Bài 3: Quá trình phát triển của phong trào giải phóng dân tộc và sự tan rã của hệ thống thuộc địa – Lịch sử 9

Thế giới bước ra sau thế chiến thứ II có nhiều thay đổi. Giai đoạn từ năm 1945 đến những năm 60 của thế kỷ XX đã diễn ra nhiều cuộc đấu tranh giải phóng đòi quyền độc lập dân tộc và sự tan rã của hệ thống thuộc địa.

A. Tìm hiểu lý thuyết

I/ Giai đoạn từ năm 1945 đến giữa năm 60 của thế kỉ XX:

– Phong trào đấu tranh được khởi đầu từ Đông Nam Á với những thắng lợi trong cuộc khởi nghĩa giành chính quyền và tuyên bố độc lập giữa các nước:

* Châu Á:

+ Nước In-đô-nê-xi-a ngày 19-08-1945.

+ Việt Nam ngày 02-09-1945.

+ Lào ngày 12-10-1945.

+ Ấn Độ 1946-1950.

+ I-rắc 1958.

* Châu Phi:

Ai Cập (1952), An-giê-ri (1954-1962), 17 nước châu Phi giành độc lập (1960)

-> “Năm châu Phi”.

* Mĩ La-tinh:

+ Cuộc cách mạng Cu-ba giành thắng lợi ngày 01-01-1959.​

–> Kết quả: Đến giữa những năm 60 của thế kỉ XX, hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc căn bản bị sụp đổ.

II/ Giai đoạn từ giữa những năm 60 đến giữa những năm 70 của thế kỉ XX:

– Nét nổi bật của giai đoạn này là thắng lợi trong cuộc đấu tranh lật đổ ách thống trị của Bồ Đào Nha của nhân dân ba nước: Ghi-nê Bít-xao (09-1974), Mô-dăm-bích (06-1975), Ăng-gô-la (11-1975)

III/ Giai đoạn từ giữa những năm 70 đến giữa những năm 90 của thế kỉ XX:

– Nội dung chính của giai đoạn này là cuộc đấu tranh xóa bỏ chế độ phân biệt chủng tộc (A-pac-thai) tập trung ở 3 nước miền Nam châu Phi.

– Sau nhiều năm đấu tranh gian khổ, bền bỉ của người da đen, người da trắng tuyên bố xóa bỏ chế độ phân biệt chủng tộc và giành chính quyền ở các nước: Rô-đê-di-a (1980) – (Dim-ba-bu-ê); Tây Nam Phi (1990) – (Na-mi-bi-a); Cộng hòa Nam Phi (1993), Man-đê-la được bầu làm tổng thống da màu đầu tiên.

* Nhiệm vụ của các nước Á, Phi, Mỹ la-tinh:

+ Củng cố nền độc lập.

+ Xây dựng và phát triển đất nước thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu.

B. Bài tập

Câu 1: Hãy nêu các giai đoạn phát triển của phong trào giải phóng dân tộc từ sau năm 1945 và một số sự kiện tiêu biểu của mỗi giai đoạn ?

1/ Giai đoạn từ năm 1945 đến giữa những năm 60 của thế kỉ XX.

– Sau khi phát xít nhật đầu hàng, nhiều nước ở châu Á đã nổi dậy, thành lập chính quyền cách mạng điển hình là Việt Nam, Inđônêxia, Lào.

– Phong trào lan nhanh ra các nước Nam Á và Bắc Phi điển hình là Ấn Độ (1946-1950) và Ai Cập (1952).

– Đến năm 1960, 17 nước ở châu Phi tuyên bố độc lập (Nam châu Phi).

Ngày 1/1/1959, cách mạng Cu-ba thành công.

=> Tóm lại đến giữa những năm 60, hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa thực dân cơ bản đã bị sụp đổ. Đến năm 1967, hệ thống thuộc điạ tập trung ở miền Nam và Châu Phi.

2/ Giai đoạn từ giữa những năm 60 đến giữa những năm 70 của thế kỉ XX.

– Phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc của các nước Ăngôla (11/1975), Môdămbích (6/1975) và Ginê Bít-xao (9/1974) nhằm lật đổ chế độ thống trị của Bồ Đào Nha.

– Đến đầu những năm 60, nhân dân 3 nước này đã tiến hành đấu tranh vũ trang.

– Tháng 4/1974, chính quyền mới ở Bồ Đào Nha đã trao trả độc lập cho 3 nước này.

=> Như vậy sự tan rã của thuộc địa Bồ Đào Nha là thắng lợi quan trọng của phong trào giải phóng dân tộc.

3/ Giữa những năm 70 đến giữa những năm 90 của thế kỉ XX.

+/ Cuối những năm 70, chủ nghĩa thực dân tồn tại dưới “hình thức chế độ phân biệt chủng tộc A-phác-thai”. Sau nhiều năm, chính quyền thực dân đã phải xóa bỏ chế độ phân biệt chủng tộc của những người da đen.

+/ Điển hình là:

– Năm 1980, Cộng hòa Dim-ba-bu-ê giành độc lập.

– Năm 1990, Cộng hòa Na-mi-bi-a đã giành độc lập.

– Năm 1993, Cộng hòa Nam Phi đã giành độc lập.

=> Như vậy hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc đã bị sụp đổ hoàn toàn.

Một số chuyên mục của Lịch sử 9:

• Giải bài tập Sách giáo khoa môn Lịch sử lớp 9
• Câu hỏi ôn tập môn Lịch sử lớp 9
• Đề thi – Đáp án môn Lịch sử lớp 9
• Đề thi học sinh giỏi môn Lịch sử lớp 9

Bài viết trên khái quát những kiến thức về quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc của các nước thuộc địa từ năm 1945 đến những năm 90 thế kỷ XX. Tập trung phát triển kinh tế đất nước. Mong những thông tin trên giúp ích cho các bạn trong học tập.