Soạn bài tập làm thơ bảy chữ

HOẠT ĐỘNG NGỮ VĂN: TẬP LÀM THƠ BẢY CHỮ A. YÊU CẦU - Biết cách làm thơ bảy chữ với những yêu cầu tối thiểu : đặt câu thơ bảy chữ, biết ngắt nhịp 4/ 3, biết gieo đúng vần. - Manh dạn, vui vẻ khi trình bày thơ của mình. B. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP I. Chuẩn bị ở nhà 1.2: HS tự thực hiện. 3. (SGK, tr. 165) Gợi ý Em tự quan sát và đưa ra nhận xét vé số câu, số chữ của bài thơ, khổ thơ trên. Cách gieo ván và luật bằng trác trong câu của các bài thơ, khổ ...

HOẠT ĐỘNG NGỮ VĂN: TẬP LÀM THƠ BẢY CHỮ

A. YÊU CẦU

- Biết cách làm thơ bảy chữ với những yêu cầu tối thiểu : đặt câu thơ bảy chữ, biết ngắt nhịp 4/ 3, biết gieo đúng vần.

- Manh dạn, vui vẻ khi trình bày thơ của mình.

B. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP

I. Chuẩn bị ở nhà

1.2: HS tự thực hiện.

3. (SGK, tr. 165)

Gợi ý

Em tự quan sát và đưa ra nhận xét vé số câu, số chữ của bài thơ, khổ thơ trên. Cách gieo ván và luật bằng trác trong câu của các bài thơ, khổ thơ trên như sau :

a) - Cách ngát nhịp của các cáu : 4/3

- Gieo vần : vần bằng “on” (tiếng cuối câu 1,2, 4)

- Luật bằng trắc :

B B B T T B B

T T B B T T B

T T B B B T T

B B T T T B B

Bài thơ làm theo vần bằng (tiếng thứ hai câu thứ nhất là vần bàng).

b) - Cách ngất nhịp của câu 1: 3/1/3; câu 2,3: 4/3; câu 4: 2/2/3.

- Gieo vần : vần bằng “ây” - “ay” (tiếng cuối câu 1,2, 4)

- Luật bằng trắc :

B T B B T T B

T B B T T B B

T B T T B B T

T T B B T T B

c) - Cách ngất nhịp của các câu : 4/3

- Gieo vần : vần bằng “e” — “oe” (tiếng cuối câu 1,2, 4)

- Luật bằng trắc :

B B T T T B B

T T B B T T B

T T B B B T T

B B B T T B B

3. Sưu tầm một số bài thơ bảy chữ chép vào vở bài tập.

Gợi ý

Dựa vào hình thức thơ bảy chữ, em có thể chọn một số bài phù hợp để chép vào vở.

4. Tập làm một bài thơ bôn câu bảy chữ, đề tài tự chọn. Lưu ý không được chép bài có sẵn của người khác.

Gợi ý

- Nắm chắc luật thơ thất ngôn tứ tuyệt, thơ mới bốn câu, bảy chữ.

- Tim đề tài, lấy cảm hứng để sáng tác.

II. Hoạt động trên lớp

1. Nhận diện luật thơ

(SGK, tr. 166)

Gợi ý

a) - Nhịp của cả bốn câu trong bài thơ là : 4/3

- Các tiếng cuối các câu 1, 2, 4 gieo vần : ê - e.

- Quan hệ bằng trắc của hai câu thơ kể nhau : câu 1 và 2 đối nhau, câu 2 và 3 niêm với nhau, câu 3 và 4 đối nhau.

b) - Bài thơ bị chép sai ở hai chỗ của câu thứ hai :

+ Sau “Ngọn đèn mờ” không có dấu phẩy. Dấu phẩy ở vị trí này khiến cho nhịp đọc bị sai (nhịp 4/3 chứ không phải 3/4).

+ Tiếng “xanh” bị chép sai (bản gốc là tiếng “lè”) nên vần “anh” trong tiếng này không hợp với vần “e” trong tiếng “che” ở trên.

- Sửa lại : bỏ dấu phẩy, thay “xanh” bằng “lè”.

Em cũng có thể nghĩ ra một từ khác thay cho từ “xanh xanh”. Từ được thay phải tương đối hợp vói ý câu thơ và hợp vần với “e”, chẳng hạn “vàng khè”.

2. Tập làm thơ

a) Hãy làm tiếp hai câu cuối theo ý mình trong bài thơ của Tú Xương mà người biên soạn đã giấu đi.

Tôi thấy người ta có hảo rằng :

Bảo rằng thằng Cuội ở cung trăng !

b) Làm tiếp bài thơ dang dở dưới đây cho trọn vẹn theo ý của mình. Vui sao ngày đã chuyển sang hè,

Phượng đỏ sân trường rộn tiếng ve.

c) Một số học sinh đọc bài thơ bốn câu bảy chữ đã làm ở nhà để cả lớp bình. 

Gợi ý

a) Em có thể sáng tác hai câu thơ tiếp thay vào chỗ hai câu thơ đã bị giấu đi bằng cách phát triển để tài đã được hai câu thơ đẩu nói tới. Em có thể chọn các hướng nội dung sau để phát triển : chuyện chú Cuội nói dối; cung trăng có chị Hằng, củy đa... Bài thơ có thể sáng tác với giọng điệu hóm hỉnh, vui đùa hoặc nghiêm túc. Cần phải chú ý luật bằng trắc của hai câu thơ này :

B B T T B B T

T T B B T T B

(Tất nhiên, trong thơ Đường có luật “nhất, tam, ngũ bất luận”, nghĩa là các tiếng thứ nhất, thứ ba, thứ năm phải theo đúng luật bằng trắc, nhưng nếu không theo cũng được. Hai câu thơ được giấu đi là :

Chứa ai chẳng chứa, chứa thằng Cuội Tôi gớm gan cho cái chị Hằng

b) Vẻ nội dung, hai câu đầu nói vể mùa hè, ngôi trường. Em có thê phát triển đề tài theo hướng : kỉ niệm về trường lớp, thầy cô, bè bạn; nghỉ hè, hò hẹn năm học sau... Luật bằng trắc của hai câu thơ dang dở sẽ là :

T T B B B T T

B B T T T B B

c) Khi đọc chú ý : Tư thế đọc tự nhiên, thái độ, nét mặt phù hợp với sắc thái biểu cảm của bài thơ, đọc đúng nhịp thơ.

(Tìm đọc cuốn Dạy học Tập làm thơ ở Trung học cơ sở của

TS. Phạm Minh Diệu, NXB. Giáo dục, Hà Nội, 2008)