Sự phân bố của cá rồng trên các châu lục

Cá Rồng thuộc họ cá Osteiglossidae, một trong những họ cá xương có từ lâu đời nhất của thế giới: gần 200 triệu năm nay.

Đây là loài cá nước ngọt được phân bố tại nhiều châu lục như châu Á, châu úc, châu Mỹ và cả châu Phi. Nhưng, chúng chỉ phân bố thu hẹp trong một số vùng nhất định nào đó, chứ không sinh sống tràn lan nơi đâu cũng có.

Nói cách khác, cá Rồng chỉ chọn những nơi có môi trường sống thích hợp với giống loài nó để quần tụ lại một nơi, chứ không sống tràn lan như nhiều loài cá khác trên một con sông dài.

Chẳng hạn, cá Rồng châu Á chỉ quy tụ lại một số vùng thuộc các đảo ở Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Mianmar, Campuchia và miền Nam nước ta mà thôi. Cũng như nói đến cá Rồng châu Mỹ, không có nghĩa toàn châu Mỹ nơi đâu cũng có cá Rồng sinh sống, mà chỉ riêng mỗi vùng Amazon ở Nam Mỹ mới có mà thôi.

Được biết cá Rồng châu Á (nói đúng ra là vùng Đông Nam Á) có bốn loài sau đây:

1/ Cá Thanh Long (tên khoa học là Scleropages Formosus) có kích thước tối đa 90cm, chúng có vùng phân bố trong tự nhiên khá rộng như Malaysia, Indonesia, Thái Lan, Mianmar, Campuchia và miền Nam nước ta.

2/ Cá Ngân Long châu Á (tên khoa học là Scleropages macrocephalus) có vùng phân bố cũng rộng như cá Thanh Long vừa đề cập ở trên. Ngân Long châu Á có loại đuôi xám và loại đuôi vàng, hai bên thân có màu ánh bạc.

3/ Cá Kim Long Hồng Vĩ (tên khoa học là Scleropages Aureus) kích thước tối đa tới 90cm, có vùng phân bố tại Pekan Paru, thuộc quần đảo Sumatra (Indonesia).

4/ Cá Huyết Long (tên khoa học là Scleropages Legendrei) sống ở đảo Kalimanta (Indonesia), được đánh giá là loài cá Rồng đẹp nhất, quí nhất trong bốn loại cá Rồng châu Á và cũng được thị trường cá kiểng thế giới ưa chuộng.

– Cá Rồng châu úc có hai loài:

1/ Cá Rồng Trân Châu (tên khoa học là Scleropages Jardinii) sống tại miền Bắc châu úc và miền Nam trung bộ New Zealand. Cá Rồng Trân Châu chiều dài thân mình chỉ khoảng 60cm mà thôi, nhưng đây được coi là loài cá Rồng hiếu chiến nhất.

2/ Cá Rồng Trân Châu Đốm (tên khoa học là Scleropages Leichardti) có kích thích lớn hơn cá Rồng Trân Châu và sống ở hai vùng thuộc phía Bắc và phía Đông châu úc.

– Cá Rồng châu Mỹ có ba loài:

1/ Cá Ngân Long (tên khoa học là Osteoglossum Bicirrhosum), sống tập trung ở sông Amazon (Nam Mỹ) là loài cá Rồng có kích thước khá lớn đúng với ý thích của mọi người là dài hơn 100cm. Thân mình cá là những hàng vảy lớn màu trắng bạc lẫn phớt hồng lấp lánh rất đẹp.

2/ Cá Hắc Long (tên khoa học là Osteoglossum) tập trung sống nhiều ở vùng sông Rio Negro (thuộc lưu vực sông Amazon), kích thước cũng khá dài gần bằng cá Ngân Long, từ 80- 100cm. Cá Hắc Long sinh sản sớm và tính nhát hơn so với các loài cá Rồng khác.

3/ Cá Hải Tượng (tên khoa học là Arapaima Gigas) cũng thuộc họ cá Osteoglossidae. Sở dĩ nó được đặt tên là Hải Tượng, vì loài cá này có thân mình to nhất không những đối với các loài cá Rồng trên thế giới mà cả các loài cá nước ngọt khác. Trong môi trường sống hoang dã, cá Hải Tượng có chiều dài khoảng 5m và nặng tới 300kg. Cá Hải Tượng sống tập trung ở Amazon và ở các cửa sông thuộc phụ lưu của con sông nổi tiếng ở Nam Mỹ này. Nếu nuôi nhốt trong hồ thì kích thước Hải Tượng cũng chỉ dài gấp rưỡi đến gấp đôi cá Ngân Long mà thôi.

– Cá Rồng châu Phi chỉ duy nhất có một loài là:

Cá Rồng châu Phi (tên khoa học là Heterotis Niloticus), cũng thuộc họ cá Osteoglossidae, phân bố ở vùng Tây và Nam châu Phi. Giống cá này cũng có kích thước khá lớn, khoảng 90cm.

Trong các loài cá Rồng của các châu lục được đề cập ở trên thì, nếu xét về ngoại hình ta thấy cá Rồng châu Á và châu úc có nhiều điểm tương đồng nhau. Nhưng nếu xét về các bộ phận khác thì chúng lại có nhiều điểm khác nhau.

Chẳng hạn như dựa vào hàng vảy ở hai bên hông thì cá Rồng châu Á chỉ có từ 21 đến 26 vảy, trong khi cá Rồng châu úc có từ 32 đến 36 vảy.

Nếu xét về vây ngực và vây bụng thì các vây này ở cá Rồng châu Á dài hơn cá Rồng châu úc…

Còn nếu xét về trữ lượng ngoài thiên nhiên thì cá Rồng châu úc và châu Mỹ hiện nay vẫn còn nhiều nên ít bị hiểm họa tuyệt chủng.

Cá Rồng châu Phi trữ lượng tự nhiên cũng còn nhiều.

Riêng cá Rồng châu Á số lượng còn quá ít do trước đây bị săn bắt quá nhiều để làm cá thịt nên có nguy cơ bị tuyệt chủng trong một ngày không xa.

May là vào năm 2006 vừa qua, cá Rồng châu Á được ghi vào sách đỏ trong danh mục bị đe dọa bị tuyệt chủng nên triệt để cấm săn bắt. Từ đó tất cả mọi sự giao dịch thương mại quốc tế về các loài cá Rồng này được đặt dưới sự điều khiển của công ước CITES.

Chỉ riêng những trại nuôi cá Rồng đời F2 tại hồ được CITES chứng nhận mới được xuất khẩu cá Rồng (từ đời F2, F3…）sang các nước khác.