Hatshepsut – Nữ pharaoh Ai Cập trị vì lâu nhất

Nguồn: 100 Leaders (truy cập ngày 28/8/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Là con gái của pharaoh (pha-ra-ông) Thutmose I, Hatshepsut trở thành vị pharaoh thứ năm của Ai Cập thuộc triều đại thứ mười tám. Trong suốt hơn 20 năm trị vì, bà dẫn dắt Ai Cập gây dựng lại ngành thương mại vốn tàn lụi từ những cuộc chiến tranh trước đó. Bà cũng cho xây dựng rất nhiều công trình, các tác phẩm điêu khắc vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Mặc dù bà không phải là người phụ nữ đầu tiên trị vì Ai Cập nhưng vẫn có thể xem bà là nữ pharaoh vĩ đại đầu tiên.

Sinh ra trong vương triều Thutmose I, Hatshepsut kết hôn với người anh cùng cha khác mẹ là Thutmose II (một tập tục phổ biến thời bấy giờ.) Sau khi cha qua đời, Hatshepsut và Thutmose II đồng trị vì Ai Cập.

Hatshepsut tuyên bố mình là người kế vị được vua cha chỉ định, và giữ chức quan nhiếp chính cùng người kế vị trẻ tuổi Thutmose III – là con trai của chồng bà và một người vợ khác. Ngay cả khi Thutmose III đã trưởng thành, Hatshepsut vẫn kiểm soát mọi thứ, còn Thutmose III chỉ đứng ở vị trí số hai. Những bức tượng của bà thường khắc họa hình ảnh bà trong trang phục của một vị pharaoh (và thậm chí có cả bộ râu giả truyền thống).

Dưới triều đại của mình, Hatshepsut dẫn dắt Ai Cập thiết lập lại những tuyến đường thương mại vốn bị gián đoạn bởi những cuộc xâm lược trước đây. Bà cử một đoàn thương gia sang Vương quốc Punt (có lẽ ở phía đông nam Ai Cập), và họ quay về mang theo 31 cây mộc dược được bảo quản cẩn thận.

Hatshepsut thể hiện khả năng lãnh đạo của mình qua việc cho tiến hành hàng trăm dự án xây dựng khắp đất nước Ai Cập. Những công trình của bà không chỉ nhiều mà còn hùng vĩ hơn những công trình trước đó. Dưới sự chỉ đạo của bà, các công nhân đã dựng được những cột tháp obelisk cao nhất trên thế giới tại các Đền Karnack, Đền Pakhet dưới các mỏm đá phía đông dòng sông Nile, và đền an táng của bà ở bờ tây sông Nile. Những triều vua sau cũng chịu ảnh hưởng của bà khi xây dựng Thung lũng của các vị Vua (Valley of the Kings).

Sau khi Hatshepsut qua đời, Thutmose III tiến hành một chiến dịch lớn để xóa bỏ người mẹ kế của mình ra khỏi sử sách. Mặc dù bị những triều đại sau hạ thấp, Hatshepsut vẫn là một vị lãnh đạo hùng mạnh trong bối cảnh phụ nữ không được công nhận bất cứ vai trò lãnh đạo nào, chứ chưa nói đến cương vị của một pharaoh. Xác ướp của bà được Howard Carter tìm thấy vào năm 1903, nhưng mãi tới năm 2008 mới được xác nhận.