Kỹ thuật thụ tinh nhân tạo heo

Phương pháp dẫn tinh

Muốn heo nái đạt tỉ lệ đậu thai cao, đàn con phát triển tốt, cần bảo đảm các yếu tố sau:

-Tinh dịch có đủ mật độ tinh trùng và phẩm chất tốt.

-Trứng của con cái tốt (do khâu chọn giống theo gia phả, bố mẹ).

-Thời gian dẫn tinh đúng lúc (trước khi rụng trứng 4 giờ).

-Thao tác dẫn tinh đúng kỹ thuật.

Trước khi dẫn tinh

Vô trùng các dụng cụ dẫn tinh (ống chích 50ml, 100ml, ống dẫn tinh…) bằng cách đun sôi kéo dài 15-30 phút, để nguội, nên bôi trơn vadơlin trên đoạn 2/3 bên ngoài ống dẫn tinh kể từ đầu vòi trở vào.

Nên cho nhiệt độ lọ tinh dịch bằng nhiệt độ cơ thể heo nái (38, 5C) để tinh trùng “hồi phục khả năng di động”

Rửa sạch vùng âm hộ heo nái bằng cồn 70 độ,hoặc chất sát trùng khác, sau đó rửa lại bằng nước sạch vô trùng cho chất sát trùng loãng ra và trôi đi.

Nên kích thích heo nái tiêu, tiểu trước khi bơm tinh.

Trong khi dẫn tinh..

Giữ cho nái đứng yên bằng cách sờ mó, kích thích vào hệ sinh dục (vú, âm hộ, lưng…) hoặc nhờ người khác đạt tay lên lưng, hay để vật nặng vừa phải lên lưng heo nái (bao cát, bao thức ăn, bàn chân, đầu gối…Nhẹ nhàng đưa ống dẫn tinh vào âm đạo, đến cổ tử cung heo, ta có cảm giác hơi chật hẹp (nặng tay) và đẩy thêm cho qua cổ tử cung 1-2cm.

Bơm nhẹ tinh dịch vào tử cưng (sừng tử cung) không nên để tinh dịch chảy ra nhiều ngoài âm hộ, bơm đủ liều lượng đã quy định.

Sau khi dẫn tinh

Rửa sạch dụng cụ dẫn tinh, tiệt trùng bằng nước sôi, để khô, bảo quản, lần sau sử dụng tiệt trùng trở lại.

Ghi chép sổ sách, theo dõi, kiểm tra sự đậu thai, dự kiến ngày heo đẻ.

Sau 18 – 25 ngày, kiểm tra có động dục lại hay không.

Thủ thuật dẫn tinh

Dùng ngón tay cái và trỏ vạch mép âm hộ, rồi đưa ống đẫn tinh vào, vừa đưa vừa xoáy nhẹ theo chiều hướng lên 30° góc, xoay nhẹ hay kéo ra, đẩy vào để kích thích âm hạch.

Nếu ống dẫn tinh bị đẩy ngược trở ra là do phản ứng của âm đạo, giữ yên chờ hết phản ứng mới tiếp tục đưa sâu vào cho đến khi có cảm giác hơi chật hẹp, tiếp tục điều khiển ống qua chỗ chật hẹp qua kẽ hở 1-2cm, đưa lọt hẳn vào 1cm, từ từ bơm hết 5cc thì dừng lại một lúc vừa bơm vừa quan sát, nếu tinh dịch chảy ngược ra thì phải dừng lại, trường hợp heo nái di chuyển ta cũng phải di chuyển theo.

Bơm hết tinh dịch trong khoảng 8 phút, vấn để ống dẫn tinh thêm vài phút nữa, xong vỗ vào mông heo nái nhiều lần từ nhẹ đến hơi mạnh không làm cho nái giật mình đột ngột, lúc đó cổ tử cung sẽ co lại, rồi rút nhẹ ống dẫn tinh ra, hoặc nắm dài sợi lông ở vùng lưng kéo ngược lên từ nhẹ đến vừa đau, heo cũng co dần cổ tử cung như phương pháp trên.

Chú ý:

-Không cho heo nái ăn uống no trước khi dẫn tinh (có heo động dục vẫn ăn bình thường).

-Hạn chế nái nằm ngay sau khi bơm tinh.

-Nên điều khiển phần mông cao hơn phần đầu một chút.

-Nên bơm tinh trước khi rụng trứng trước 4 giờ đồng hồ, sau đó bơm lặp lại ở ngày sau đến khi heo nái không chấp nhận cho bơm nữa.

Ngoài ra còn nhiều thao tác kỹ thuật khác nhưng vẫn đưa đến kết quả như nhau.

Kỹ thuật dùng dụng cụ của Medata – Anh:

Đó là dụng cụ bơm tinh heo ở phằn đầu có ống xoắn, khi đưa ống dẫn tinh vào đường sinh dục heo nái với góc nghiêng 30-45 độ góc cho đến khi chạm cổ tử cung, rồi xoay ống dẫn tinh theo chiều ngược kim đồng hồ cho đến khi có cảm giác hơi chặt, khi đó đầu ống đã nằm trong cổ tử cung, được cổ tử cung giữ chặt, thử nhẹ tay kéo ngược ra nếu không bị tuột ra là được.

Lọ tinh được cắt nấp và thông vào lỗ cán ống dấn tinh, từ tử bóp ép lọ tinh nylon để tinh chảy vào tử cung, nếu tinh chảy trào ngược ra, ta điều chỉnh ống dẫn siết chật thêm vào cổ tử cung.

Thời gian bơm hết lọ tinh tối thiểu phải là 5 phút.

Khi bơm hết tinh, không được để không khí lọt vào, bơm xong lấy lọ tinh ra ngoài nhưng vẫn đế ống dẫn tinh trong tử cung 10-15 phút và dùng nút đậy lỗ bơm tinh hầu ngăn không cho tinh chảy ngược ra ngoài.

Sau cùng rút ống dẫn tinh ra ngoài bằng cách quay theo chiều kim đồng hồ, vừa quay vừa kéo ra.

Lưu ý:

Dụng cụ này giá tương đối cao (trên 20 đôla một ống) khi cần dùng phải mua hai ống, một ống dùngcho heo so, một ống dùng cho heo rạ.

Sử dụng mạnh tay dễ gây xuất huyết đường sinh dục.

Dụng cụ dẫn tinh heo của các nước khác chế tạo có khác đôi chút nhưng dù chế tạo bằng hình dạng nào đi nữa vẫn bắt buộc phải đưa qua cổ tử cung Heo mới có thể bơm tinh được.

Nên học tập, nghiên cứu kỹ lưỡng các thao tác trước khi ứng dụng.

Dùng dụng cụ tự chế:

Do những khuyết điểm của dụng cụ các loại hiện có bán trên thị trường, bạn có thể tự chế cải tiến cho thật thích hợp.

Thụ tinh cho heo nái khó tính

Cách cưỡng bức

Có nhiều heo nái đã chín mùi trong động dục, thời điểm rất thuận lợi, thế mà vẫn không cho bơm tinh: chạy đi hoặc tấn công người, nguyên nhân thường do:

-Bị đau, nhột, cảm nhận mùi lạ.

-Sợ người đã tiêm thuốc hay người đã tiểu phẫu heo trước kia.

Ta nên cột mõm heo bằng dây hơi to, dẹp và mềm. Cột căng nơi thuận tiện nhất, sao cho phần mông cách xa vách chuồng một khoảng trống để đưa dụng cụ vào.

Lưu ý：

Chờ vài phút cho heo nái bớt giãy giụa, giảm la hét, rồi bơm tinh, làm như vậy sẽ tránh được tình trạng tinh dịch trào ra ngoài.

Nên có người chủ phụ đến xoa dịu, vuốt ve, kích thích…

Dây cột mõm phải chắc chắn, nơi cột cũng phải chắc chắn tránh dây đứt, hoặc tuột dây, cột gãy làm heo nái té lui về phía sau gây thương tích hoặc gãy chân đồng thời dụng cụ không bị đâm sâu vào bộ sinh dục heo nái làm, kẹt tay của người bơm tinh Heo.

Khi tháo dây cột phải cho người phụ giúp chịubớt lực lui về phía sau bằng cách đẩy heo tiên về phía trước, hoặc thả dây cột từ từ cho mông heo nái vừa chạm vách chuồng rồi mở vòng dây, thả nái tự do.

Cách êm dịu

Nhờ người chăm sóc vuôt ve cho heo nái nằm xuống, chêm phần mông cao hơn đầu một chút, vật chêm phải mềm như bao bố cuộn thành lọn để chêm vào, rồi bơm tinh, vẫn đạt kết quả tốt. Ta cũng có thể cho heo ăn một ít thức ăn ngon miệng để kéo dài thời gian, đồng thời người chủ săn sóc heo hàng ngày đứng che áng tầm mắt heo, cho người đứng phía sau mà bơm tinh, để được dễ dàng hơn nên nắm sát góc đuôi heo và bơm tính vào.