Phân tích tính nhân đạo trong tập Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh- Văn 11

Đề bài: Em hãy phân tích tính nhân đạo trong tập Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh.

Có thể nói rằng lòng thương yêu con người của Bác là tinh thần nhân đạo Cộng sản, đó chính là tinh thần nhân đạo mới mẻ mà Bác như đã mang lại cho dân tộc và nhân loại. Và Trường Chinh cũng có nhận xét rằng “Một điểm nổi bật nhất trong đạo đức Hồ Chủ Tịch là lòng thương người”.

Và chính tình thương người của Hồ Chí Minh dường như không phải là lòng thương người siêu giai cấp mà lại có một quan điểm nội dung và giai cấp cụ thể biết bao nhiêu. Và đó là tình thương người của giai cấp vô sản, nó dường như cũng đã rất khác với tinh thần bác ái của tôn giáo, và đó là phải biết yêu thương an ủi con người và khuyên con người hãy thụ động chờ đợi hạnh phúc ở thế giới xa xôi hoặc kiếp sau. Đó dường như cũng không phải là tình thương có ý nghĩa như lại ban phát của giai cấp quý tộc và đó là hành động của những người sống trên tiền của.

Có thể thấy được trong tù Bác cũng chịu khổ ải như bất kì tù nhân nào. Mà dường như với Bác thì đã già, bị tù trong hoàn cảnh cô độc, nhưng ta như thấy được Người đã quên đi nỗi đâu của riêng mình mà Người như cũng đã đem lòng thương yêu những người bạn tù mà Bác gọi là nạn hữu

Và trong những tù nhân ở nhà lao Quảng Tây, Bác được xem là người tù cô độc hơn ai hết. Nhưng thế nhưng chỉ nhìn thấy vợ của một người bạn tù đến thăm chồng là Bác đã xúc động, Bác cũng như đã khéo léo diễn tả nỗi lòng thương yêu của mình đối với vợ chồng người bạn tù trong một bài thơ đặc sắc:

“Anh đứng trong cửa sắt

Em đứng ngoài cửa sắt

Gần nhau trong tấc gang

Mà biển trời cách mặt

Miệng nói chẳng nên lời

Nói lên bằng khóe mắt

Chưa nói lên tuôn đầy

Tình cảnh đáng thương thật.”

Và cho dù sao thì vợ chồng người bạn tù còn được an ủi, vậy mà chính Bác- con người cô độc này lại đem lòng thương cảm “gần nhau trong tấc gang. Mà như lại “biển trời cách mặt” thật ra thì họ đã được gần nhau trong gang tấc. Đó chish lòng thương vô hạn của Bác đối với những kiếp người. Và có thể thấy trên con đường giải tù, nhìn thấy người phu làm đường cực khổ dưới nắng mưa, Bác như cũng đã động lòng thương và ghi lại thành thơ:

“Dãi gió dầm mưa chẳng nghỉ ngơi

Phu đường vất vả lắm ai ơi

Ngựa xe hành khách thường qua lại

Biết cảm ơn anh được mấy người”.

Và đây cũng chính là việc Bác thể hiện tình thương giữa người với người, đặc biệt là trong cảnh nghèo khó con người như phải vất vả lao động cực nhọc biết baoo nhiêu. Ta như thấy được có rất nhiều bài thơ trong “Nhật kí trong tù” cũng biểu hiện sự cảm thông đối với những người nông dân:

“Khắp chốn nông dân cười hớn hở

Đồng quê vang dậy tiếng ca vui”

Khi bước vào nhà lao Tân Dương, Bác đã bất chợt nghe tiếng khóc của một đứa trẻ, Bác vô cùng xúc động tưởng chừng như đứa trẻ cũng như đã muốn nói với Bác qua tiếng khóc trẻ thơ:

Oa…! Oa…! Oa…!

Cha trốn không đi lính nước nhà

Nên nỗi thân em vừa nửa tuổi,

Phải theo mẹ đến ở nhà pha.

Có lẽ chính cái âm thanh non nớt đó kể lể với Bác một điều cay đắng trong ngàn điều cay đắng trên đời. Ta như thấy được những tiếng khóc non tơ đó đã bật ra từ sự dồn nén của tầng tầng phi lí. Nhà thơ cũng như đã tự sự trong cái không thể tự sự được. Và có thể thấy được trong những người bất hạnh Bác gặp trong tù, Bác đặc biệt thương mến nhi đồng và phụ nữ. Ta như thấy được trên kia ta thấy được niềm thôn cảm của Bác dường như cũng đối với người phụ nữ có chồng mới bị bắt lính và giờ đây chính bản thân chúng ta như đã lại hiểu thêm được tấm lòng yêu thương của Bác trong tiếng khóc của người góa phụ trong bài thơ “Nửa đêm nghe tiếng khóc chồng” đó là những câu xót xa:

“Hỡi ôi! Chàng hỡi, hỡi chàng ơi!

Cơ sự vì sao vội lánh đời?

Để thiếp từ nay đâu thấy được

Con người tâm ý hợp mười mươi”

Ở trong tù, vào lúc nửa đêm nghe tiếng khóc của một người thiếu nữ mà biết được đó là tiếng khóc thương nhớ cho “người bạn đời, tâm đầu ý hợp” thì đấy là tình thương cũng như sự nhạt bén của Bác.

Và sống trong tù, Bác như lại còn chứng kiến những cảnh ngộ thương tâm. Một người tù cờ bạc nằm ngay bên Bác vì đói rét bị nhà tù hành hạ cho đến chết và rất thảm thương:

“Thân anh da bọc lấy xương.

Khổ đau, đói rét hết phương sống rồi,

Đêm qua còn ngủ bên tôi

Sáng nay anh đã về nơi suối vàng!”.

Đây có lẽ chính là một cái chết hai lần oan nên Bác càng thương cảm hơn. Và cũng đã có một bài thơ đã kết đọng lại hai dòng tình cảm lớn của Bác, đó chính là tình thương và lòng yêu nước “Người bạn tù thổi sáo”. Bác Hồ như thật thương người bạn tù nhớ quê hương da diết từng trong âm điệu sầu não. Bác dường như cũng là người cùng hội cùng thuyền. Có lẽ Bác như cũng đang có tâm trạng nhớ quê hương đất nước nên tiếng sáo của người bạn tù cũng là tiếng lòng của Bác là:

“Bỗng nghe trong ngục sáo vi vu

Khúc nhạc tình quê chuyển điệu sầu

Muôn dặm quan hà khuôn xiết nỗi

Lên lầu ai đó ngóng trông nhau”.

Qua tập “Nhật kí trong tù” chúng ta như cảm nhận được rõ chính nhân hậu, và cũng rất giàu yêu thương và luôn có cách xử thế ân tình. Người đã luôn luôn tìm cách giúp đỡ mọi người và nhất là trong khả năng của mình và tỏ lòng biết ơn ai đó giúp mình. Ta có thể thấy được chính trong hoàn cảnh lẫn lộn, bề bộn Người vẫn luôn phân biệt sáng tỏ người tốt kẻ xấu, người đáng thương người đáng trọng. Giá trị nhân đạo của tập “Nhật kí trong tù” cũng như đã góp phần quan trọng tạo nên bền vững với thời gian của tác phẩm đặc sắc này.

Nguồn: Văn mẫu hay