập niên đầu của thế kỉ XIX. Nhưng sau khi thoát khỏi ách thống trị của Tây Ban Nha, các nước Mĩ La-tinh lại rơi vào vòng lệ thuộc nặng nề và trở thành “sân sau” của đế quốc Mĩ.

Từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai, tình hình ở Mĩ La-tinh đã có nhiều biến chuyển mạnh mẽ. Được mở đầu bằng cuộc Cách mạng Cu-ba năm 1959, từ đầu những năm 60 đến những năm 80 của thế kỉ XX, một cao trào đấu tranh đã bùng nổ ở Mĩ La-tinh và khu vực này được ví như “Lục địa bùng cháy” của phong trào cách mạng. Đấu tranh vũ trang diễn ra ở nhiều nước như Bô-li-vi-a, Vê-nê-xu-ê-la, cô-lôm-bi-a, Ni-ca-ra-goa… Kết quả là chính quyền độc tài phản động ở nhiều nước đã bị lật đổ, các chính phủ dân tộc – dân chủ được thiết lập và đã tiến hành nhiều cải cách tiến bộ.

Trong thời kì này, nổi bật lên là những sự kiện diễn ra ở Chi-lê và Ni-ca-ra-goa. Do thắng lợi của cuộc bầu cử tháng 9 – 1970 ở Chi-lê, Chính phủ của Liên minh đoàn kết nhân dân do Tổng thống A-gien-đê lãnh đạo đã thực hiện những chính sách cải cách tiến bộ củng cố độc lập chủ quyền dân tộc trong những năm 1970 – 1973. Ở Ni-ca-ra-goa, dưới sự lãnh đạo của Mặt trận Xan-đi-nô, nhân dân nước này đã lật đổ chế độ độc tài thân Mĩ, đưa đất nước phát triển theo con đường dân chủ. Nhưng cuối cùng, do nhiều nguyên nhân, nhất là sự can thiệp của Mĩ, các phong trào cách mạng ở Chi-lê và Ni-ca-ra-goa đều thất bại vào những năm 1973 và 1991.

Trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, các nước Mĩ La-tinh đã thu được nhiều thành tựu quan trọng : củng cố độc lập chủ quyền, dân chủ hóa sinh hoạt chính trị, tiến hành các cải cách kinh tế và thành lập các tổ chức liên minh khu vực về hợp tác và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, từ đầu những năm 90 của thế kỉ XX, do nhiều nguyên nhân, tình hình kinh tế, chính trị ở nhiều nước Mĩ La-tinh lại gặp nhiều khó khăn, thậm chí có lúc căng thẳng.
Tốc độ tăng trưởng kinh tế của Mĩ La-tinh từ năm 1991 đến năm 2000 chỉ khoảng 3% ; gần đây, từ năm 1998 đến năm 2002 giảm xuống 1,5%, thu nhập theo đầu người trong 5 năm qua hầu như không tăng. Nợ nước ngoài từ 410,1 tỉ USD (năm 1985) tăng lên 607.2 tỉ USD (năm 1995) đang đè nặng lên các nước Mĩ La-tinh. Đầu tư của nước ngoài giảm sút. Hoặc gần đây, tình hình chính trị một số nước không ổn định, các phe phái tranh giành nhau quyền lực, Chính phủ của các nước tình hình trong nước…

Một số chuyên mục của Lịch sử 9:

• Giải bài tập Sách giáo khoa môn Lịch sử lớp 9
• Câu hỏi ôn tập môn Lịch sử lớp 9
• Đề thi – Đáp án môn Lịch sử lớp 9
• Đề thi học sinh giỏi môn Lịch sử lớp 9

Các nước Mĩ la-tinh sau năm 1945 cũng dần giành được độc lập dân tộc, chiến thắng chế độ thực dân kiểu mới. Đặc biệt ngày 2-12-1960, thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam và Cu-ba, từ đó đến nay quan hệ hữu nghị và hợp tác giúp đỡ nhau về nhiều mặt ngày càng được thiết lập chặt chẽ. Chúc các bạn học tập hiệu quả !