Lịch sử văn minh Châu Âu (bài 1)

Lúc khởi đầu, mọi dân tộc đều như nhau

Tôn Thất Thông

 CHLB Đức

Văn minh châu Âu là một đề tài rất rộng, khó lòng trình bày một cách đầy đủ trong khuôn khổ báo mạng. Vì thế, chúng tôi chỉ có thể trình bày trên trang mạng này những bài biên khảo ngắn thuộc đề tài trên, nhưng có tính chất độc lập, không theo thứ tự thời gian, cũng không theo một chuẩn mực có hệ thống. Tùy lượng thời gian cho phép và điều kiện tiếp cận tài liệu cần thiết, tác giả sẽ lần lượt phổ biến kết quả nghiên cứu để góp phần vào diễn đàn tranh luận. Nếu có lúc vài ba tháng chưa viết xong bài nào vì độ phức tạp của nó, thì cũng là chuyện có thể xảy ra, mong quí độc giả thông cảm.

Xin mời độc giả theo dõi bài đầu tiên như một lời dẫn nhập. Tác giả rất mong được đón nhận nhiều ý kiến phản hồi. Mọi phê bình khen chê đều có ích cho những bài biên khảo tiếp theo.

Kể từ thế kỷ 17, lục địa châu Âu đạt những bước tiến nhảy vọt hơn hẳn các nước khác. Mọi phát minh lớn có ảnh hưởng sâu sắc lên đời sống nhân loại đều xuất phát từ châu Âu. Tình trạng đó kéo dài liên tục vài thế kỷ, cho nên không tránh khỏi nhiều phán đoán chủ quan cho rằng, người châu Âu – hay nói rõ hơn là người da trắng – vốn thông minh, ưu việt và có tư chất phát triển hơn các giống dân da mầu. Cũng không ít người dùng những thuật ngữ cường điệu như dân tộc ưu việt, giống dân thượng đẳng v.v…

Những phán đoán đó xuất phát từ nhiều động cơ khác nhau. Hoặc với dụng ý chính trị để tuyên truyền cho một chính sách nào đó trong một thời điểm nhất định, nhưng động cơ mạnh nhất vẫn xuất phát từ lối suy nghĩ mang tính kỳ thị chủng tộc.

Thực chất như thế nào? Có một giống dân thượng đẳng hơn hẳn các giống dân khác hay không? Từ thế kỷ 19 đã có nhiều nhà nhân chủng học quả quyết như thế và đưa khái niệm đó vào lý thuyết. Trong bản đồ nhân chủng dưới đây, họ định vị hai giống dân đặc biệt: Euro-Aryan ở vùng đất châu Âu hiện nay và Indo-Aryan ở vùng đất trải dài từ Ấn Độ đến Iran. Họ cho rằng đó là hai giống dân ưu việt nhất, nhưng đấy chỉ là luận cứ hoàn toàn nằm trên lý thuyết, chứ chưa ai chứng minh được bằng dữ liệu và luận cứ khoa học.

Hình [1]: Bản đồ nhân chủng thế kỷ 19
Nguồn: Meyers Konversationslexikon (1885-1892) – Vùng công cộng