Chọn lọc và cải tạo nâng cao khả năng cày kéo của trâu bò

Chọn ngoại hình thể chất

Để có trâu bò cày kéo tốt, cần phải chọn dựa vào một số đặc điểm ngoại hình thể chất theo cơ sở lý thuyết kết hợp với kinh nghiệm dân gian.

+ Toàn thân phát triển cân đối, không có khuyết tật.

+ Da bóng, lông mọc đều, trơn mượt.

+ Tầm vóc càng to càng tốt, sức khoẻ tốt.

+ Đầu và cổ kết hợp tốt, chắc khỏe.

+ Mắt to (mắt ốc nhồi), tai to (tai lá mít)

+ Sừng cong hình bán nguyệt điển hình

+ Vai vạm vỡ, hệ cơ phát triển

+ Ngực nở, sâu, rộng.

+ Lưng dài, hông rộng, thẳng, phẳng.

+ Mông dài, rộng, ít dốc (đít lồng bàn).

+ Bụng gọn, thon, không sệ.

+ Chân khoẻ, phát triển cân đối, đi không chạm khoeo.

+ Móng tròn, khít.

Cải tiến tầm vóc trâu bò

Về mặt lý thuyết trâu bò có tầm vóc to hơn thì sức kéo lớn hơn, vì vậy để nâng cao khả năng cày kéo thì một trong những biện pháp quan trọng là cải tiến tầm vóc gia súc. Các giống trâu bò của ta vẫn được sử dụng chủ yếu cho cày kéo, có khả năng chịu đựng tốt điều kiện kham khổ và môi trường địa phương, tuy nhiên có hạn chế là tầm vóc bé. Cải tạo tầm vóc sẽ được tiến hành theo hai hướng: chọn lọc nhân thuần và lai tạo với hoặc bò nước ngoài. Vể chọn lọc nhân thuần, biện pháp chủ yếu là chọn những trâu bò đực giống và cái sinh sản có tầm vóc to làm giống, thường xuyên chọn lọc trong đàn, bỏ những con có tầm vóc nhỏ, thể trạng gầy yếu.

Đối với trâu, có thể sử dụng trâu ngoại hình to ở một số địa phương trên miền núi phía Bắc (ta thường gọi là trâu ngố) để cải tạo trâu ngoại hình nhỏ (ta thường gọi là trâu gié), kết hợp với chọn lọc cá thể theo hướng nâng cao thể vóc của đàn trâu có thể đáp ứng cho nhu cầu cày kéo. Đối với bò cần phải chọn lọc những bò đục to trong vùng hoặc sử dụng bò ở một số địa phương có tầm vóc to như bò Hmông để cải tạo tầm vóc, kết hợp chọn lọc cá thể thường xuyên trong đàn theo hướng nâng cao tầm vóc. Về lai tạo, đối với trâu thì chọn những trâu cái sinh sản tốt để phối với trâu đực Murrah có thể nâng cao tầm vóc tới 20% và khả năng cày kéo cũng được cải thiện nhiều, đối với bò thì chọn lọc những bò cái tốt cho phối với bò Sin Sind hoặc một giống bò Zebu nào đó, con lai có tầm vóc to hơn và sức làm việc tốt hơn.