Hoa lan cymbidium

Lan cymbidium cũng nằm trong số những giống lan trồng được yêu thích nhất. Người ta hay gọi nó là lan của người mới vào nghề, vì nó rất khó chết. Nhưng công bằng mà nói, trồng nó cho được tốt cũng không phải dễ.

Sự phân bổ của giống lan này trong tự nhiên là từ phía bắc Trung Quốc, đi qua Nhật Bản, xuyên xuống dãy Himalaya, Ấn Độ, đi xuống Thái Lan, bán đảo Malaysia, và xuống tận phía nam là miền bắc nước Úc. Nơi sống của chúng rất khác nhau; có cây mọc tận trên dãy Himalava, chịu đựng những đêm lạnh và những ngày nắng nóng; ngoài ra còn có những loài sống trong rừng mưa nhiệt đới. Những loài khác, như c.sisensis và c. caniculatum, mọc trong những điều kiện rất khô cằn ở châu Úc, sống dựa vào những cơn mưa gió mùa hằng năm trong suốt mùa tăng trưởng. Các loài lá cứng, như C. aloifolium, có ở Thái Lan và các nước châu Á khác, chịu được ánh nắng mặt trời chói chang. Chúng mọc trên các cây rụng lá và những phần đá thấp.

Do tập quán mọc trên cây nên nhiều loài lan cho những cụm hoa dài lủng lẳng, nhưng khi được đưa vào trồng thì người ta cột những cụm hoa này thẳng đứng lên. Các loài khác, như c. insigne, lại là địa lan và mọc trên những bãi cỏ dài, trong những bụi đỗ quyên. Từ đó chúng thích nghi và cho những cụm hoa cao, thẳng đứng. Vì môi trường sống của lan cymbidium khác nhau rất nhiều nên hình dạng, kích thước, và màu sắc của hoa rất đa dạng.

Lan loại tiểu, trung, và đại

Cymbidium được chia thành ba nhóm. Nhóm tiểu là vừa với chậu 10 – 12 cm, với cụm hoa cao khoảng 45 cm. Chúng cho những bông hoa nhỏ nhắn, dễ thương dọc theo phát hoa. Cymbidium đại có thể mọc thành những cây rất lớn. Trong những chậu to, chúng nở những bông hoa vĩ đại trên phát hoa dài 120 cm. Cymbidium vừa, nằm giữa hai loại kia, vừa với chậu 18 – 20 cm và cho những phát hoa cao 60 – 70 cm, một cây có bốn đến năm phát hoa.

Lịch sử gieo trồng

Trong tất cả các loài lan được đưa về trồng, cymbidium có lịch sử lâu đời nhất. Vào năm 2000 trước công nguyên, người Trung Hoa và người Nhật đã trồng chúng quanh nhà và các đền thờ vì yêu thích hương thơm của chúng, c. ensifolium là một trong những loài cymbidium thơm nhất, có xuất xứ từ miền nam Trung Quốc và rất được ưa chuộng. Người Trung Quốc không tìm cách lai giống chúng mà chỉ đưa về trồng để lấy hương thơm. Người Nhật vẫn luôn trồng rất nhiều loài cymbidium tiểu và đặt chúng trong những chậu kiểng bằng đất nung.

Người châu Âu hiện đại bắt đầu yêu thích giống lan này từ lần đầu tiên chúng được đưa vào nước Anh. Chúng trở nên phổ biến trong các nhà kính lớn ở thời nữ hoàng Victoria, nhưng mãi đến cuối thế kỷ 19 người ta mới bắt đầu lai chúng. Và kết quả là chúng ta được thưởng thức những bông hoa lan muôn hình vạn trạng từ hình dạng, màu sắc, cho đến kích thước, mà những nhà trồng lan đầu tiên không thể nào tưởng tượng được.

Lai giống

Thật ngạc nhiên rằng chỉ có một ít loài là được dùng để tạo ra những loài lai ngàt nay, còn rất nhiều loài khác lại chưa từng được lai bao giờ. Chỉ năm hay sáu loài là có tầm quan trọng và chỉ 10 đến 12 loài là có mặt trong lai lịch của các giống lai được trưng bày ở các buổi triễn lãm lan cymbidium. Đó là vì phần lớn những loài khác cho hoa nhỏ và không đáng kể.

Đến những năm 1950, việc lai giống vẫn được tiếp tục đều đặn nhưng hầu hết đã hạn chế xuống chỉ còn một số loài. Với mùa nở hoa thời ấy (bắt đầu ở châu Âu từ khoảng tháng hai, lên đỉnh điểm là tháng ba hay tháng tư, và kết thúc vào tháng năm) thì những ai có cây cymbidium đầu tiên nở hoa vào tháng một là điều cực kỳ may mắn. Rất hiếm trường hợp nở hoa trước Giáng Sinh.

Việc gây giống có chọn lọc giờ đây đã đưa những cây cymbidium đầu tiên tiến rất xa; chúng bắt đầu nở hoa vào tháng bảy và tháng tám, và nếu biết chọn lựa giống cẩn thận thì có thể có được những cây nở hoa quanh năm. Hầu hết việc lai giống đều được thực hiện trên những loài mọc trên dãy Himalaya, với kết quả là chúng có thể mọc bất cứ nơi nào trên thế giới có nhiệt độ không quá cao.

Tạo điều kiện thích hợp

Ở những vùng mà nhiệt độ không xuống dưới 10°c, cymbidium có thể dễ dàng thích nghi trong nhà hoặc nhà kính được che mát. Ở đây chúng được cung cấp ánh sáng chập chờn như chúng ưa thích. Trong nhà kính chúng phát triển tươi tốt và cho nhiều hoa tươi lâu. Khi chúng nở hoa, chúng có thể được đưa vào nhà mà vẫn an toàn. Để chúng trong phòng mát, có đủ ánh sáng, tránh nguồn nhiệt trực tiếp. Ngay sau khi hoa tàn hết, hãy đưa chúng trở về nhà kính.

Trong khí hậu lạnh hơn, như ở châu Âu và vùng ven biển phía đông của nước Mỹ, cymbidium phải được trồng trong nhà kính có sưởi. Nhiệt độ trong nhà kính phải được duy trì, thấp nhất là 10°c trong những đêm mùa đông lạnh nhất, còn ban ngày thì nhiệt độ tự động tăng lên. Những buổi tối mát mẻ như vậy rất thích hợp cho cây nở hoa.

Một số người trồng thích đặt cymbidium ngoài trời trong những tháng không có sương giá. Hãy đặt nơi sáng sủa, thoáng đãng, và có che chắn để tránh những tia nắng nóng mùa hè chiếu vào chúng. Không đặt chúng ở góc tối hay phía sau những bờ rào dày, nơii ánh sáng không chiếu được đến chúng. Những cái giá vồng lên có thể giúp cây được thoáng khí và những côn trùng phá hoại cũng khó làm tổ trong chậu.

Cymbidium không phải là lý tưởng trong những căn phòng có hệ thống sưởi, vì nhiệt độ thường rất cao vào ban đêm và ánh sáng thì rất yếu.

Chăm sóc hằng ngày

Cymbidium phải được tưới nước quanh năm, dù là trồng trong nhà hay ngoài trời. Vào mùa hè, những ngoài trời sẽ cần được lưu ý và chăm sóc kỹ hơn để đảm bảo không bị mất nước trong những ngày nắng nóng. Cymbidium cần được bón phân và tưới nước hầu như quanh năm, nhưng phải cẩn thận trong những tháng mùa đông tối nhất. Chúng cần được bón phân và tưới nước nhiều nhất là vào mùa xuân và hè. Dù là trồng trong nhà hay ngoài trời thì đến cuối hè cây sẽ bắt đầu ra phát hoa. Bạn phải chăm sóc cây thật nhiều để đảm bảo rằng những phát hoa này không bị hư hại hoặc bị ốc sên cắn phá. Khi phát hoa đã dài được 15 cm, nó sẽ cần được tựa vào một cái cọc. Hãy cột nó vào một đoạn tre khi nó phát triển. Các loài nở hoa vào cuối xuân hầu như sẽ nghỉ ngơi trong suốt mùa đông và sau đó sẽ nở hoa lại trong ánh nắng lên dần của mùa xuân. Những loài cymbidium nở hoa vào giữa đông cần nhiều ánh sáng vào ban ngày và nhiệt độ mát mẻ vào ban đêm. Nhiệt độ cao vào ban đêm cộng với ánh sáng yếu ban ngày sẽ làm nụ hoa rụng đi.

Sau mùa ra hoa, cây sẽ nảy chồi mới. Chồi này sẽ to ra dần thành giả hành. Một số cây có thể nảy nhiều chồi mới một lúc, và kết quả là cymbidium trưởng thành có đến 15 – 20 giả hành.

Tốt nhất là nên trồng cymbidium trong chất trồng thô, thoáng, để hệ rễ dày và to của nó có thể nhanh chóng len lỏi vào. Tốt nhất là hai đến ba năm mới sang chậu một lần, chứ đừng sang mỗi năm. Chúng sẽ ra hoa tốt hơn trong năm thứ ba, khi đã bám chắc vào chậu. Kích thước chậu cho cây thì không giới hạn, nhưng khi cây đã quá lớn thì bạn nên tách chiết nó ra để trồng vào những chậu nhỏ hơn. Mỗi đơn vị tách chiết phải có ít nhất bốn đến năm giả hành.