Chứng minh ca dao là tiếng hát về lao động và tiếng hát ân tình của người lao động – Văn hay lớp 7

Ca dao thực sự là tiếng hát của người dân lao động. Tiếng hát trong ca dao Việt Nam phong phú vô cùng nhưng chủ yếu vẫn là tiếng hát lao động và tiếng hát tâm tình. Qua ca dao, ta thấy được nỗi vất vả nhọc nhằn của người lao động nông thôn:

Lao xao gà gáy rạng ngày 
Vai vác cái cày, tay dắt con trâu 
Bước chân xuống cánh đồng sâu 
Mắt nhắm, mắt mở đuổi trâu ra cày.

Ca dao vốn phát sinh từ công việc lao động, rồi lại phục vụ lao động, nên nó thực sự là tiếng hát của nhân dân lao động. Phải là người lao động thực sự mới có thể hiểu hết được nỗi vất vả của công việc đồng áng:

Cày đồng đang buổi ban trưa 
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày

Và từ nỗi vất vả nhọc nhằn ấy người dân lao động đã hiểu rõ giá trị mồ hôi công sức mà họ đổ xuống để có được hạt lúa vàng. Cho nên họ đã nhắc nhở:

Ai ơi bưng bát cơm đầy 
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.

Câu ca đao đã giúp ta thêm kính trọng mồ hôi nước mắt của người làm ra hạt lúa, đồng thời lên tiếng phán xét nghiêm khắc đối với bản chất ăn bám, coi khinh lao động của bọn người “ngồi mát ăn bát vàng”. Qua đó ta thấy rằng tiếng hát ca dao không bao giờ là của hạng người “ăn trên ngồi trốc”.
Cuộc sống của nhân dân lao động xưa là cuộc sống đầu tắt mặt tối, một nắng hai sương, quanh năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho giời”, một cuộc sống lao động vất vả, nhưng tâm hồn họ rất trong sáng và rộng mở, họ luôn lạc quan và tin tưởng vào cuộc sống chân chính của mình. Người lao động phải đổ “mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày nên họ tin rằng:

Mồ hôi mà đổ xuống đồng 
Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương

Hay:

Công lênh chẳng quản bao lâu 
Ngày nay nước bạc, ngày sau cơm vàng

Chính vì lạc quan, tin tưởng trong lạo động nên người dân lao động luôn hăng say với công việc của mình:

Hỡi cô tát nước bên đàng 
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi

Còn gì đẹp hơn bức tranh cô thiếu nữ tát nước dưới đêm trăng? Tâm hồn trong sáng của cô hòa với ánh trăng, trăng tan vào nước như những giọt mồ hôi của cô thấm mát từng gốc lúa củ khoai… Phải tinh tế vô cùng người nghệ sĩ quần chúng mới thấy được vẻ đẹp hào phóng của công việc lao động cũng như tâm hồn người lao động.

Dù lao động vất vả, nhọc nhằn nhưng tâm hồn, tình cảm của nguời dân lao động rất phong phú trong sáng, sâu sắc và chân tình. Tình cảm đó được thể hiện qua ca dao trữ tình. Trước hết ta hãy nói đến tình cảm quê hương đất nước trong ca dao của nhân dân ta.

Quê hương đất nước Việt Nam gắn liền với con người Việt Nam. Chẳng biết từ bao giờ, thiên nhiên và cuộc sống con người đã hài hòa làm một:

Gió đưa cành trúc la đà 
Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương 
Mịt mù khói tỏa ngàn sương 
Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ

Không gian trời đất lắng trải giữa một buổi sáng êm đềm. Những cành trúc la đà trước gió, một tiếng chuông hay một tiếng gà những tưởng như chìm sâu vào cảnh tĩnh mịch đó. Thế nhưng trong “mịt mù khói tỏa ngàn sương ấy”, cuộc sống thực sự bắt đầu, sôi động và lan tỏa như mặt nước Hồ Tây.
Trên đường về quê Bác, câu hò xưa lại vẳng vào tâm trí chúng ta:

Đường vô xứ Nghệ quanh quanh 
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ

Từ tình yêu quê hương trong cảnh trí, ca dao, Việt Nam còn ca ngợi những con người xây dựng và làm chủ quê hương ấy. Tình cảm đồng bào trong ca dao Việt Nam rộng lớn vô cùng:

Nhiễu điều phủ lấy giá gương 
Người trong một nước phải thương nhau cùng

Hay:

Bầu ơi thương lấy bí cùng 
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn

Tình cảm của người dân Việt Nam mộc mạc như giàn bí, giàn bầu, nhưng lại thiêng liêng cao cả như “Nhiễu điều phủ lấy giá gương”. Tình cảm “nhớ” trong ca dao Việt Nam gắn chặt với những gì rất cụ thể. Đây là tiếng lòng thổn thức của trái tim ai đó khi phải đi xa tổ ấm:

Anh đi anh nhớ quê nhà 
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương 
Nhớ ai dãi nắng dầm sương 
Nhớ ai tát nước bên đường hôm mai

Tình bè bạn của người lao động Việt Nam chỉ có thể sánh với vầng trăng tròn dịu hiền, với bài trời cao mênh mông, xanh thẳm:

Bạn ơi có nhớ ta chăng 
Ta về nhớ bạn như trăng nhớ trời

Đứng trước tình cảm làm cha làm mẹ những thi sĩ quần chúng đã gửi vào tâm hồn chúng ta những vần điệu tha thiết:

Nuôi con cho được vuông tròn 
Mẹ thầy dầu dãi xương mòn gối cong 
Con ơi cho trọn hiếu trung 
Thảo ngay một dạ kẻo uổng công mẹ thầy

Thật vô cùng cảm động trước sự mong ước đơn sơ nhưng chính đáng và sâu sắc của những trái tim làm mẹ, làm cha.
Cuộc sống có thể hết sức vất vả, nhưng tình vợ chồng của người lao động vẫn keo sơn:

Râu tôm nấu với ruột bầu 
Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon

Tình yêu chân chính là cội nguồn của sự thủy chung không gì lay chuyển được;

Chồng em áo rách em thương 
Chông người áo gấm xông hương mặc người

Tình cảm nam nữ trong tiếng hát của người lao động cung là một tình cảm lành mạnh, trong sáng và dạt dào:

Đôi ta như lửa mới nhen 
Như trăng mới mọc, như đèn mới khêu.

“Lửa mới nhen” nhất định sẽ bùng lên ngọn lửa, “trăng mới mọc” sẽ còn lên cao sáng tỏ, “đèn mới khêu” thì nguồn sáng mới bắt đầu. Tất cả những tình cảm lành mạnh ấy đều được “nhắn nhe” từ buổi gặp gỡ ban đầu:

Đường xa thì thật là xa 
Mượn mình làm mối cho ta một người 
Một người mười chín đôi mươi 
Một người vừa đẹp vừa tươi như mình.

Nói chung tình cảm của người dân Việt Nam vốn phát sinh từ lao động nên rất tế nhị và chân chính.

Cuộc sống của nhân dân Việt Nam gắn chặt với lao động sản xuất. Từ lao động, ca dao ra đời và phục vụ lại lao động. Do đó nó chính là tiếng hát thực sự của người lao động. Tâm hồn của người lao động Việt Nam trước nỗi vất vả nhọc nhằn của cuộc sống là một tâm hồn trong sáng, rộng mở, tràn đầy niềm tin tưởng lạc quan. Ca dao ca ngợi lao động chính là ca ngợi con người lao động có tình cảm sâu sắc, tế nhị, phong phú và chân tình. Tha thiết yêu ca dao là tha thiết yêu con người lao động.