Giới thiệu chung về cây mướp đắng

Mướp đang là một loại quả nhiệt đới dùng làm thức ăn, nhưng cũng được dùng làm thuốc ở hầu hết các nước thuộc Đông Nam Á và cả ở châu Phi. Mướp đắng có tác dụng giảm đường huyết, đồng thời có tính kháng khuẩn mạnh.

Mướp đắng có khả năng tiềm tàng chống ung thư và chống siêu vi như HIV và HSV. Nhiều nghiên cứu cho thấy mướp đắng có thể dùng làm thuốc chữa bệnh tiểu đường. Hoạt chất trong mướp đắng thay đổi tùy theo thổ nhưỡng, khí hậu, giai đoạn thu hái nên tiêu chuẩn hóa là điều cần thiết. Nhiều cuộc khảo cứu đã chứng minh uống trà khô mướp đắng và dùng dịch chiết mướp đắng có sự khác biệt nhau trên phương diện lâm sàng. Mướp đắng

Dù chưa có nghiên cứu nào chứng minh quả mướp đắng nguy hiểm cho bào thai tại Việt Nam, nhưng những nghiên cứu trên cho thấy hạt mướp đắng có thể làm hỏng thai và quả mướp đắng có khả năng gây đột biến gen. Do đó không nên dùng mướp đắng cho phụ nữ có thai.

Mướp đắng còn được gọi với 1 tên khác là khổ qua.

Mặc dù mướp đắng có nguồn gốc ở châu Á nhưng hiện nay đã có mặt khắp nơi vùng ấm như vùng hiển West Indies phía dưới Florida, châu Phi, Ấn Độ. Sách y học cổ truyền Trung Quốc không có mướp đắng, nhưng mấy năm gần đây trà mướp đắng khô đã được bày bán ở các chợ Việt Nam. Đây là loại trà dành cho những người bị tiểu đường. Mặt khác, năm 1990, Liên Hiệp Quốc phát hành bộ tem dược thảo, mỗi con tem là một cây thuốc được Liên Hiệp Quốc cho lá có giá trị chữa bệnh trên thế giới, mướp đắng được chọn làm một trung 6 cây tiêu biểu. Như vậy có thể nói mướp đắng là một vị thuốc quý và là một loại cây có giá trị lớn về nhiều mặt.

Giá trị dinh dưỡng của cây mướp đắng

Người Việt Nam thường cắt lát quả mướp đắng chưa giã, ngâm vào nước muối để giảm chất đắng, đem nấu canh hay làm món xào. Người Trung Quốc lại thường nhồi thịt xay vào ruột quả mướp rồi đem hầm. canh mướp đắng

Nhiều tài liệu nghiên cứu cho thấy, thành phần dinh dưỡng tính trong 100g quả mướp đắng như sau:

• Phần ăn được 84%
• Nước 93,s%
• Protein 0,9%
• Chất béo 0,1%
• Carbohydrate 0,2%
• Vitamin A: 0,04mg; vitnmin B1: 0,05mg; vitamin B2: 0.03mg.
• Niacin: 0,4mg; Vitamin C: 50mg; canxi: 22mg; kali: 260mg; Magie: 16mg: sắt: 0,9mg.

Thành phần hóa học của mướp đắng

Thành phần hóa học toàn cây, quả và hạt được phân chất và mô tả như sau:

• Glycosid: momorclicin và charantin. Charantin là một hỗn hợp stcroid làm hạ đường huyết. Ngoài ra còn có allkaloid momordicin và dầu thực vật.
• Một peptid giống insulin hạ đường là polypeptid – P có trong mướp đắng. Chất này có trong quả, hạt các mô trong thân cây và có phân tử lượng 11.000. Đã có nhiều nghiên cứu về tính chất hạ đường của mướp đắng.

Hạt mướp đắng chứa 32% dầu với các acid béo stearic, limoleic, oleic. Hạt mướp đắng cũng chứa nucleosid pyrimidin vicine, glycoprotein alpha – momoreharin và beta – moinoecharin, là những chất có tác dụng làm hỏng thai. Những phân tử giống insulin cũng được tìm thấy trong hạt mướp đắng.

Dược tính

Khả năng hạ đường huyết:

+ Tinh chất này đã được nghiên cứu, chứng minh ở con người và trên một số loại động vật.

+ Thành phần tạo ra tính hạ đường huyết trong mướp đắng gồm: Charantin, Polypeptid – P và Vicine. Cơ chế tác dụng của nó là giảm đường huyết và cải thiện việc hấp thụ glucose.

+ Nghiên cứu hạ đường ở động vật được thực hiện ở chuột và thỏ cho thấy các chất có trong mướp đắng có khả năng cái thiện sự dung nạp glucose, giữ được tính hạ đường sau khi ngưng dùng mướp đắng 15 ngày, đồng thời giảm cholesterol.

+ Mướp đắng giúp cải thiện quá trình hấp thụ đường ở con người. Một nghiên cứu thực hiện ở 18 người bị bệnh tiểu đường loại II đã cho kết quả thành công 73% khi dùng nước ép mướp đắng. Một báo cáo khác cho biết mướp đắng giúp giảm 54% lượng đường sau bữa ăn và giảm 17% lượng hemoglobin AlC ở 6 bệnh nhân dùng 15g dịch chiết mướp đắng. Thử nghiệm dùng nước ép từ mướp đắng ở 160 bệnh nhân chứng minh có thể kiểm soát được bệnh tiểu đường. Mướp đắng không làm insulin tiết ra nhưng tăng sử dụng cacbon hydrat.

Tính kháng khuẩn:

Một nghiên cứu cho biết, cao mướp đắng có tính trụ tế bào 33,4% và momorchann có tính chống u bướu và có thể ức chế tổng hợp protein. Tương tự, cây mướp đắng cũng có tác dụng ức chế sinh sản siêu vi gồm: polio, herpes simplex I và HIV.

Tính độc hại di thể:

Mướp đắng có thể phá hoại di thể Aspergillus mudulans và độc với tế bào ung thư máu

Tính chống thụ thai:

Các thực nghiệm trên một loài động vật cho thấy, protein trong cây mướp đắng có hoạt tinh chống sinh sản ở chuột đực. Uống cao quả mướp đắng l,7g/ngày làm tinh hoàn chó đực bị thương tổn và giảm khả năng sinh tinh trùng, ở chuột cái, tác dụng chống khả năng thụ thai thuận nghịch. Chất momorcharm có trong mướp đắng có khả năng làm hỏng thai. Chuột và thỏ có thai bị xuất huyết tử cung khi uống nước mướp đắng, nhưng không xảy ra ở chuột không có thai.

Những tính chất khác

+ Tính giảm đau và chống viêm phụ thuộc vào lượng sử dụng. Mướp đắng có tác dụng làm giảm đầy hơi, chữa loét, khó tiêu, táo bón, kiết lỵ hay trĩ.

+ Ngoài ra, mướp đắng cũng có thể chữa một số bệnh ngoài da như nhọt, phỏng, nhiễm trùng, ghẻ, bệnh vảy nến.

+ Mướp đắng còn dùng như là chất diệt côn trùng và có tính hạ áp huyết.

Độc tính

Quả mướp đắng chưa già được dùng làm thức ăn, Mướp đắng tương đối lành ở liều thấp và không dùng quá 4 tuần. Chúa có báo cáo nào về tác dụng nguy hiểm cùa Cao mướp đắng ở liều 50ml. Nói chung, mướp đắng có mức độc tính lâm sàng thấp, tuy nhiên nó có thể gâ vài xáo trộn về đường tiêu hóa. Vì tính chất hạ đường huyết, nên hạn chế sử dụng mướp đắng khi người bệnh đã có triệu chứng đường xuống quá thấp.

Mướp đắng có thể độc hại cho tế bào gan ở một số loài động vật. Thực nghiệm trên một số loài động vật cho thấy enzym gan tăng cao sau khi dùng mướp đắng. Các chất trong mướp đắng có khả năng thay đổi hình dáng tế bào gan.

Hạt mướp đắng chứa một chất có tên vicine, là một độc tố có khả năng gây ngộ độc tầm đậu (favism), một hội chứng cấp tính gồm nhức đầu, đau thắt bụng và hôn mê.

Mướp đắng không nên dùng cho phụ nữ có thai vì độc hại cho hệ sinh sản, kể cả làm tử cung xuất huyết và co thắt làm hỏng thai.