Dùng cụm chủ vị để mở rộng câu. Luyện tập (tiếp theo)

HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

1. – Cách làm bài tập này giống như cách làm bài tập trong mục Hướng dẫn luyện tập ở Bài 25. Cụ thể, ở từng câu trong bài tập này, trước hết, em tìm cụm C – V làm thành phần câu hoặc thành phần của cụm từ ; sau đó, nói rõ cụm C – V ấy làm chủ ngữ, vị ngữ hay phụ ngữ trong câu.

– Dưới đây ta lần lượt xem xét từng câu:

a) Cụm C – V thứ nhất: Khí hậu nước ta quanh năm ấm áp làm chủ ngữ của câu ; cụm C – V thứ hai: ta quanh năm trồng trọt thu hoạch bốn mùa làm phụ ngữ trong cụm động từ, động từ trung tâm là cho phép.

b) Cụm C – V thứ nhất: các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ làm phụ ngữ cho danh từ khi; cụm C – V thứ hai: người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh làm phụ ngữ cho động từ có. Lưu ý: toàn bộ ngữ động từ có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh mới làm phụ ngữ cho danh từ khi.

c) Hai cụm C – V: những tục lệ tốt đẹp ấy mất dần và những thức quý của đất mình thay dần bằng những thức bóng bảy hào nhoáng và thô kệch bắt chước người ngoài đều làm phụ ngữ cho động từ thấy.

2. Hai câu trong từng cặp câu cho sẵn ở bài tập này đều có quan hệ với nhau về nội dung. Do đó, ta dễ dàng gộp hai câu trong từng cặp thành một câu có cụm C – V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ (bằng cách lược bỏ dấu câu kết thúc câu thứ nhất và thêm hoặc bớt những từ ngữ cần thiết).

a) Thêm cụm từ làm cho vào giữa hai cụm C – V:

Chúng em học giỏi làm cho cha mẹ và thầy cô rất vui lòng.

b) Thêm từ rằng vào trước cụm C – V làm phụ ngữ cho động từ khẳng định:

Nhà văn Hoài Thanh khẳng định rằng cái đẹp là cái có ích.

c) Lược bỏ Điều đó ở đầu câu thứ hai, có thể thêm cho vào sau từ khiến:

Tiếng Việt rất giàu thanh điệu khiến (cho) lời nói của người Việt Nam ta du dương, trầm bổng như một bản nhạc.

d) Lược bỏ Từ đó ở đầu câu thứ hai, thêm một số từ ngữ như đã, khiến cho:

Cách mạng tháng Tám thành công đã khiến cho tiếng Việt có một bước phát triển mới, một số phận mới.

3. Cách tiến hành tương tự như ở bài tập 2.

a) Thêm từ khiến hoặc khiến cho vào giữa hai vế câu:

Anh em hòa thuận khiến (khiến cho) hai thân vui vầy.

b) Bỏ dấu chấm ở cuối câu thứ nhất, biến câu thứ hai thành phụ ngữ (có thể thêm từ mà vào trước phụ ngữ):

Đây là cảnh một rừng thông (mà) ngày ngày biết bao nhiêu người qua lại.

c) Lược bỏ bộ phận chủ ngữ của câu thứ hai (Sự ra đời của các vở kịch ấy), biến câu thứ nhất thành cụm C – V làm chủ ngữ của câu mới:

Hàng loạt vở kịch như "Tay người đàn bà", "Giác ngộ", "Bên kia sông Đuốnhg",… ra đời đã sưởi ấm cho ánh đèn sân khấu ở khắp mọi miền đất nước.

Mai Thu