Robespierre – Nhà lãnh đạo Cách mạng độc tài

Nguồn: Historic figures, BBC (truy cập ngày 21/6/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Robespierre là một luật sư và chính khách người Pháp. Ông là một trong những nhân vật có ảnh hưởng lớn nhất trong cuộc Cách mạng Pháp.

Maximilien Marie Isidore de Robespierre sinh ngày 6 tháng 5 năm 1758 tại Arras, là con trai của một luật sư. Ông học tập ở Paris và theo nghề của cha. Ông được bầu làm đại biểu ‘hội nghị quốc dân’ (estates-general: một hình thức giống như nghị viện, nhưng không có thực quyền) tổ chức vào tháng 5/1789, và sau đó trở thành đại biểu Quốc hội Lập hiến.

Robespierre trở nên nổi tiếng vì công kích chế độ quân chủ và ủng hộ các cải cách dân chủ. Tháng 4/1790, ông được bầu làm chủ tịch phái chính trị Jacobin đầy quyền lực. Sau khi nền quân chủ sụp đổ vào tháng 8/1792, Robespierre được bầu làm đại biểu thứ nhất của Paris dự Hội nghị Quốc ước. Hội nghị này đã xóa bỏ nền quân chủ, tuyên bố Pháp là một nước cộng hòa và đưa vua (Louis XVI) ra xét xử vì tội phản quốc. Robespierre ủng hộ mạnh mẽ tất cả những bước đi này. Nhà vua bị xử tử vào tháng 1/1793.

Sau khi nhà vua bị hành quyết, căng thẳng gia tăng trong hội nghị đã dẫn đến một cuộc tranh đấu quyền lực giữa phe Jacobin và phe Girondin ôn hòa hơn. Phe Jacobin lợi dụng sức mạnh quần chúng để kiểm soát và bắt giữ những người đứng đầu phe Girondin. Ủy ban an toàn công cộng nắm quyền kiểm soát đất nước. Robespierre là một thành viên và nhanh chóng trở thành nhân vật chủ chốt của ủy ban này.

Trong bối cảnh đất nước đối mặt với mối nguy ngoại xâm và bất ổn gia tăng trong nước, ủy ban bắt đầu tiến hành ‘Triều đại Khủng bố’ (Reign of Terror), thủ tiêu dã man tất cả những người bị coi là kẻ thù của cách mạng, bao gồm cả những người lãnh đạo cách mạng như Georges Danton.

Tháng 5/1794, Robespierre tuyên bố Hội nghị Quốc ước thông qua tôn giáo chính thức mới cho nước Pháp: tôn thờ Đấng Tối cao [the cult of the Supreme Being]. Quyết định này dựa trên tư duy của triết gia Jean-Jaques Rousseau, người mà Robespierre ủng hộ nhiệt thành.

Sự khủng khiếp của ‘Triều đại Khủng bố’ và chế độ chuyên quyền của Robespierre khiến ông ngày càng mất dần sự ủng hộ của quần chúng. Những thành công về quân sự của Pháp càng khiến tình trạng tàn bạo khó chấp nhận nổi và một âm mưu lật đổ Robespierre được hình thành. Ngày 27 tháng 7 năm 1794, ông bị bắt giữ sau một trận chiến. Ngày hôm sau Robespierre, vốn bị thương ở hàm do bị bắn, cùng 21 người ủng hộ thân cận nhất bị xử chém.

Xem thêm:

5 hiểu lầm về cuộc Cách mạng Pháp