Vai trò của heo đực giống

trong chăn nuôi heo

Trong chăn nuôi heo sinh sản nói chung thì chăn nuôi heo đực giống có tầm quan trọng đặc biệt vi tính di truyền của nó sẽ ảnh hưởng đến một số lượng đông đảo đàn con. Người ta thường nói “Tốt đực tốt cả đàn, tốt nái tốt ổ” nghĩa là phạm vi ành hưởng của heo đực giống cho cả đàn heo. Nhu vậy việc nuôi dưỡng và chăm sóc, cũng như sử dụng heo đực giống đều phải được coi trọng. Trong một đời heo đực giống có thể trực tiếp sản suất được từ 2.500 – 10.000 heo con giống. Vậy yêu cầu heo đực giống là: Heo không được quá béo hoặc quá gầy thì khả năng sản suất tinh, phẩm chất tinh dịch mới tốt; heo đực giống phải nhanh nhẹn, khỏe mạnh, sản suất được nhiều tinh dịch có phẩm chất tốt, tỷ lệ thụ thai cao, chất lượng đàn con tốt, tính di truyền ổn định.

Chọn lọc heo đực giống

Muốn chọn lọc heo đực giống chúng ta phải dựa vào các yếu tố sau: Tổ tiên, Bản thân và Đời sau, trong mỗi thế hệ cần phải chú ý xem xét kỹ về ngoại hình thể chất, sinh trưởng phát dục và khả năng sản xuất của cá thể áp dụng chọn lọc. Đối với nước ta trong quá trình chọn lọc heo đực giống cần phải chú trọng chọn lọc bản thân và chủ yếu dựa trên các chỉ tiêu NHTC, STPD và KNSX, tức coi trọng việc kiểm tra cá thể heo đực giống, vì phương pháp này đơn giản dễ làm, ít tốn kém, có thể kiểm tra được nhiều, tỷ lệ chọn lọc sẽ thấp, cường độ chọn lọc sẽ cao, rút ngắn thời gian chọn lọc, nâng cao tiến độ di truyền cho đời sau. Vi vậy hiệu quả chọn lọc của phương pháp kiểm tra cá thể đực hậu bị cao hơn hiệu quả phương pháp kiểm tra qua đời sau (gấp 2 – 3 lần).

Kiểm tra cá thể đực hậu bị trên ba mặt:

Kiểm tra năng suất (3 – 8 tháng tuổi) với hai tính trạng là tăng trọng và tiêu tốn thức ăn (TTTĂ).

Kiểm tra phẩm chất tinh dịch: Từ 6 – 8 tháng tuổi cần tiến hành kiểm tra phẩm chất tinh dịch vì một đực hậu bị có thể có ngoại hình đẹp, có chỉ số chọn lọc cao nhưng phẩm chất tinh dịch không đạt yêu cầu thì cũng không thể sử đụng vào thụ tinh nhân tạo vì sẽ làm giảm khả năng sinh sản của heo nái.

Kiểm tra hiệu quả sinh sản: Từ 8 – 10 tháng tuổi cần kiểm tra hiệu quả sinh sản vì cá thể đực hậu bị nếu có chỉ số chọn lọc cao, có phẩm chất tinh dịch tốt nhưng hiệu quả sinh sản kém cũng không thể làm thụ tinh nhân tạo được vì không đem lại lợi ích kinh tế cho người chăn nuôi heo nái. Hiện nay nhiều nước tiên tiến dùng các chỉ tiêu sau để chọn lọc: số con sơ sinh, số con đẻ ra còn sống đến lúc cai sữa, trọng lượng trung bình của lợn con lúc sơ sinh, lúc cai sữa, tốc độ sinh trưởng và tiêu tốn thức ăn.

Vì vậy, một heo đực giống tốt muốn được giữ lại làm giống ở các nước tiên tiến phải dựa vào các cơ sở sau: ít nhất phải biết nguồn gốc của con heo ấy đến đời ông bà nó, ông bà bố mẹ nó phải là những con heo đủ tiêu chuẩn để làm giống. Tốt nhất ông, bà, bỏ, mẹ nó đều có những con có thành tích xuất sắc về sức sinh sản, về sinh trưởng phát dục và phẩm chất thịt xẻ.

Bản thân heo đực giống phải được theo dõi rõ ràng về các mặt sau:

1/ Sinh trưởng phát dục từ cai sữa đến lúc trưởng thành tốt.

2/ Trước khi được phối giống lần đầu thì heo đực giống đó phải đạt tiêu chuẩn cấp I (CI) trở lên, hàng năm phải giám định giống và xếp cấp lại cho từng heo đực giống.

3/ Heo đực hậu bị muốn bán làm giống cần phải có giấy chứng nhận của cơ quan quản lý heo giống.

4/ Heo đực giống khi xuất bán cần phải được khảo sát theo phương pháp kiểm tra đời sau.

5/ Heo đực giống phải được xếp điểm hay cấp độ theo chỉ số chọn lọc hoặc được đánh giá giá trị giống (EBV) theo các phương pháp chọn giống, heo đực nào đạt chất lượng được giữ lại cho sử dụng, heo nào kém chất lượng phải tiến hành loại thải.

Khi muốn chọn heo đực giống tốt thì việc ghi chép lý lịch, hệ phả phải thật rõ ràng, chính xác, bởi vì qua thông tin từ lý lịch sẽ giúp ta biết heo đực đó thuộc dòng nào, họ nào, giá trị giống như thế nào và bản thân nó so với ông bà cha mẹ nó đã được cải tiến ở những điểm nào, mặt khác nó giúp cho những nhà chọn giống thấy được hướng đi và cần cải tiến tiếp những đặc điểm nào.

Trong điều kiện ở nước ta, do chúng ta chưa có hệ thống quản lý giống chặt chẽ như ở các nước tiên tiến mà chỉ có các trại giống nhà nước hay các doanh nghiệp và một số tư nhân ở Nam Bộ mới theo dõi được khá tốt lý lịch con giống, có quy trình nuôi dưỡng đảm bảo. Do đó, mua heo đực giống tốt nên mua từ các trại giống nhà nước hay các doanh nghiệp cỏ đăng ký sản xuất heo giống. Ngoài việc chọn về lý lịch ra thì chọn ngoại hình trên bản thân heo đực giống cũng hết sức quan trọng. Về ngoại hình ta chọn những con có thân hình khỏe mạnh, cân đối, 4 chân vững chắc, lông đa bóng mượt, tinh nhanh, động tác đi lại tự nhiên vững chắc, đầu cổ kết hợp tốt, ngực sâu rộng, lưng rộng phẳng, dài, lưng và mông kết hợp tốt, đặc biệt hai hòn cà phải cân đối, to, lộ rõ ra ngoài, tính tình ưa hoạt động, có thể dữ tợn. Ngoài ra có thế kết hợp đo các chiều như: Dài thân và vòng ngực… đế chọn cho chính xác hơn. Tuy nhiên, hiện nay trong công tác chọn heo đực giống, chúng ta có thể sử dụng các phương pháp chọn lọc hiện đại như BLUP (Best Linear Unbiased Pređiction), MME (sử dụng mô hỉnh hỗn hợp đa biến MME-Mixed Model Equation) hay sử dụng phương pháp hiện đại (Marker Assisted Selection – MAS).