Philippe Pétain – Thủ tướng chính quyền Vichy

Nguồn: Historic figures, BBC (truy cập ngày 16/6/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Pétain là một vị anh hùng dân tộc Pháp do chiến công của ông trong trận Verdun ở Thế chiến thứ nhất. Tuy nhiên về sau ông đứng đầu chính phủ Vichy hợp tác với Đức Quốc xã trong Thế chiến thứ hai, điều này làm ông mất hết uy tín và bị kết án tử hình.

Henri Philippe Pétain sinh ngày 24 tháng 4 năm 1856 trong một gia đình làm nghề nông ở phía bắc nước Pháp. Năm 1876 ông tham gia quân đội Pháp.

Sau nhiều lần nắm quyền chỉ huy trong Thế chiến thứ nhất, năm 1916 Pétain được lệnh ngăn cản cuộc tấn công ồ ạt của quân Đức vào thành phố Verdun. Ông tái tổ chức chiến tuyến và hệ thống vận tải, truyền cảm hứng cho quân lính, giúp xoay chuyển tình thế gần như tuyệt vọng thành một cuộc bảo vệ thành phố thành công. Ông trở thành một vị anh hùng được mến mộ và thay thế tướng Robert Nivelle làm tổng tư lệnh quân đội Pháp. Sau một loạt binh biến, Pétain thiết lập lại trật tự thành công bằng cách trực tiếp giải thích ý định của mình với quân lính và cải thiện điều kiện sống của họ. Tháng 11/1918, ông trở thành thống chế của nước Pháp.

Năm 1934, Pétain được chỉ định làm bộ trưởng chiến tranh, năm tiếp đó kiêm thêm chức bộ trưởng phụ tá (secretary of state).* Năm 1939, ông được bổ nhiệm làm đại sứ Pháp tại Tây Ban Nha. Tháng 5/1940, khi nước Pháp bị Đức tấn công, Pétain được bổ nhiệm làm phó thủ tướng. Tháng 6, ông đề nghị một thỏa thuận đình chiến, đổi lại ông được thăng lên làm ‘thủ tướng’ và nắm quyền lực gần như tuyệt đối. Thỏa thuận đình chiến cho phép Đức kiểm soát phía bắc và phía tây Pháp bao gồm cả Paris, phần còn lại được coi như một chế độ riêng biệt thuộc chính quyền Pétain với thủ đô đặt tại Vichy. Mặc dù tuyên bố chính thức trung lập, trên thực tế chính quyền này hợp tác chặt chẽ với Đức và còn đưa ra bản hiến pháp bài Do thái.

Tháng 12/1940, Pétain bãi nhiệm phó thủ tướng Pierre Laval vì chính sách liên kết chặt chẽ giữa Pháp và Đức của ông này. Tuy nhiên người Đức lại không chấp nhận người kế nhiệm Laval, do đó Laval được phục chức. Tháng 11/1942, để đáp trả cuộc đổ bộ của quân Đồng minh vào Bắc Phi, Đức xâm lược vùng chưa bị chiếm đóng của Pháp. Chính quyền Vichy vẫn còn tồn tại trên danh nghĩa, nhưng Pétain giờ chỉ là bù nhìn. Mùa hè năm 1944, sau khi quân Đồng minh đổ bộ lên đất Pháp, Pétain được đưa sang Đức. Sau khi giải phóng, ông quay trở lại Pháp, bị đưa ra tòa và bị kết án tử hình. Bản án này lập tức được tướng Charles De Gaulle giảm xuống tù chung thân. Pétain bị giam trên đảo Île d’Yeu ngoài khơi Đại Tây Dương. Ông qua đời tại đây vào ngày 23 tháng 7 năm 1951.

————–

* Trong hệ thống của Pháp, Bộ trưởng phụ tá (secretary of state) là một chức bộ trưởng thứ yếu (junior), chịu trách nhiệm trước một vị bộ trưởng khác hoặc Thủ tướng. Cần phân biệt với chức danh Minister of State (Quốc vụ Khanh). Tuy nhiên trong thời kỳ thế kỳ 15-18, chức Secretary of State ở Pháp có các chức trách tương đương với bộ trưởng nội các ngày nay (NBT).