Sông Hồng
Tọa độ: 20°14′43″B 106°35′20″Đ / 20.24528, 106.58889 Sông Thao, Hồng Hà, Nhị Hà, Nhĩ Hà, sông Cái, Nguyên Giang Mặt nước sông Hồng về mùa lũ (chụp gần Hà Nội) ...
Tọa độ: 20°14′43″B 106°35′20″Đ / 20.24528, 106.58889
Sông Thao, Hồng Hà, Nhị Hà,
Nhĩ Hà, sông Cái, Nguyên Giang
Mặt nước sông Hồng về mùa lũ (chụp gần Hà Nội)
Các quốc gia Trung Quốc, Việt Nam
Tỉnh Vân Nam, Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Hà Nội, Vĩnh Phúc, Hưng Yên, Hà Nam, Thái Bình, Nam Định
Các chi lưu
- tả ngạn sông Lô
- hữu ngạn sông Đà
Nguồn
- Vị trí dãy núi Hoành Đoạn, Nguy Sơn, Đại Lý, Vân Nam, Trung Quốc
- Cao độ 1.776 m (5.827 ft)
Nguồn phụ
- Vị trí Tường Vân, Đại Lý, Vân Nam, Trung Quốc
Hợp lưu nguồn
- cao độ 1.200 m (3.937 ft)
- tọa độ 25°1′49″B 100°48′56″Đ / 25.03028, 100.81556
Cửa sông Cửa Ba Lạt
- vị trí biển Đông (ranh giới hai huyện Tiền Hải và Giao Thủy)
- cao độ 0 m (0 ft)
- tọa độ 20°14′43″B 106°35′20″Đ / 20.24528, 106.58889
Chiều dài 1.149 km (714 mi)
Lưu vực 143.700 Km² (55.483 mi²)
Lưu lượng tại cửa sông
- trung bình 2.640 m³/s (93.231 ft³/s)
- tối đa 30.000 m³/s (1.059.440 ft³/s)
- tối thiểu 700 m³/s (24.720 ft³/s)
Lưu lượng tại nơi khác (trung bình)
- Việt Trì 900 m³/s (31.783 ft³/s)
và lưu vực
có tổng chiều dài là 1.149[1] km bắt nguồn từ Trung Quốc chảy qua Việt Nam và đổ ra biển Đông. Đoạn chảy trên đất Việt Nam dài 510 km.
Tên gọi
còn có các tên gọi khác như Hồng Hà (tiếng Trung: 紅河 Honghe), hay sông Cái (người Pháp đã phiên tên gọi này thành Song-Koï). Đoạn chảy trên lãnh thổ Trung Quốc được gọi là Nguyên Giang (元江, bính âm yuan2 jiang1), đoạn đầu nguồn có tên là Lễ Xã Giang (禮社江). Đoạn từ chảy qua Phú Thọ gọi là Sông Thao, đoạn qua Hà Nội còn gọi là Nhĩ Hà hoặc Nhị Hà. Sử Việt còn ghi sông với tên Phú Lương.
Dòng chảy và lưu lượng
Dòng chính (chủ lưu) của sông Hồng bắt nguồn từ vùng núi thuộc huyện Nguy Sơn, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc ở độ cao 1.776 m. Chi lưu phía đông bắt nguồn từ vùng núi huyện Tường Vân. Chủ yếu nó chảy theo hướng tây bắc-đông nam, qua huyện tự trị Nguyên Giang của người Thái (傣 Dăi), Di (彞), Cáp Nê (哈尼 Hani, ở Việt Nam gọi là người Hà Nhì). Đến biên giới Việt - Trung, sông Hồng chạy dọc theo biên giới khoảng 80 km; đoạn thì sang bên lãnh thổ Việt Nam, đoạn thì sang bên lãnh thổ Trung Quốc. Điểm tiếp xúc đầu tiên của sông Hồng với lãnh thổ Việt Nam tại xã A Mú Sung (huyện Bát Sát), chính giữa sông là điểm phân chia lãnh thổ hai nước. Đến thành phố Lào Cai, sông Hồng chảy hẳn vào lãnh thổ Việt Nam qua phía đông thủ đô Hà Nội trước khi đổ ra biển Đông ở cửa Ba Lạt (ranh giới giữa hai tỉnh Thái Bình và Nam Định).
Ở Lào Cai sông Hồng cao hơn mực nước biển 73 m. Đến Yên Bái cách Lào Cai 145 km thì sông chỉ còn ở cao độ 55 m. Giữa hai tỉnh đó là 26 ghềnh thác, nước chảy xiết. Đến Việt Trì thì triền dốc sông không còn mấy nên lưu lượng chậm hẳn lại. Đồng bằng sông Hồng nằm ở hạ lưu con sông này.
Các sông nhánh chính của sông Hồng trên lãnh thổ Việt Nam có thể kể đến là sông Đà, sông Lô (với phụ lưu là sông Chảy và sông Gâm). có phân lưu phía tả ngạn là sông Đuống chảy từ Hà Nội đến Phả Lại thuộc Hải Dương và sông Luộc chảy từ Hưng Yên đến Quý Cao (huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng). Hai sông này nối sông Hồng với hệ thống sông Thái Bình. Phân lưu phía hữu ngạn là sông Đáy và sông Đài (còn gọi là Lạch Giang hay Ninh Cơ), nối sông Hồng và sông Đáy là hai sông Phủ Lý và sông Nam Định. Ở Trung Quốc, các sông như sông Lý Tiên (tức sông Đà), sông Đăng Điều (tức sông Nậm Na), sông Bàn Long (tức sông Lô) và sông Phổ Mai (tức sông Nho Quế) cùng một số sông nhỏ khác như sông Mễ Phúc, sông Nam Khê chảy qua biên giới hai nước vào Việt Nam.
có lưu lượng nước bình quân hàng nǎm rất lớn, tới 2.640 m³/s (tại cửa sông) với tổng lượng nước chảy qua tới 83,5 tỷ m³, tuy nhiên lưu lượng nước phân bổ không đều. Về mùa khô lưu lượng giảm chỉ còn khoảng 700 m³/s, nhưng vào cao điểm mùa mưa có thể đạt tới 30.000 m³/s.
Lợi ích và nguy cơ
Nước sông Hồng về mùa lũ có màu đỏ-hồng do phù sa mà nó mang theo, đây cũng là nguồn gốc tên gọi của nó. Lượng phù sa của sông Hồng rất lớn, trung bình khoảng 100 triệu tấn trên nǎm tức là gần 1,5 kg phù sa trên một mét khối nước.
góp phần quan trọng trong sinh hoạt đời sống cũng như trong sản xuất. Phù sa giúp cho đồng ruộng thêm màu mỡ, đồng thời bồi đắp và mở rộng vùng châu thổ ở vùng duyên hải thuộc hai tỉnh Thái Bình, Nam Định. Nguồn cá bột của sông Hồng đã cung cấp giống đáng kể cho nghề nuôi cá nước ngọt ở đồng bằng Bắc Bộ.
Do lượng phù sa lớn mà lòng sông luôn bị lấp đầy khiến cho lũ lụt thường xuyên xảy ra, vì thế mà từ lâu hai bên bờ sông người ta đã đắp lên những con đê to nhỏ để tránh lũ lụt ngăn nước.
Khai thác thuỷ điện
Hoàng hôn trên sông Hồng, nhìn từ cầu Long Biên.
Nguồn thuỷ năng trong lưu vực sông Hồng tương đối dồi dào, điều kiện khai thác thuận lợi nhất là công trình trên sông nhánh, cho đến nay đã xây dựng các trạm thuỷ điện sau:
Các trạm phát điện có công suất lắp máy dưới 10.000 kW tổng cộng là 843 với tổng công suất lắp đặt là 99.400 kW và 1 trạm thuỷ điện loại vừa ở Lục Thuỷ Hà có công suất 57.500 kW, như vậy mới khai thác chưa đến 5% khả năng thuỷ điện có thể khai thác trong lưu vực. Tổng công suất các trạm thuỷ điện trong lưu vực có thể khai thác đạt 3.375 triệu kW trong đó dòng chính sông Hồng chỉ chiếm 23% còn 77% tập trung ở các sông nhánh.
Nét nổi bật về khai thác thuỷ điện lưu vực sông Hồng là:
* Tập trung khai thác thuỷ điện trên các sông nhánh có đầu nước cao lưu lượng nhỏ, kiểu đường dẫn chuyển nước sang lưu vực địa hình thấp là kinh tế nhất.
* Dòng chính sông Hồng chảy theo đường thẳng, ít gấp khúc và chêch lệch thuỷ đầu tập trung không nhiều vì vậy phần lớn khai thác kiểu thuỷ điện sau đập, có nhiều khó khăn vì núi cao khe sâu phải làm đập cao để tạo đầu nước sẽ không kinh tế.
* Các thuỷ điện trên sông nhánh thường xa khu dân cư và đất canh tác rất phân tán, làm thế nào để công trình thuỷ điện đồng thời kết hợp cấp nước cho sản xuất và đời sống của nông dân là vấn đề cần nghiên cứu giải quyết đạt hiệu ích kinh tế.
Nhưng do lượng phù xa lớn, làm nông dòng sông và lưu lượng chảy sẽ kém nên sẽ làm giảm hiệu quả hay phá hủy các công trình thủy điện trong tương lai gần.
Lưu lượng
Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Lưu lượng 1318 1100 914 1071 1893 4692 7986 9246 6690 4122 2813 1746
Chú ý đơn vị lưu lượng (m3/s)
Các tỉnh, thành phố chảy qua
* Trung Quốc Vân Nam
* Việt Nam
- Lào Cai
- Yên Bái
- Phú Thọ
- Vĩnh Phúc
- Hà Nội
- Hưng Yên
- Nam Định
- Hà Nam
- Thái Bình
Các cây cầu
Trên lãnh thổ Việt Nam (theo thứ tự từ bắc đến nam)
* Kim Thành, tỉnh Lào Cai.
* Cốc Lếu, tỉnh Lào Cai.
* Phố Mới, tỉnh Lào Cai.
* cầu Trái Hút (đang xây dựng), tỉnh Yên Bái.
* cầu Mậu A, tỉnh Yên Bái.
* cầu Yên Bái, tỉnh Yên Bái.
* cầu Văn Phú, tỉnh Yên Bái.
* Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ.
* Phong Châu, tỉnh Phú Thọ.
* Thăng Long, Hà Nội.
* Nhật Tân (dự án), Hà Nội.
* Tứ Liên (dự án), Hà Nội.
* Long Biên, Hà Nội.
* Chương Dương, Hà Nội.
* Vĩnh Tuy, Hà Nội.
* Thanh Trì, Hà Nội.
* Yên Lệnh, Hưng Yên-Hà Nam
* Tân Đệ, Nam Định-Thái Bình.
