Thiết kế ách cho trâu bò cày kéo

Thiết kế ách (còn gọi là vai) cho trâu bò cày kéo

Có nhiều loại ách khác nhau với các loại kích cỡ khác nhau đã được chế tạo và sử dụng phù hợp với kích thước gia súc, tính chất công việc, truyền thống tập quán từng nơi… tuy nhiên đều dựa trên những nguyên lý chung.

Sau đây là một số điểm quan trọng cần chú ý khi thiết kế ách cho trâu bò cày kéo nhằm hạn chế những rủi ro xảy ra với gia súc:

Điều quan trọng đầu tiên là phải nhìn vào toàn bộ hệ thống công việc: gia súc, công cụ sản xuất và ách để kết hợp với nhau một cách hợp lý,

Kích thước của ách phải phù hợp với tầm vóc, khối lượng và thể lực của gia súc.

Ách sử dụng phải thích hợp với lực kéo tạo ra. Khi lựa chọn loại ách cũng cần phải chú ý cả địa hình và loại đất mà gia súc phải làm việc.

Ách không được gây trở ngại đến sự vận động của gia súc và không gây đau đớn làm ảnh hưởng đến sức khỏe.

Công cụ sản xuất phải được thiết kế hợp lý, dễ dàng tháo ra lắp vào, phải có sự cân bằng và đủ độ bén chắc để chịu được lượng hàng chất lên, có độ tiếp xúc thích hợp với cơ thể gia súc, hạn chế gây nguy hiểm cho gia súc.

Ách gia súc phải cân bằng nhau về kích cỡ và độ chịu lực ở cả hai bên để khi mắc vào không bị lệch.

Ách đặt ở vùng cổ tránh buộc chặt phía dưới gây khó chịu cho vùng khí quản, thực quản.

Khi sử dụng xe kéo phải có một bộ phanh hãm để ngăn phương tiện lao vào cơ thể trâu bò mỗi khi hãm lại hay khi đang xuống dốc.

Sử dụng nguyên liệu chế tạo ách hoặc ách phải tính đến phần giá thành và lại nhuận thu được (hiệu quả kinh tế).

Ách có thể được sản xuất và bảo dưỡng nhờ thợ thủ công và sử dụng vật liệu sẵn có tại địa phương để khi cần bảo dưỡng, sửa chữa, thay thể được dễ dàng, thuận tiện.

Cấu tạo của ách phải thuận tiện và dễ dàng điều chỉnh sao cho phù hợp với gia súc làm việc tạo ra hiệu quả tối đa và tránh làm gia súc bị đau. Luôn nhớ rằng gia súc nuôi trong điều kiện tốt thường dễ bị tổn thương hơn nhiều so với gia súc được nuôi trong điều kiện kham khổ.

Một vài loại ách thông dụng cho trâu bò cày kéo

Đối với trâu, bò người ta thường dùng ách để gia súc kéo công cụ sản xuất. Chọn ách tuỳ thuộc vào loại gia súc làm việc, vào sự sẵn có của địa phương, tập quán truyền thống, dễ sử dụng và giá cả. Có 2 loại ách dùng cho trâu bò cày kéo: loại cho cày kéo đôi và loại cho cày kéo đơn. Có 2 kiểu ách dùng cho cặp đôi trâu bò: kiểu ách sừng phổ biến ở Châu Mỹ La Tinh và Tây Phi, kiểu vai cổ phổ biến ờ Châu Á và Châu Phi.

Nông dân ta ở các tỉnh phía Nam thưcmg dùng trâu bò cày kco đôi. Đa số trâu bò được dùng cày đôi và sử dụng ách đôi, kiểu ách vai cổ.

Nông dân các tỉnh phía Bắc thường dùng trâu bò cày đơn. Ách đơn được sử dụng thường được đặt ở vai cổ.

Nói chung ách được sản xuất dễ dàng bàng các gỗ sẵn có tại địa phương do chính các thợ thủ công hoặc nông dân, giá thành rẻ và hiệu quả. Bất cứ sự cải tiến nào cũng phải đảm bảo ách phải vừa và thích hợp với gia súc, bảo đảm gia súc làm việc tốt hơn.