Kỹ thuật trồng kiểng xương rồng

Xương rồng là cây dễ trồng, dễ sống, không những chịu được khí hậu khắc nghiệt, mà cũng không kén đất trồng. Xương rồng có thể trồng bằng nhánh, thậm chí cắt thân ra thành từng đoạn ngắn, đem giâm xuống đất cũng mọc thành cây. Tuy vậy, để tạo được câỵ kiêng Xương rồng vừa ý, chúng ta cũng nên biết qua về phần kỹ thuật trồng kiểng xương rồng mặc dầu cũng đơn giản, không khó khăn gì trong việc thực hiện.

I/ Đất trồng

Xương rồng do có nguồn gốc từ sa mạc nên có khả năng chịu đựng cao được nắng hạn mà các giống kiểng khác không tài nào sánh được. Xương rồng có thể sinh trưởng tốt trên vùng đất khô cằn sỏi đá, miễn là vùng đất đó cao ráo, chứ không chịu đất úng thủy. Vì vậy, ta không thổ trồng Xương rồng trong cuộc đất thấp, nơi có tầng mạch nước ngầm quá cao.

Nếu gặp cuộc đất thấp thì tốt nhất là trồng vô chậu hoặc lên líp cao để rễ cây khỏi bị thối, làm chết cây.

Vì là cây sống ở sa mạc nên Xương rồng chịu đất cát. Điều này chúng ta dễ kiểm chứng. Nếu quí vị có dịp đến Phan Rang, một tỉnh thuộc duyên hải miền Trung, sẽ thấy Xương rồng (trồng làm hàng rào) sống với cát nóng bỏng mà tươi tốt như thế nào. Loại đất thịt nặng, đất sét không thích hợp với Xương rồng. Đất thích hợp với Xương rồng là đất pha cát. Nếu là đất thịt nặng, nên băm nhuyễn ra rồi pha trộn với phân chuồng hoai và phân rác mục (phân hữu cơ) để cho đất được tơi xốp và thông thoáng hơn.

Nói cách khác, Xương rồng không kén đất trồng, cây sống được với đất xấu, kém màu mỡ, thậm chí chỉ có cát và đá sỏi vẫn sống được, miễn là đất có đủ độ ẩm cần thiết.

II/ Phân bón

Với Xương rồng sống hoang ngoài đồng, ngoài bãi thì bỏ mặc sao cũng được, nhưng đã trồng làm cây kiểng thì từ đất trồng cho đến phân bón ta phải chăm lo thật đúng mức. Phân bón cho Xương rồng ta dùng cả hai loại phân hữu cơ và vô cơ. Phân hữu cơ thì dùng bón lót khi mới trồng, còn phân vô cơ, loại NPK dùng bón thúc hằng tháng.

III/Cách trồng

Trồng kiểng Xương rồng thường theo hai cách là trồng vào chậu và trồng trên líp. Trồng theo hai cách này sự sinh trưởng và phát triển của kiểng Xương rồng cũng tốt như nhau, nếu có mặt lợi mặt hại là … ở lý do khác. Thí dụ mặt hại của việc trồng chậu là tốn tiền mua chậu, nhưng nó cũng có mặt lợi là cây tránh được sự úng thủy …

1/ Trồng trên líp

Không phải trồng để kinh doanh mới trồng kiểng Xương rồng trên líp, mà trồng để tự thưởng ngoạn, nhiều người cũng trồng theo cách này. Vì rằng chơi kiểng Xương rồng, do giá cả phải chăng mà cũng do tự mình lai tạo ra được nên ít ai chịu trồng với số lượng ít. Mặt khác, do kiểng Xương rồng vốn nhỏ cây, không có cành lá rườm rà nên không choáng nhiều mặt bằng, trồng cây cách cây với khoảng cách 15 phân là quá đủ, cho nên trồng trên líp rất có lợi hơn là trồng trong chậu.

Vì vậy, không chỉ ở vùng đất thấp mà ngay ở vùng đất cao ráo, nhiều nghệ nhân vẫn thích trồng kiểng Xương rồng trên líp.

Ở vừng đất thấp, mặt líp phải được nâng cao, chung quanh nên khai thông mương rãnh thoát nước tốt, phòng khi triều cường hoặc lúc mưa to gió lớn nước trong vườn thoát không kịp. Chỉ cần bị ngập nước một ngày là Xương rồng đã bị vàng úa mà chết do bộ rễ bị hư thúi.

Để bảo vệ kiểng quí, các nghệ nhân thường xây bờ gạch bao quanh líp, với chiều cao hơn mặt líp độ 5 phân. Việc làm này vừa làm tăng mỹ thuật clio vườn kiểng, vừa tránh cho líp khỏi bị sạt lở …

Ở vùng đất cao ráo, dù biết chắc không bị ngập lụt, chiều cao của líp độ mười lăm phân là vừa.

Líp trồng Xương rồng không cần quá rộng, bề ngang khoảng 60 đến 70 phân là vừa, còn chiều dài thì tùy vào cuộc đất. Tuy vậy chiều dài của líp cũng nên giới hạn khoảng ba đến bốn mét là vừa, Giữa hai líp nên chừa một lối đi đủ rộng để ta qua lại chăm sóc và bón tưới hằng ngày.

Nếu trồng nhiều giống Xương rồng khác nhau, tốt hơn hết là nên trồng chung từng giống một trên một khoảnh diện tích riêng trên líp để tiện chăm sóc và theo dõi sự sinh trưởng của nó.

Trồng Xương rồng trên líp có điều lợi là chiếm ít mặt bằng, ít tốn kém, tiện việc tưới bón chăm sóc. Điều bất lợi là khi cần đem chưng bày chỗ này chỗ nọ lại không tiện.

2/ Trồng trong chậu

Nếu trồng kiểng Xương rồng với số lượng ít cây thì trồng trong chậu có lợi. Hơn nửa chậu dành riêng để trồng Xương rồng cùng nhỏ nên cùng không choáng quá nhiều mặt bằng. Thế nhưng, nếu quí vị trồng với số lượng nhiều cây thì trồng chậu lại có nhiều điều bất lợi:

• Thứ nhất là tốn một số tiền không nhỏ để mưa sắm chậu.
• Thứ hai tốn nhiều công chăm sóc cũng như tưới bón, vì nó lắt nhắt, tỉ mỉ, lo xong chậu này mới tiếp tục lo tới chậu kia …
• Thứ ba là tốn nhiều mặt bằng hơn.

Điều lợi trong việc trồng chậu là kiểng Xương rồng không bị úng thủy, do dưới đáy chậu có trổ một hay hai lỗ thoát nước sẵn. Mặt khác, khi cần di chuyển cũng tiện, nhu cần đem chưng bày một nơi nào, hoặc tặng, bán cho ai …

Trồng trong chậu, đất không nên đổ đầy mà nếu để cách mặt chậu độ vài phân để nước tưới không bị trào ra ngoài cuốn theo chất bổ dưỡng trong đất rất phí phạm.

3/Làm giàn che

Mặc dầu vẫn biết kiểng Xương rồng có khả năng chịu đựng được ánh sáng trực xạ thế nhưng trồng Xương rồng, đa số chủ vườn đều làm giàn che bên trên các líp trồng.

Kinh nghiệm cho họ thấy, đa số, nếu không muốn nói hầu hết các giống Xương rồng loại mới ngày nay có sức chịu đựng dở, nếu không héo cũng bị giảm đà sinh trưởng phần nào dưới ánh sáng trực xạ. Hơn nữa giàn che còn có điều lợi là che mưa cho kiểng Xương rồng.

Vì vậỵ nếu trồng số lượng ít ta nên đặt chậu dưới bóng râm hay “chạy mưa” trước cho Xương rồng bằng cách bưng chậu vào nhà khi đoán chừng cơn mưa sấp ập đến. Thường thì trồng với số lượng ít không ai làm giàn che. Ngược lại, trồng với số lượng nhiều thì giàn che vừa có công dụng che mưa nắng, còn làm tăng lên vẻ thẩm mỹ cho vườn Xương rồng của chúng ta.

Giàn che cho vườn kiểng Xương rồng cũng giống như giàn che của vườn phong lan, có điều khác hơn là thay vì mái lợp bằng lưới hay bằng nẹp tre, nẹp gỗ đóng cách khoảng ra thì mái che ở đây được lợp kín bằng tôn nhựa hoặc bằng bạt ny lông trong và trắng.

Giàn che nếu định sử dụng lâu đài thì nên làm cho chắc chắn, tốt nhất là làm bằng sắt. Khung sắt tuy có tốn thêm ít tiền so với cây gỗ, nhưng có điều lợi là sức bền rất cao và trông thanh mảnh đẹp đẽ, nếu không muốn nói là trông sang hơn…

Giàn che phải thông thoáng, vì vậy cần phải có chiều cao khoảng 4 mét tính từ mặt líp (hay từ chậu) lên đều nóc giàn. Còn chiều ngang của giàn phải nằm ngoài chu vi của khu vực trồng, sao cho mái lợp bên trên phủ ra ngoài bìa líp một đoạn, đề phòng mưa tạt vào làm hư cây. Mái có thể là mái vòm, hoặc một mái, hai mái. Tùy vào ý thích của ta, vì điều này chỉ có giá trị về mặt thẩm mỹ chứ không liên quan gì đến phần kỹ thuật.

Như vậy giàn che vừa bảo vệ được sự sinh trưởng và phát triển cho kiểng Xương rồng, vừa tiện Lợi cho người làm việc chăm sóc, dù bên ngoài trời đang mưa to gió lớn.

4/ Cách trưng bày kiểng Xương rồng

Cây kiểng Xương rồng do hình dáng và màu sắc đa dạng của nó bao giờ cũng có hấp lực mạnh thư hút sự quan tâm chú ỷ của người xem. Không những ở ta mà ở nhiều nước khác cũng vậy, ngày nay Xương rồng vẫn được đánh giá là cây … kiểng lạ. Mà một khi đã gọi là lạ thì không ai lại nỡ có cái nhìn dửng dưng. Trong rừng hoa kiểng, Xương rồng bao giờ cũng được người xem lưu tâm thưởng ngoạn nhiều nhất.

Có nhiều cách để chưng bày kiểng Xương rồng:

Trồng trên líp

Nhiều nghệ nhân hoa kiểng cùng đồng ý với chúng tôi nếu được trồng ngay hàng thẳng lối trên líp, nhất là mỗi chủng loại được trồng từng khu vực riông thì vườn trồng Xương rồng vẫn đủ hấp lực mạnh, thu hút được sự đam mê chiêm ngưỡng của người thưởng ngoạn. Ngay việc trồng kiểng Xương rồng trong chậu mà được sắp xếp có thứ tự như vừa kể cũng tạo được sự ngăn nắp làm vui mắt mọi người.

Đặt trên kệ

Xương rồng trồng chậu có điều lợi là cần di chuyển để chưng bày đâu cũng dễ. Kệ đặt ngoài trời thì được làm bằng xi măng cốt thép, hoặc bằng gỗ. Kệ đặt trong nhà, trong phòng khách thường đóng bằng gỗ với đường nét hoa văn mỹ thuật. Tùy theo nhu cầu mà kích thước của kệ to nhỏ và cao thấp khác nhau. Kệ có nhiều tầng, có thể dùng đặt trên nền đất, nền nhà hay gắn trên tường,

Nhìn những chậu kiểng Xương rồng được chưng trên các tầng kệ, người ta cũng dễ dàng đoán biết được phần nào trình độ kiến thức cũng như khiếu mỹ thuật của chủ nhân. Vì rằng, chậu có chậu to, chậu nhỏ, cây cũng có cây cao cây thấp, do đó phải chưng bày các chậu kiểng làm sao tạo được sự hài hòa, sự cân đối, nhất là không làm rối mắt người xem mới là tài!

Cách chưng Xương rồng trên kệ, hoặc ở thành của sổ …là cách thông dụng nhất được người đời áp dụng từ trước đến nay. Không những ở nước ta mà nhiều nước phương Tây họ cũng làm theo cách này.

Treo

Do kiểng Xưong rồng vừa nhỏ vừa gọn thường được trồng những chiếc chậu nhỏ có hoa văn mỹ thuật, nên ta có thể treo chúng bằng móc treo như cách treo chậu Phong Lan, trước hàng hiên hay những nơi thuận tiện nhất. Đây là cách mà dân choi kiểng Xương rồng phương Tây áp dụng trước tiên, sau đó mới lan truyền sang các nước khác, châu lục khác … Nên đặt làm loại chậu đặc biệt, hoặc tự mình tìm cách khoan lỗ ở vành chậu để móc kẽm vào.

5/ Chậu kiểng Xương rồng

Khác với chậu phong lan chỉ làm bằng đất nung, chậu kiểng Xương rồng thường được tráng men và bên ngoài có hoa văn rất đẹp, Chính nhờ vẻ đẹp của chậu mà cây kiểng được tăng thêm phần giá trị hơn, sang cả hơn.

Chậu kiểng Xương rồng ngoài kích cỡ lớn nhỏ có đủ, còn có nhiều kiểu dáng khác lạ, hấp dẫn. Nào là chậu vuông, chậu hình chữ nhật, hình tròn, hình bầu dục, lục giác. Nào là chậu trẹt, chậu đáy sâu …ai thích kích cỡ nào, hình dáng nào cứ mặc sức tha hồ chọn lựa.

Điều đòi hỏi là nên chọn những chậu nào có trổ một hay vài lỗ thoát nước ở đáy chậu mới dùng được. Các lỗ thoát nước này phải đủ rộng để giúp nước tưới thừa thãi hoặc nước mưa thoát hết ra ngoài mới tốt. Vì như quí vị đã biết, Xương rồng không thích nghi được với môi trường sống bị úng thủy, nó chỉ cần đất trồng đủ độ ẩm vừa phải là sống tốt rồi.

Với những chậu kiểng Xương rồng có kích cỡ lớn cần phải kê cao lên để việc thoát nước được dễ dàng và hữu hiệu. Nếu các chậu Xương rồng được đặt trên líp thì tốt nhất trên bề mặt líp nên phủ một lớp cát dày độ vài mươi phân, tạo độ xốp để nước tưới thừa thãi trong các chậu rút nhanh được hết ra ngoài. Mặt khác, thỉnh thoảng ta cũng nên lật đáy chậu lên, nhất là đối với những chậu mà nước tưới rút quá chậm, để kiềm soát những lỗ thoát nước này xem có bị tắc nghẽn hay không. Đây là việc làm không thừa thãi, xin đừng coi thường.

Việc sang chậu đối với nhiều giống cây kiểng khác được coi là việc làm định kỳ hằng năm, vì sang chậu là dịp để thay đất cũ bằng đất mới, thay đất hết màu bằng đất chứa nhiều chất dinh dưỡng, thì với kiềng Xương rồng việc này không cần thiết.

Người ta chỉ sang chậu khi chậu bị sứt mẻ, bị cho là củ kỹ hoặc theo yêu cầu của người mua … Hơn nửa, dù có phải thay chậu nhiều lần trong năm đi nữa, cây kiểng Xương rồng cũng không bị hề hấn gì về sức khỏe của nó. Vì như trên chúng tôi đã nhiều lần trình bày: Xương rồng vốn là giống cây dễ trồng, dễ sống. Chúng ta chỉ cần tưới cho ẩm đất rồi nhấc nhẹ cây lên là xong. Rễ Xương rồng vừa ngắn vừa ít nên dù có nhổ lên trồng lại bộ rễ cùng ít bị hề hấn gì.

6/ Dụng cụ

Trồng các giống cây kiểng khác thường phải mua sắm một bộ dụng cụ riêng, nào kéo, nào kềm … mà mỗi thứ nhiều khi đòi hỏi phải có vài ba loại khác nhau… Còn trồng kiểng Xương rồng thì điều này không đáng lo lắm. Nhiều người chỉ cần một con dao nhỏ không thôi cũng … xử lý được biết bao là công việc !

Dao bén: Trồng kiểng Xương rồng ta cần có một con dao nhỏ, lưỡi mỏng và bén để dùng trong hai trường hợp: một là dùng vào việc cắt chiết nhánh để nhân giống, hai là cắt bỏ phần cây bị hư thối do nấm.

Cái cuốc nhỏ: Đây là dụng cụ lầm đất lên líp trồng.

Chỉ may: Mỗi khi tháp ghép ta phải sử dụng một đoạn chỉ để buộc ràng gìúp mối ráp được khít khao.

Đấy, dụng cụ khi trồng kiểng Xương rồng chỉ đơn sơ có bao nhiêu thứ đó mà thôi.