25/05/2018, 17:58
INDEX - GOOGLE của sách
(ĐHVH HN) - Theo ISO 999:1996, index của một cuốn sách là danh sách các từ đầu mục (entry) hay các từ khóa (keyword) được sắp xếp theo một thứ tự nhất định, thường là theo thứ tự chữ cái của ngôn ngữ xuất bản, có tác dụng chỉ ra vị trí (tức số trang) xuất hiện của chính các từ đầu mục hay các từ ...
(ĐHVH HN) - Theo ISO 999:1996, index của một cuốn sách là danh sách các từ đầu mục (entry) hay các từ khóa (keyword) được sắp xếp theo một thứ tự nhất định, thường là theo thứ tự chữ cái của ngôn ngữ xuất bản, có tác dụng chỉ ra vị trí (tức số trang) xuất hiện của chính các từ đầu mục hay các từ khóa đó trong một cuốn sách. Nói rộng hơn, index chính là một danh sách có thứ tự các từ đầu mục,… được thiết kế với mục đích giúp cho người sử dụng có thể định vị được thông tin trong một cuốn sách, bao gồm cả sách in, sách audio và sách điện tử.
Hiểu một cách đơn giản hơn, index sách là danh sách có thứ tự gồm các từ hay cụm từ được dùng để gọi tên/định danh các thuật ngữ, khái niệm, tên riêng, sự kiện quan trọng được thể hiện hay liên quan đến nội dung sách, giúp cho người đọc có thể tra cứu nhanh và chính xác những nội dung hay chủ đề mình quan tâm.
Như vậy, đối với sách, index đóng vai trò như Google, giúp người đọc nhanh chóng tìm kiếm và tra cứu các nguồn thông tin quan tâm thông qua các từ khóa (keywords) được sắp dưới dạng từ điển Alphabet.
Hiểu một cách đơn giản hơn, index sách là danh sách có thứ tự gồm các từ hay cụm từ được dùng để gọi tên/định danh các thuật ngữ, khái niệm, tên riêng, sự kiện quan trọng được thể hiện hay liên quan đến nội dung sách, giúp cho người đọc có thể tra cứu nhanh và chính xác những nội dung hay chủ đề mình quan tâm.
Như vậy, đối với sách, index đóng vai trò như Google, giúp người đọc nhanh chóng tìm kiếm và tra cứu các nguồn thông tin quan tâm thông qua các từ khóa (keywords) được sắp dưới dạng từ điển Alphabet.
Hình minh họa: Index sách Lucence in Action
Trên thế giới có nhiều cách làm index khác nhau, nhưng tựu chung lại có ba loại index phổ biến: Index tên riêng; Index chủ đề và Index hỗn hợp. Index tên riêng thông thường có index nhân vật, index địa danh, index ngôn ngữ, index sự kiện, … Index chủ đề cũng như index tên riêng cũng có thể có nhiều loại được chia nhỏ tùy theo nội dung, chủ đề của mỗi cuốn sách. Cũng có những sách dùng index hỗn hợp bao gồm cả index tên riêng và index chủ đề.
Tác giả thông thường lựa chọn làm index căn cứ vào tính chất nội dung cuốn sách và đối tượng độc giả của cuốn sách. Đa số các loại sách khoa học thường có index tên riêng là index tác giả (nhà khoa học); Sách về ngôn ngữ thì có index nói về các ngôn ngữ khác nhau Sách lịch sử thì thường có index các địa danh, nhân vật, sự kiện; Sách về dân tộc học thì có thể có index tên gọi các dân tộc; Sách về thể thao có thể có index về các nhân vật, trận đấu, giải đấu; Sách về văn học thì lại có index về các tác phẩm văn học, về các tác giả (người sáng tác, tác giả các tác phẩm phái sinh: biên soạn, chú giải, tuyển chọn, ….); …. Nội dung cuốn sách và đối tượng độc giả của cuốn sách cũng quyết định việc thiết lập cấu trúc vĩ mô (danh sách các từ đầu mục) và cấu trúc vi mô (cách bố trí các thông tin trong một mục từ đầu mục) của index sâu đến đâu.
Hình minh họa: Index ảnh trên trang tin điện tử itctoday
Như vậy có thể thấy, index đóng một vai trò hết sức quan trọng với người đọc thông qua các vai trò sau:
Thứ nhất, giúp người đọc đánh giá quyết định mua sách:
Cùng với mục lục và tài liệu tham khảo, index giúp người đang có dự định mua sách xem xét đánh giá về cuốn sách định mua, Bằng cách đọc lướt nhanh index với nội dung các từ khóa (keyword) được đề cập trong sách, người đọc có thể đánh giá cuốn sách một cách khách quan từ góc nhìn của chính mình chứ không chỉ đơn thuần chịu ảnh hưởng của lời giới thiệu hay hướng dẫn sử dụng sách và từ đó, có quyết định mua đúng đắn hơn.
Thứ hai, index trợ giúp người đọc trong quá trình đọc sách:
Với nội dung là các từ khóa (keywords) được sắp dưới dạng từ điển Alphabet, index là công cụ hữu ích giúp người đọc đọc nhanh hay đọc sâu cuốn sách, đọc để kiểm tra, đọc để phản biện hoặc tra cứu nhanh một nội dung, một chủ đề nào đó đã xác định mà người đọc quan tâm bằng cách tìm kiếm và tra cứu thông tin thông qua index.
Với các vai trò đó, index đương nhiên trở thành một vấn đề mà người biết mua sách và biết đọc sách đặc biệt quan tâm. Index đối với họ có giá trị như là một bảng tra cứu cực kỳ tiện dụng và không thể thiếu, giúp người đọc tiếp cận nhanh chóng với nội dung cần quan tâm, tìm hiểu trong cuốn sách, tiết kiệm thời gian đọc sách để tìm kiếm thông tin cần thiết. Index lúc này không khác nào công cụ tìm kiếm Google nỏi tiếng trên internet, dễ dàng giúp người đọc sách tìm kiếm thông tin mà mình quan tâm trong tổng thể thông tin đa dạng của cuốn sách.
Trong thời đại thông tin hiện nay, khi mà lượng thông tin tìm đến với mỗi người là khổng lồ với quỹ thời gian hạn hẹp, index chính là công cụ giúp cho người đọc định vị được ngay lập tức thông tin cần tìm kiếm trong cuốn sách mà không cần phải mất thời gian đọc cả cuốn sách để tìm kiếm thông tin đó. Cách thức mà index cung cấp thông tin về một cuốn sách cho người đọc cũng chính là cách thức để cỗ máy tìm kiếm Google nổi tiếng khởi đầu thành công trong thế giới công nghệ số ngày nay.
Bài: Ths. Trần Dũng Hải - Khoa XB-PH (tháng 4/2017)
