Việc cản trở dự luật được thực hiện như thế nào?

Nguồn: “How filibustering works“, The Economist, 03/05/2016

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Hồi tháng 3, các bộ trưởng của Quốc hội Hàn Quốc đã thiết lập một kỷ lục thế giới mới bằng cách phát biểu trong 192 giờ để trì hoãn một dự luật chống khủng bố vốn sẽ trao quyền giám sát không hạn chế cho các cơ quan tình báo của quốc gia này. Trong cuộc thảo luận marathon chín ngày này, một số nhà lập pháp đã đi giày thể thao và đọc các đoạn trích từ tác phẩm “1984” của George Orwell. Bất chấp sự kiên trì của họ, dự luật vẫn được thông qua. Dẫu sao thì cơ hội thành công của họ cũng vô cùng nhỏ. Các bộ trưởng đã có thể phải tiếp tục phát biểu trong tám ngày nữa (tới khi kết thúc kỳ họp) mới may ra ngăn chặn được dự luật. Nhưng đây là một ví dụ tuyệt vời cho hành động cản trở thông qua các dự luật (gọi là filibustering), một hành động có thể đóng vai trò quan trọng trong các hệ thống chính trị và lập pháp.

Filibustering là một quá trình của quốc hội nhằm mang lại cho các nhà lập pháp các phương tiện để trì hoãn việc bỏ phiếu cho một dự luật được đề xuất bằng cách thực hiện các bài phát biểu dài và đôi khi không liên quan. Nó nhằm mang lại tiếng nói cho các đảng thiểu số. Hoạt động này có thể có nguồn gốc từ thời La Mã: Cato “Cháu” (Cato the Younger, chính trị gia và nhà diễn thuyết người La Mã) thường xuyên diễn thuyết không ngừng để phản đối một dự luật cho đến khi mặt trời lặn (các quy định yêu cầu rằng tất cả các hoạt động của Viện nguyên lão La Mã phải được kết thúc trước khi đêm xuống).

Ngày nay, filibustering có thể là một bài kiểm tra thể lực. Bắt đầu từ ngày 28/8/1957, Strom Thurmond, một thượng nghị sĩ từ Nam Carolina, đã nhẹ nhàng phát biểu trên micro trong 24 giờ và 18 phút trong một nỗ lực nhằm cản trở một dự luật về dân quyền. Trước đó ông đã vào phòng xông hơi để giảm lượng nước trong cơ thể và trì hoãn việc phải vào phòng vệ sinh, điều mà rốt cuộc cũng phải diễn ra. Thính giả cũng không được miễn khỏi sự chịu đựng. Vào năm 2013, trong một nỗ lực để ngăn chặn một dự luật về chăm sóc y tế, cựu ứng cử viên tổng thống Ted Cruz đã đọc cuốn truyện thiếu nhi “Trứng và Giăm bông xanh” (Green Eggs and Ham) của Dr. Seuss. Năm 1935, một thành viên Đảng Dân chủ bang Louisiana, Huey Long, đã đọc công thức làm nước sốt salad và thảo luận về những cách tốt nhất để chiên hàu.

Các Thượng nghị sĩ Mỹ cũng có thể áp dụng chiến thuật filibustering mà không cần những bài phát biểu dài dòng. Phải cần 60 phiếu (trong số 100 phiếu) hoặc ba phần năm Thượng viện mới có thể chấm dứt được hành động filibustering. Vì vậy, nếu bên thiểu số cố gắng để có được sự ủng hộ của 41 thượng nghị sĩ, họ có thể áp chế một dự luật chỉ đơn giản bằng cách đe dọa sẽ thực hiện việc cản trở thông qua dự luật. Và do Đảng Cộng hòa nắm giữ 54 ghế Thượng viện so với 44 ghế của Đảng Dân chủ (cộng với hai ghế độc lập), hầu như tất cả các hành động của Thượng viện ngày nay đều bị cản trở bởi filibustering.

Tuy nhiên cũng có nhiều cách khác để trì hoãn các hành động của quốc hội. Vào năm 2009, các Bộ trưởng trong Quốc hội New Zealand đã đề xuất hàng ngàn sửa đổi về cải cách chính quyền địa phương bằng ngôn ngữ Maori bản địa, những đề xuất sau đó phải được dịch sang tiếng Anh. Một số quốc gia như Australia áp dụng các giới hạn thời gian phát biểu nghiêm ngặt. Quốc hội Anh cho phép các công chức tiếp tục phát biểu miễn là họ vẫn đang nói đúng chủ đề, điều phần nào giải thích tại sao kỷ lục cho các bài phát biểu tại quốc hội dài nhất trong thế kỷ của họ là chỉ 3 giờ và 17 phút.

Hoa Kỳ có thể cũng nên học theo ví dụ này. Hai phần ba tất cả các vụ cản trở thông qua dự luật đã được thực hiện trong 30 năm qua, với số vụ thậm chí ngày càng nhiều hơn trong thập niên qua. Trong năm 2009, con số là 67: nhiều gấp ba lần khoảng thời gian 20 năm từ 1950-1969. Filibustering “không còn được sử dụng một cách có trách nhiệm để phục vụ việc quản trị,” ông Barack Obama than phiền vào năm 2013. “Thay vào đó nó được sử dụng như một công cụ thiếu thận trọng và thường xuyên để khiến tất cả các hoạt động phải dừng lại.” Như để minh họa cho quan điểm của ông, vào ngày 25/4, một thượng nghị sĩ ở tiểu bang Missouri đã đe dọa ngăn chặn một dự luật thuế bằng cách đọc cuốn “The 50^th Law” (Luật thứ 50), một cuốn sách về hướng dẫn tự làm được đồng tác giả bởi Curtis “50 Cent” Jackson, một rapper chuyển thành diễn viên.

Xem thêm:

Thủ tục Filibuster và sự điên rồ của nền dân chủ Mỹ